Դաւթար (1778-1800)

Յորմէ սիրով մեծաւ եւ օրհնութեամբ բազմաւ, Քրիստոսաձիր ողջունիւ սրբով, եւ հոգեզուարՃ շնորհիւ Աստուածաէջ սրբոյ տեղւոյս, գիտասջիր սիրելի եւ հոգեւոր որդիդ մեր` եւ հարազատ զաւակ սրբոյ Աթոռոյս, Յովսէփ Աստուածաբան վարդապետ: Զի յանցեալ տարւոյ դեկտեմբերի ԺԶ. եւ ի նոյն ամսոյ ելն զթուղթս եմք գրեալ առ քեզ: Ընդ առաջնոյն յղեալ եմք առ նոր պօլկովնիկ ազնիւ Յովհաննէս Աղայն, եւ առ Ազնիւ պ. Մարգարն եւ Փիլիպպոսն` զթուղթս, եւ ընդ երկրորդին յղեալ եմք զայլ օրհնութեան թուղթսն` զորս վասն տրոց եւ յիշատակացն խնդրեալ էիր. հանդերձ Ա. հակ գրեամբք, որ են ԻԲ. Ատենի ժամագիրք եւ Ի. Յովսէպոսի պատմագիրք. եւ ի Թիֆլիզու ի Տէր Շմաւոնեան պ. Ստեփանէն գիր առեալ` իմացեալ եմք որ զթուղթսն յղեալ է առ քեզ, եւ զգրեանսն եւս յղելոց է: Բայց այժմ լսեմք թէ Ազնիւ Աղայ Յովհաննէսն վերադարձեալ է, եւ ոչ գիտեմք թէ արդեօք ի գոլն նորա ի Հաշտարխան մեր թուղթն էհա՞ս առ նա, թէ ոչ: Ապա ի նոյեմբերի 12 եւ ի դեկտեմբերի 22 գրեալ թուղթքդ ժամանեցին առ մեզ, երկրորդն` ի փետրվար Բ. եւ առաջինն յոյժ անագան ի մարտի ԺԷ. եւ իմացաք զամենայն գրեալսդ: Արդ` զՏէր Ստեփան ժողովարարէն որ գրեալ էիր թէ թուղթ իցէ գրեալ առ քեզ եւ ընդ այս կողմն յղեալ, մեք զայն թուղթն չեմք տեսեալ մինչեւ ցայսօր, եւ ո'չ թէ զհաբաւ ինչ իմացեալ զնմանէ ի Պօլսոյ ի մերայնոցն. եթէ այսուհետեւ հասցի, յղելոց եմք ի հարկէ: Ծանուցեալ էիր զմերձ ի յաւարտ ածիլն տպագրութեան Ընդհանրականին. եթէ լրացեալ իցէ եւ յղիցես ըստ խոստմանդ, եւ մեք շնորհակալ լինելոց եմք: Եւ զոր խնդրեալ էիր զերկուս թուղթս օրհնութեան, մինն առ ազնիւ պ. Փիլիպպոսն, եւ առ ազնիւ պ. Մակարն վասն տալոյն զՋուղայեցի Ստեփանի դուստր հանգուցեալ Զարիպխանի կտակեալ երեսուն թումանն, եւ միւսն առ Աստապատացի հանգուցեալ Մատթէոսի կին Եղիսաբէթն վասն տալոյն զհոգեբաժին առն` վեց թուման. ահա գրեալ ընդ թղթոյս յղեցաք առ քեզ` հասուցանել նոցա ի միամտութիւն: Զոմանց շինուածոց զկատարումն եւս որ զեկուցեալ էիր, ուրախացաք. յաջողեսցէ' Տէր, զի ամենեւին կատարունակեսցին: Այլ եւ` գրեալ էիր զյաղթանակութիւն տէրութեան կայիցդ, եւ զոմանս տեղիս եւ զամուրս ընդ բռամբ ածելն. զոր իմացեալ` շնորհակալ եղաք զսիրելւոյդ. թէպէտ յայլեւայլ տեղեաց եւ'ս լսեմք, սակայն ո'չ հաւաստի թուի: Ուրեմն` եւ եւ'ս գրեսցես յիւրաքանչիւր ժամանակի զառնելոյն դոցա` ի միամտութիւն մեզ: Իսկ երկրորդ թղթովդ` ծանուցեալ էիր զԱւետիս վարդապետն եւս զորս ընդնմին, ուղեւորելդ առ սուրբ գահս, եւ զայլ ինչ. բայց նոքա դեռ ո'չ եկին: Ե'րբ եւ գայցեն, զընդ նոսա գրեալ թուղթդ եւս առնլոց եմք, եւ զամենայն իմանալիսն գիտելոց, եւ ըստ այնց առնելոց: Եւ յաղագս նախագրեալ թղթոցդ առ մահտեսի Գալստանն եւ վասն թագին քո որ առ նա, ծանիր. Զի ի Մինաս վարդապետէն ի յունվարի ԻԶ. գրած թուղթ ընկալաք. որ վասն թղթոյն քո գրէ թէ` Յովսէփ վարդապետին մերոյ զթուղթն ետու մհտ. Գալստանին, որ է վասն թագին. պատասխանն եւս նոյնն է. եւ թագն շինել տայ: Բայց ասէ թէ` եթէ Յովսէփ վարդապետի ասածն լինի, շատ թանգ պիտի նստի, եւ այլն: Բայց եւ ըստ բանս երեւեցուցանելոյ Գալստանին, գրէ թէ` վասն քաղաքիս ի մրրկի գոլոյն ի կողմանէ մարտին, եւ Սառակինոսաց կարի զգուշանալոյն, եւ զբազումս ոչինչ պատՃառանօք վնասելոյն, կասկածին յընկալնուլն յայն կողմանց զթուղթս. եւ զի ո'չ միայն ի նմանէ, այլ թերեւս յայլոց եւս լինի թուղթք եւ նոքա անզգուշաբար բանս ինչ գրիցեն, վտանգ մեծ լինի. ըստ որում ժամանակս զփուշ բերէ, եւ ոչ զխաղող: Եւ մեք պատշաՃական վարկանիմք զգուշանալն նոցա եւ յահի լինելն. քանզի բաւական առիթ է տեղականացն զմիայն եւ եթ գիտելն թէ յայնինչ տեղւոջէ աստ առ այս ինչ մարդ թղթագրութիւն լինի. այնու զմեծ վնասս կարեն գործել. ըստ որում յոյժ վրդովեալ են. վասնորոյ եւ մերայինքն եւս այնչափ կասկածին, եւ զոչ գրելն կամին: Առ այս` բարւոք էր, որ զառ մհտ. Գալստեանն գրեալ յետին թուղթդ ոչ էիր յղեալ այժմ. եւ գրեմ սիրելւոյդ` զի զկիրս սրտից նոցա իմացեալ, առ ժամանակ մի որքան այս մարտի մրրիկն գոյ, զգուշասցիս. զի մի' արասցէ Տէր, փորձութիւնն յաւուր միում պատահի: Այսքան առ այս շատ է: Եւ զկողմանցս գիտասցես, որ արքայն վրաց եւ Ֆաթալի խանն եկեալ ի Գեանջայ` ընդ ձեռամբ ածին զայն երկիր, եւ զիշխողն եւս հնազանդեցուցին, բայց վասն ո'չ գոլոյ ռոՃիկ զօրացն` դարձան յետս: Մելիք Ապովն մի երկու հարիւր տուն յիւր էլլիկէն առ ձեռն երեր, սակայն Մէլիք ՄէՃլումն ո'չ բնաւ: Եւ ասյպէս առաջնորդութիւնն նոցա դեռ եւս անկատար մնաց: Այլ զյառնելն նոցա տեսեալ Երեւանցւոց եւ սոքա զՆախիջեւանու Աբասղուլի խանն որ յԻբրահիմէն էր կարգեցեալ, վարեցին անտի, եւ զարտաքսեալ Ջաֆարղուլի խանն նստուցին: Ապա զօրք եկին ի Ղարադաղու ի վերայ Նախիջեւանու, սոքա գնացեալ նորապէս եւ զնոսա կոտորելով վարեցին, եւ զբազումս ձերբակալ արարին: Այսպէս խառնակութիւն եղեւ յամենայն կողմանց. վախՃանն Տեառն է գիտելի: Այժմ զայլ ինչ եւս ո'չ ունելով գրել, սպասեմք պատասխանւոյ առաջին թղթոյն մերոյ ի դեկտեմբերի ԺԶ. գրեցելոյ: Եւ դու զորպիսածանոյց թուղթդ չպակասեցուցանելով ի մէնջ, ո'ղջ լեր ի Տէր:

Գրեցաւ ի ՌՄԼԸ թուոջս եւ ի յապրիլի... ի սուրբ Աթոռս Էջմիածին: