Թորոս աղբար

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԿՈՆԴԱԿԻ ՄԸ ՕՐԻՆԱԿ Ի ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏ
       «Ի թվ. մեր. Ռ. Մ. Խ. Գ. ին. եւ նոյ. Ի. Դ. ին. Ես Աւրանցի Մ. Ապտալեան Յոհաննէս վարդապետս հրամանաւ մեծաւորաց եւ գրով սոցին. այլ եւ բարձու հրամանաւ Մուրատ փաշային եւ իւր եղբօր Քահեա պէկ Հաճի Շեխի պէյին, եկի ի Ս. Առաքելոց վանս (Մշոյ) սպասաւոր եւ առաջնորդ։ Եւ տեսի զամենայն շինուածսն փլեալ եւ յամենայն ընչից թափուր, եւ պարտքն դիզեալ. շրջեալ ի մէջ հաւատացելոց եւ ժողովեալ զողորմութիւնս. զգոմէշս, զեզինս, զոչխարս եւ զարջառս. ընդ գալ գարնայնոյն սկսեալ ի շինուածսն զերիս ամս նորոգեցաք զամենայն. զլուծսն եւ զոչխարսն եւս ըստ բաւականին պատրաստեցաք ընդիս գործէին Վանցի Խաչատուր վարդապետ. Պօլսեցի Գրիգոր Վ. Արղնցի Յարութիւն Վ. Մոգուսցի Ղազար Վ. Դէրգեվանցի Կիրակոս Վ. ծերունին. որք եւ հին միաբանք էին զկնի շինմանն՝ զհին պարտսս զայսոսիկ վճարեցաք. 600 ղրշ. Կէտիկ Ալի աղային։ 600 զօլաթայ Հաճի Հաշիմ էֆէնտուն։ 840 ղրշ. Հաճի Օսման աղային։ 400 զօլաթայ Միքայէլ աղային։ Մէկ հարիւր ղրշ. կնոջ ումեմն մեռելոյ տաճկի. որոյ անունն Նանօշ ասի։ 320 զօլաթայ՝ փաշայի մօր մեծ խանումին. այսոքիկ՝ պարտք էին ձեռագրով. ետու. եւ առի զձեռագիրս եւ պատառեցի. ի թվ. Ռ. Մ. Ծ. ին եւ դեկտ. Ժ. ին։ Եթէ այսուհետեւ ոք թամասուկ հին կամ նոր հանցէ, եւ պարտուց դաւի անէ, այն սուտ է, անընդունելի լիցի»։
       «Եւ վասն լեռնական քրդերուն՝ որ ասեն թէ՝ խաֆիրութիւն ունիմք, եւ ոմանք թէ՝ պարտք ունիմք վանից վերայ հարցափորձ արարաք եւ ի վերջս գրեանց գտաք ի տեղիս տեղիս գրեալ, այլ եւ գիր իմն յԱստուածատուր եպիսկոպոսէն գրեալ վասն խաֆիրաց ի Ռ. Մ. Ժ. Թ. ին սեպտ. ԺԳ. ին եւ երիցս մատնահարեալ կնքով։ Մէկ եզն Ըռոմկանց տանն, զոր Սահակ եպիսկոպոսն է կապեր (սահմաներ), որ զվանքն պահէին ի գողոց՝ յե՛րբ գային ի զօզան։ Հինգ քիլայ կորեկ՝ Աբասցի քրդերուն, նոյն Սահակ եպիսկոպոս պարտք արեր եւ կապեր. յերբ պարտք վճարի, խաֆիրութիւն վերջանայ։ Խուչուրցի քրդեր՝ որք այժմ ամէնը՝ բան կուզեն. այն սուտ է. միայն Բըլընդոյին կայ բան Վանից վերայ. նորին հայր Ապտուլլահն տուեր է Բերդակցի Վարդան վարդապետին վադսուն ղրշ. եւ առեր թամասուկ. քանի որ պարտքն վանից վրայ է. տարւոյն երեք քիլայ եւ կէս կորեկ տան, եւ այժմ Բըլընդոն բաժանէ ի վերայ հօրեղբարց իւրոց, որք են Սեւօն, Խալօն, Բաղօն, Փօստօն. եւ բռնութեամբ եւ ստութեամբ մուծեալ են զինքեանս ընդ նոսա. ասեն թէ խաֆիր եմք. սուտ է։ Ըռըշկօթանցի Խօթօյին՝ երեք շնիկ կորեկ տան, այլ այն յԱբասցւոց բաժնէն է գներ։ Սասընցի Հուսէնկան՝ տասն զօլաթայ է ի Վարդան վարդապետէն հաստատեալ. Աստուածատուր վարդապետն Ժ. շնիկ կորեկ արեր է, այժմ ցորեն տանէ…։ Բադկանցի եւ Շըբլրանցի քրդերուն՝ Աստուածատուր վարդապետ կապեր է մէկ լիտր թութուն. մէկ շալվար, Բ. (թօփ) Դաշտի կտաւ։ Տափընցի քրդեր պարտուց դաւի կ’անեն. այլ հաստատ լուեալ եմք որ Գասպար վարդապետ Առաջնորդ տեղւոյս՝ ի թվ. Ռ. Մ. Դ. ին վճարեալ է յԸռապաթու բերդն՝ այլ քրդերն զթամասուկն պահեր են, ասեր են թէ կորուսեալ է, եւ այժմ նոցին տղայքն դաւի կ’անեն. սուտ է»։
       «Այսպէս լուաք եւ գրեցաք ի հաստատ արանց, որ թէ սով լինի հացի կամ թանկութիւն, խաֆիրներ եթէ գայցեն ի զօզան, շնիկ կորեկի տեղ մէկ մէկ ղրշ. փարայ առնեն Օսմանցու դրամ, որ է քառսուն փարայ. եւ մեք այսպէս տուաք ի թանգ տարիսն, եւ այս հաստատ է»։
       Կնիք
       Ք. Ծ.
       Յոհ. վրդպտ.
       1839