Դաւթար (1778-1800)

Յորմէ ժամանեսցէ թուղթ սիրոյ` ողջունի եւ օրհնութեան, հանդերձ առատածաւալ շնորհօք Միածնաէջ սրբոյ տեղւոյս եւ համայն հրաշագործ սրբութեանցն որք աստ, ի վերայ իսկապէս սիրելւոյդ մերոյ` եւ հարազատ որդւոյդ սրբոյ Աթոռոյս Քրիստոսիւ զօրացեալ բարեծնունդ եւ բարեպաշտ Ճոխապատիւ եւ փառազարդ պայծառ իշխան պարոն Պօլկովնիկ Ազնիւ Աղայ Յովհաննէսիդ եւ օրհնեալ տան քում եւ ամենեցուն որք քո են, ի Տէր խնդալ:

Շնորհք:

Եւ ընդ Աստուածային օրհնութան սիրառաք նամակիս ծանուցումն լիցի բարեպաշտութեան քում: Զի երկարագոյն ժամանակ եղեւ յորում կարօտ մնացաք սիրոյ թղթոյդ` որով ստանայք զմխիթարութիւն ինչ: Մեզ եւս չյաջողեցաւ գրել. որոյ պատՃառն յայտնի իսկ է խոհականութեանդ: Զի քանի ամք եղեն յորմէ հետէ անօրէն եւ կատաղի բռնաւորին ներքինւոյ վնասագործութիւնն ազդեաց ի կողմունքն: Մինչդեռ ո'չ էր եկեալ, ի սպառնալեաց նորին, եւ յապստամբութենէ թարմատար եւ անկատար իշխողին երկիրս քանիցս վրդովեալ երկրիս եւ պակասեցաւ, մեք կրկնապատիկ վնասակրութեամբ եւ վարանմամբ տաժանեցաք: Եւ յորժամ եկն դառնաթոյն շնչովն յայսկոյս, ի 1795 թուոյն մինչեւ ցսոյն տարւոյս յունիս ամիսն գրեթէ շաբաթէ ի շաբաթ եւ յամսոյ ի յամիս չկարացաք երբէք թարց մեծամեծ վնասուց եւ հոգեմաշ կրից մնալ թէ ի նորայնոց եւ թէ ի տզրկահանգոյն երկրականացս: Իսկ զյանդուգն աշխարհաւերութիւն նորա եւ զյափշտակութիւնսն, զգերեվարութիւնսն եւ զսպանութիւնսն որպէս իցէ հնար մեզ ի սակաւատարած թղթի յայսմիկ պարագրել, այլ ի հարկէ փոքր ի շատէ լուեալ էք: Եւ համառօտիւս զերկարագոյնն կարէք իմանալ ձերով առատ խոհեմութեամբն: Բայց ամենաողորմն Աստուած որ ո'չ իսպառ անտես առնէ զարարածս իւր, ի վերջին վարանման ամենայն ումեք` եւ եւս ի գութ շարժեալ առ մնացորդսն` յանակընկալ ժամու եբարձ զչարն ի միջոյ, եւ մեք յետ բազմաց վնասուց եւ վշտաց` զերծաք ի մահաշունչ բերանոյ վիշապին եւ ի ձեռանէ ժանտաժուտ եւ չքանալի եղբօր նորին, որ յերիցս անգամ աստանօր գալն եւս դառնացոյց զմեզ. Տէր տացէ նմա հասանիլ վիՃակի եղբօրն իւրոյ. եւ պահպանեսցէ ողորմութեամբ իւրով զսուրբ գահս` որպէս եւ պահեաց ի պարծանս օրհնեցելոյ ազգիդ մերոյ: Այլ արդ` մինչ վարանէաք ի տագնապս տարակուսանաց յահէ չարութեանց բռնաւորին ի դեկտեմբերի վերջին աւուրսն եւ յուսայաք յայդմ կողմանէ օգնութիւն ինչ ստանալոյ, լուաք զփոխումն ի կենաց աստի երջանկափառ ամենահանդէս մեծի կայսերուհւոյն, եւ այն առաւել վշտացոյց զմեզ քան զայլ ամենայն պատահարսն մեր: Սակայն հետեւաբար փութով էհաս եւ աւետաւոր համբաւն յաջորդելոյ զգահն կայսերական Աստուածընտիր ամենաօգոստափառ Մեծի Կայսերն Պաւլ Պետրովիչի, որով մխիթարեցեալ եւ ուրախացեալ գոհացաք զԱստուծոյ: Ապա յետ կործանման բռնաւորին կողմանցս, մինչ սիրելին մեր Յովսէփ արքեպիսկոպոսն ի դառնալն ի Թիֆլիզու յայդկոյս գրեալ էր մեզ թէ դիմելոց է ի կայսերականդ դուռն, եւ մեք պատկան գիտելով ահա գրեցաք զթուղթ շնորհաւորութեան եւ աղերսանաց առ նորին կայսերական գերամերձ բարձրագահութիւնն. եւ առ վէզիրն նորա Քնեազ Ալէքսանդր Անդրէիչ Բեզբօրօդկին, եւ յղեցաք ի ձեռս Յովսէփ Գերզգօն արքեպիսկոպոսին բերել հասուցանել ի մայրաքաղաքդ: Վասնորոյ գրեմք ազնուութեան քում, զի ի գալն նորա յայդր` դարձեալ մեծաւ սիրով եւ յարգանօք ընկալցիս, որպէս եւ յառաջին նուագն. եւ ի մատուցանելն զթուղթսն մեր զոր ինչ խօսելին իցէ, օժանդակելով նմա ի միասին խօսեսջիք, եւ խնդրեսջիք յողորմածութենէ նորին կայսերական մեծութեան` շնորհել մեզ զհրովարտակ ողորմութեան. որպէս եւ հոգելոյս երանելի Մեծ կայեսրուհին շնորհեալ է Տեառն Սիմէօնի սրբազան կաթողիկոսին: Նաեւ վասն ի Դարբանդու նոր եկեալ ժողովրդեանն մերոյ եւս որչափ կար ձեր է հոգ տարջիք եւ ջանասցիք զողորմութիւն գտանել: Զի իմացաք որ Քրիստոսապսակեալ ինքնակալ Մեծ կայսրն Պաւլ Պետրովիչ յինքենէ իսկ քաղցրացեալ առ նոսա` խոստացեալ է առաւելապէս բարերարել նոցա: Վասնորոյ սրտադիւր եղեալ մեր հանապազ աղաչեմք զԱստուած վասն կենաց եւ յաջողութեան Նորին Մեծի Կայսերն Պաւլ Պետրովիչի եւ երջանկափառ պսակակցի նորին Թագազնեայ Կայսերուհւոյն եւ կայսերազուն թագաժառանգ զաւակաց Ալէքսանդր Պաւլովիչին եւ Կոստանդին Պավլովիչին, եւ այլ ժառանգորդաց կայսերութեանն: Որոց Տէր Աստուած տացէ զերկարութիւն կենաց եւ զգերազանցու. թիւն փառաց, օրհնելով զՏէրութիւն իւրեանց եւ տարածելով ընդ ծագս աշխարհի եւ միշտ բարձր եւ ահարկու պահելով ի վերայ հակառակամարտից եւ մանաւանդ թշնամեաց Խաչին Քրիստոսի, եւ զքաղցրագոյն խնամս նոցա աննուազ պահեսցէ ի վերայ ազգի մերոյ եւ յատկապէս ի վերայ ազնուագոյն սիրելւոյդ: Արդ` թէպէտ եւ վաղագոյն երբեմն գրեալ էիր թէ` պատՃառաւ տկարութեան իրիք անձեռնհաս եմ ի թուղթ գրել, առ որ աւելի իմն է ստիպելս սակայն` այժմուս յետ հոգ տանելոյդ գրեցելոցս` եթէ զպատասխանի թղթոյս եւս գրեսցես ծանուցանելով զբարեկեցիկ ողջունէն քումմէ եւ զյաջողութենէ բանիցդ, ի մխիթարութիւն բազմավարան սրտի մերոյ, առաւել եւս շնորհակալ լինելոց եմք զբարեպաշտ սիրելւոյդ: Զոր ամենազօր ձեռն Քրիստոսի զօրացուսցէ միշտ եւ ի խնամս իւր պահեսցէ հանդերձ ամենայն քոյայնովդ, փրկելով ի փորձութեանց, եւ բնաւից իրաց ձերոց զյաջողուածս բարիս տալով: Զերկարագոյնսն պատմութեան անցից մերոց` եւ ներկայապէս կացութեան սրբոյ Աթոռոյս եւ կողմանցս թողումք ի սիրելւոյն մերմէ ի Յովսէփայ Աստուածիմաստ արքեպիսկոպոսէն իմանալ: Ո'ղջ լեր ի Տէր փառազուարՃ կենօք, Ամէն. գրեցաւ յամի Փրկչին 1797. եւ ի յուլիսի... Ի սուրբ Աթոռս Էջմիածին:

Ողջոյն եւ օրհնութիւն տամք հոգեւոր դստեր մերոյ սիրեցելոյ ի Քրիստոս` բարեպաշտուհի կենակցին քոյ` Տէրամբ օրհնեցեալ երկիւղազարդ եւ զգաստամիտ ազնւուհի Կատարինէ խաթուն Իվանովնին, եւ ամենայն քոյայնոց մերձաւորաց` ազգայնոց բարեկամաց եւ սիրելեաց, որք հանդերձ քեւ լիցին յանձնեցեալք ի խնամս մարդասիրին Աստուծոյ: