Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ՀԳ. Իսկ յետ աւուրց ինչ բազմաց անցելոց, տեսեալ իմաստախնդիր մարդոց եւ հանճարեղ անձանց զպսակումն քաջ սեպհին Մամիկոնէից զսրբոյն Վասակայ, զեղբաւր զաւրավարին Հայոց Վահանայ` անդէն եւ անդ ծանեան, թէ վասն զի մերձ ուրեմն էր կատարումն սրբոյն. որ եւ խնդրեաց յԱստուծոյ սուրբն Վասակ` տեսանել ի մարմնի զեկս անձկալի եղբաւրն իւրոյ Վարդայ, եւ ապա զաւր ըղձի խնդրոյ իւրոյ ըմբռնել ցնծալով։ 2 Եւ ամենահզաւրն Աստուած եղեւ փութով կատարիչ խնդրոյ սրբոյն իւրոյ, ոչ ինչ յերկարեալ յապաղեաց զկամս առնն, այլ վաղվաղակի եւ ճեպով ընկալեալ զխնդիրն, եւ ածեալ զեղբայրն զՎարդ եւ ցուցեալ նմա եւ ամենեցուն` եթող ողջամբ առ մնացեալ կենդանի ծառայսն իւր, եւ զսուրբ վկայն իւր զՎասակ փոխեալ առ ինքն` պսակեալ բնակեցոյց յարքայութեան խորանսն, ընդ հրեշտակս յերկինս ։
       * , թէ «Գունդ սաստիկ եհաս յերկիրս Վրաց, եւ իմ տեսեալ, թէ ոչ եմ կարող կալ առաջի` խոյս տուեալ ի լերինս Հայոց, մաւտ ի սահմանակցութեանն Վրաց` մնամ ձեզ»։ 4 Եւ նամակ ունէր տուեալ ի լերինս Հայոց, մաւտ ի սահմանակցութեանն Վրաց` մնամ ձեզ»։ 5 Եւ նամակ ունէր գրեալ ի Վախթանգայ խաբէու թեամբ, թէ «Հոն գնդի հրաման ետու գալ, եւ չեւ եւս հասին. բայց մինչ դուք գայք` հասանեն, եւ այնուհետեւ դուք եւ մեք եւ Հոնք զնոսա կորուսանեմք։ 6 Բայց թուի ինձ, թէ յորժամ Հոն հասանէ, մեզ բնաւ եւ աշխատել ինչ ոչ հասանէ. նոքա իսկ վճարեն զգործն. զի անչափ բազմութեան հրաման ետու գալ»։
       * Աւետարանաւ եւ խաչիւ ընդ թագաւորին Վրաց Վախթանգայ` յարուցեալ վաղվաղակի եւ անյապաղ ամենայն զաւրքն Հայոց առ արքայն Վրաց հասանէին, եւ բանակեալք առ վայր մի ի գաւառին Կանգարաց դադարէին։ 8 Ուր պատրողական բանիւք խաբէութեան թարթափեցուցանէր թագաւորն Վրաց Վախթանգ զմիտս զաւրավարին Հայոց Վահանայ Մամիկոնէի եւ զայլ աւագ տանուտերացն Հայոց. մերթ ասե լով, թէ «Միհրանայ զձեր եկդ լուեալ` խոյս ետ ի սահմանաց Վրաց, եւ յԱղուանս փախեաւ առ երկիւղի. եւ դարձեալ` թէ «Զերկուս աւուրս` եւ գունդք Հոնաց հասանեն». եւ անցեալ երկու աւուրք ժամադիր խաբէութեանն` ապա յերրորդ եւ ի չորրորդ աւր ձգէր զպատճառադրութիւնն, եւ յետ այնորիկ յայլ ի վեց եւ յեաւթն աւր։ 9 Դարձեալ լրտեսս տայր արձակել արս ի գնդէն Վրաց եւ Հայոց. որք իջեալ ի տեղիս ինչ դաշտացն` տայր երեւեցուցանել լոյսս կրակաց բազմաց եւ կոճեղս ծառոց զինեալս այրանմանս, ըստ խաբէութեան Մակեդոնացւոյ Աղէկսանդրի ։ 10 Դարձեալ ա սէր. «Ոչ գայ գունդն Հոնաց առ մեզ ի լերինսս, այլ ասեն, թէ աստ ի դաշտիս ա՛ծ ցո՛յց մեզ զՀայս, եւ ամենայն բանից քոց հաւատամք, զոր քո խաւսեալ է ընդ մեզ եւ երդուեալ. եւ այնուհետեւ զոր ինչ եւ հրամայես առնուլ մեզ` զամենայն կատարեմք. ապա թէ ոչ` չհաւա տամք, թէ Հայք ընդ քեզ միաբան են. բայց թէ արդարեւ զայս տեսանեմք` այնուհետեւ զՊարսիկս ի մեզ թողէք, եւ ձեզ փոյթ մի՛ լիցի։ 11 Արդ` թէ դուք ի դաշտն չիջանէք, եւ Հոն գունդքն, վասն ինձ չհաւատալոյ, ի վեր ի յաշխարհէն չշարժին ուրեք, եւ Միհրան դառնայ եւ զՎիրս աւերէ` ինձ ձեր եկք զի՞նչ աւգուտ է»։
       * կամ սուտ` ջանային վասն Աւետարանին երկիւղի զամենայն կատարել։ 13 Զի թէպէտ եւ տաւթ էր ժամանակն, հարկաւորեցան իջանել ի դաշտն Ճարմանայնու։ 14 Եւ յիշխանացն Հայոց ոմանք ոչ յաջող համարէին զէջս գնդին Հայոց ի Վիրս. զոր թէպէտ եւ բազում անգամ ասացին` չհաւատացեալ բանի ասողացն ` լռեցին։
       * երեք կամ չորք` գայր հասանէր Միհրան եւ բանակէր դէմ յանդիման բանակին Հայոց, մաւտ ի բանակն յայնկոյս գետոյն, զոր Կուր գետն անուանեն. եւ բանակն Հայոց չուեալ յայլ տեղի հեռագոյն ի բանակէն Պարսից, եւ առնէին զիւրեանց աւթեւանին տեղին։ 16 Եւ բազմաց ի գնդէն Հայոց ի գիշերին յայնմիկ, մոռացեալ զերկիւղ ուխտին Աստուծոյ, եւ զահաւոր երդումն Աւետարանին առ ոտն հարեալ` պատգամագնացութեամբ գաղտ խաւսեցան ընդ իւրաքանչիւր ոք սիրելիս զաւրացն Պար սից, թէ «Մեք ի բռնութենէ զաւրավարիս Հայոց Վահանայ եւ ոչ սրտի կամաւ անկեալ եմք յիրս յայս, արք թուով. բայց միտք մեր եւ խորհուրդք առ ձեզ են. եւ գիտեմք, եթէ ի ձերմէ ծառայութենէ չեմք ելանելոց, այլ վատ անձանց մերոց որսացեալ աճեցուցաք ցայժմ զվնասս ի մեզ։ 17 Բայց արդ` եթէ չյիշիցէք զայս բանս մեր երբէք, եւ առնիցէք մեզ թողութիւն` դուք իշխեցէք։ 18 Այլ մեք վաղիւն, յորժամ ի կռուոյն տեղին գամք` զմեր անձինս եւ զբազումս եւ այլս ընդ մեզ փախուցանեմք ի գնդէս»։ 19 Եւ ընկալեալ երդմամբ ուխտի Պարսկացն` հաստատեցին զբանսն։
       20 Եւ հասեալ ի վաղիւն ի տեղի պատերազմին` խաւսէր եւ յայն ժամու արքայն Վրաց ընդ զաւրավարին Հայոց Վահանայ եւ ընդ այլ աւագ տանուտեարս եւ ընդ սեպուհս Հայոց եւ ա սէ. «Լաւ եղեւ մեզ կռուելս այսաւր ընդ զաւրս Պարսից. քանզի մեք իսկ բաւական եմք սոցա, եւ չկարեն կալ առաջի. բայց թէ այսաւր եւս հեղգացեալ էր մեր` գալոց էին Հոնք եւ զանուն յաղթութեանն եւ զաւգուտ աւարիս նոքա տանելոց էին»։ 21 Եւ մինչեւ ցայն ժամ եւս յերկարեալ խաբէր պատիր բանիւք։