Դաւթար (1778-1800)

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ըստ բարձրագունեղի իւրոհւոյ Կայսերական Մեծութեան կամեցողութեան, եւ ըստ խնդրոյ Արարատեան լերինս բնակօղի հայոց Պատրիարգին, տուեալ է նմա, 1768 ամին շնորհաբաշխական նամակ Կայսերական. յորում հասարակաբար պարզաբանի յաղագս Բարձրագունեղի Կայսերական ողորմութեան առ սոյն Սրբազնագոյնն եւ առ ամենայն ազգս հայոց յատկապէս եւ գիրս նորին նորածեալ բացայայտեցեալ է եւ զայն որքան է վասն բաւարարութեան կամեցողութեան նորա, այնքան եւս վասն անդառնալի հարկաւորական բարեկարգութեան Աստուածային պաշտամանց արարողութեանց, զորս ի տէրութեան վասն եղելոց աստ քրիստոնէից հայոց դաւանութեամբ որպէս զի նոքա կայցեն եւ մնասցեն ըստ հոգեւորականի արարողութեամբ եւ եկեղեցական աւանդութեամբ ենթ վերատեսչութեան եւ կառավարութեան նոյնոյ պատրիարգին նաեւ հոգեւորական անձինք որպիսի անուամբ եւ իցեն, որք առաքեցեալք լինիցին ի նմանէ վկայական գրով նորին. սակայն թարց գրոյ նորին ի տէրութիւնս այս ոչ լինին ընդունեցեալք: Առ ի հետեւումն նոյնոյ հրամանին յայնմ ժամանակին ի Ինոստրանիէ Կօլլեգէն պատկանեցեալ ծանուցումն Աստրախան Ղզլար եւ ի Կիեվ գրով արարեցեալ է:

Եւ յառաջ քան զայս ժամանակս ինչ ըստ պատահման գալստեան ի Աստրախանայ հայոց արքեպիսկոպոսն Յովսէփ, մատուցմամբ բացատրական խնդրանաց իւրոց առ Կօլլեգն ի մէջ այլոց բանից. գրէ թէ ըստ ստանալոյ նորա հրամանի ի պատրիարգէն իւրմէ, յաղագս ծանուցանելոյ նոյնոյ հրամանաւ արգելմանցն նա եւս ի յայլ սահմանական տեղիսն նոյն հրամանն տարածել:

Եւ քանզի հայոց հոգեւոր կառավարութիւն ի տէրութեանս այս պատկանեալ կախին առ նշանակեցեալ Պատրիարքէն նաեւ նորապէս իւրոհւոյ Կայսերական Մեծութիւնն Ամենաողորմածաբար հաստատեալ է յամի 1779 նոյեմբերի 14- երորդին շնորհելով զպրիվէլէգ (յատկօրինական գիր) ելելոցն ի Ղրիմու եւ բնակողացն ի գաւառին Ազօվու. իսկ զայս նորումս հայոց արքեպիսկոպոսէն խնդրեցեալ վասն արգելման զհրաման ըստ մեծի մասին պատկանիլ կարեն առ Նօվօրօսիսկի եւ առ Ազօվու Ղուպերնեաց (գաւառաց կամ կուսակալաց) կարգադրութեանցն յետ առաջնոյ արգելմանէն արդ` ի նոցին եղեալ գործառնութիւնքն կախին ի գլխաւոր կառավարութենէ ձերին պայծառափայլութեան: Վասն որոյ Կօլլէգն պարտաւոր համարեաց յաղագս յիշեալ արքեպիսկոպոսին մատուցեալ խնդրանացն ձերին պայծառափայլութեան բացայայտել. առ ի առնել զլրացումն յայսմ պատահման ըստ տնօրէնութեան ձերոյ համեմատ նոյն գուբեռնեաց արարողութեանց կամ որպիսութեանց: