Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԿԲ. Քանզի յետ կատարման սրբոյ կաթողիկոսին Յովսեփայ յաջորդեաց զկաթողիկոսութիւնն յաշխարհիս Հայոց տէր Մելիտէ, որ էր յազգէն Մանազկերտեցեացն. եւ զհետ նորա տէր Մովսէս, որ էր եւ նա ի նոյն ազգէ։ 2  Եւ ապա ըստ Աստուծոյ տեսչութեանն յաջորդեաց զկաթողիկոսութիւն աշխարհիս Հայոց տէր Գիւտ, որ էր ի գաւառէն Տայոց, ի գեղջէն Արահեզայ, այր լի գիտութեամբ հայովս եւ առաւելեալ յունիւն, յորդասաց բանիւ եւ առատաբուղխ վարդապետութեամբ. զոր ոչ երբէք արգելոյր անգիտութեանն տկարութիւն, այլ զծածուկս ասացեալ Հոգւոյն` նոյն սուրբ Հոգւոյն շնորհ յայտ արարեալ նովաւ` լուսաւորապէս ուսուցանէր բովանդակ ժողովրդոց. որոյ բանք իւր նման յորդառատ անձրեւի զամենայն լսողի ծաղկեցուցեալ պտղաբերէր զոգիս։
       * զորդիս նահատակելոցն ընդ սրբոյն Վարդանայ, որք ի նոյն տոհմէ Մամիկոնէիցն էին եւ կամ որք ի տոհմէ Կամսարականացն եւ կամ յայլ ազգաց , կանայք նահատակելոցն արանց եւ կապելոց ի դրանն, թէպէտ եւ ի նեղութեան էին, սակայն ուսուցեալ եւ բազում հոգողութեամբ ուսուցանել տուեալ եւ խրատեալ` ոչ իբրեւ զանփոյթս եւ զանպիտան կանայս, այլ իբրեւ զքաջայրս` զառաջիկայ զաւգտաբեր շքեղաբար հրահանգս մանկանցն հոգացեալ լնուին։ 4  Եւ մանաւանդ կին նահատակին Հմայեկայ Մամիկոնէի եղբաւր սրբոյն Վարդանայ, որ եղեւ կին անուանի եւ առաւելեալ ամենայն լաւ եւ մտաւոր մասամբք յամենայն կանայս ի Հայաստան աշխարհիս. որ սնոյց եւ խրատեաց զորդիսն իւր յաշխարհին Վրաց, ի տան Աշուշայի Վրաց բդեշխի, զորս բդեշխն Վրաց Աշուշայ խնդրեաց պարգեւս ի յարքայէն Պարսից Յազկերտէ, ըստ առաջագրելոցն կարգի, եւ ածեալ ետ ցմայրն իւրեանց, որում անուն էր Ձուիկ. վասն զի զքոյրն Ձըւկայ ունէր ի կնութեան բդեշխն Վրաց Աշուշայ, որում անուն էր Անուշվռամ։ 5  Եւ սնուցեալ անդ մանկունքն եւ ուսեալ` յառաջադէմք էին յամենայնի եւ հռչակաւորք. որք մինչ դեռեւս ի տիս մանկութեան էին` ամենայն տեսանող մտաց երեւէին աջողակք եւ զարմանալիք. որում անուն էր առաջնոյն Վահան, եւ երկրորդին Վասակ, եւ երրորդին Արտաշէս։ 6  Բայց էր նոցա միւս եւս եղբայր կրսեր, անուն Վարդ, որ էր մնացեալ տղայ ի դայեակս իւր ի Տայս։