Դաւթար (1778-1800)

Ամսոյս մէկէն արձակեալ թուղթ ձեր ընկալայ գրեալ ձեռամբ մահտեսի Միեսերի, որով մեղադիր լինիք զմենջ` յաղագս ծուլացման, ես թուի թէ ամենայն փոստի, որպէս առ ձեզ - ի Պօլիս, նոյնպէս` կողմանցս վիՃակիս, բարեսէր անձանց, ո'չ թողումք թարց ծանօթութեան զմենջ ամենայնում փոստի, գրելով եւ զհարկաւոր գիտելիս:

Յաղագս սրբազան նուիրակին գրեալ եմ ի զուր գոլն այսր գալուստ, զի բացի ամօթոյ` ո'չինչ ունի առաջ գալ: Որոյ ողջոյնն ընկալեալ սիրով` դարձուցանեմ նոյն գունակն սրբազնութեան յայտնել, նոյնպէս եւ սրբազան պատրիարգին հանգստացելոյ, տէր պահեսցէ եւ եւս նոյնութեան: Համեմատ նմին ծանուցանել խնդրեմ Մարտիրոս արհոյն զսէր եւ կարօտական զողջոյն, -

Այսմ կողմանց վոյենի կուպեռնաթոռ Պէքլէշովն վաղջանեցաւ, որոյ վասն շատ տրտմեցաք զի նախածանօթ եւ բարեկամ մեզ յանձն էր, այժմ կարգեցեալ է ի տեղի նորա եներալ Ապրեսկովն, որդի այնմ Ապրեսկովի որ լեալ է երկար ժամանակաւ ի Պօլիս, ինձ ո'չ թէ միայն նախածանօթ է եւ բարեկամ, այլ իբրու արենակից եւ ընտանի, եւ յոյժ սիրելի, եթէ Ճշմարտիւ նա իցէ զոր կարծեմք, եւ զոր պատմեն գրողք ի Պօլսոյ, ոչ են ունելոցք զգոգ, զի յուսամ աստուածային նախասահմանութենէ եղեալ, եւ ամենայն ինչ դիւրին ծանուսցի ի ձեռն նորա ականջս կայսեր, տէր տացէ տեսանել ինձ զնա այսոքիկ կողմանց առաջնորդ եւ զորաւոր, յայնժամ հաւատարմացուցանեմ զձեզ որ չեղեց ծոյլ, այլ` արիագոյն արի: Մահտեսիդ ողջուն գրելդ նւիրակ հայր սուրբէ, գրեալ էիր եւ փոքր Աբրահամ վարդապետէ ողջոյն, այն ով է փոքրն ո'չ գիտացի, մի թէ հաշտարխանցի Աբրահամն է, եւ կամ այլ ոք, գրեսցես:

Խնդրեմ գրել Գայանի կացութիւնն որպէս է սիրով են ընդ առնն թէ ո'չ, ապրուստ ունի՞ն, եւ ուր բնակին, ի սեփական տան, եւ որ կողմն Պօլսոյ, - յաղագս սիրական որդոյդ գիտասցէ հայրդ իմ պատւական, տակաւին չէ եկած Նախիջեւան երբ գայ միամիտ լեր ի վերայ ձեռաց բարձեալ հասուցանելոց են առ իս, եւ ես առ ձեզ, քանի մի` մանր հատիկ տէր ողորմեայս էի խնդրեալ, եւ ո'չ արժանի պատասխանոյն եղէ. խնդրեմ մէկ հայր մաշտոց առաքել, եւ մէկ Պաղտասարի, Գուրելին յատուկ յանձնել Պէինի, եւ կամ տաստապուզի նորին յաջորդի անւամբ, նոքա ինձ ունին հասուցանել:

Քաղաքս ի մէջ մեծի վրդովման է, յարուցեալք են ըստ աւետարանի, տէր վերջն բարեաւ եզերեսցէ խռովասէր ունելով եւ զհովիւս, նմանիլն ջանան, մեք ի ղատեայ կամք. ի վերայ այնր ամենայնի եւ նա այլ կերպ յուսմամբ որդորէ զխաշինս իւր, միանգամայն ըստ առաջնորդութեան սադաէլի ի սանդարամետն կենդանոյն ջանայ տանել, եւ անդ ազատաբար տիրել, եւ յայնժամ` համարձակապէս ասել բեհեղզեբուղեան գնդապետին, թէ ահա ես` եւ մանկունք իմ զորս ծնայ քեզ, -եւ անդեն առնուլ զարժանաւոր վարձս, եղիցի` եղիցի` ասասցեն ընդ մեզ հրեշտակք, եւ մարդիկք, -խնդրեմ գրել առ մեզ, սրբազան վեհն ինչ մտաց կայ, եւ զինչ պատասխանեաց ձեզ, ընդ յառաջարկութիւն ձեր: Յաղագս այնմ գազեթի կարծեմ մեղադիր լինելոց էք որ խոստացայ եւ չառաքեցի, աստ եւս գտեալ եմ, ներեք ի ժամոյս, զի Պետերբուրխունն ո'չ եկն, իսկ տեղոյս թարգմանողն եներալ է, վասնորոյ ստիպել չկարողանամ, երբ ռուսերեն թարգմանեալն առից, եւ ես զհայերենն թարգմանեալ իսկոյն առաքեցից, որ թէպէտ շատ հարկաւորութիւն այնմ չունիցի, սակայն` մեք Ճշմարտեալ գտցուք, առ բարեսէր իշխանս:

Գեւորք Աղաեկովիդ իմոյս բարեսէր իշխանի կարօտիւ զողջոյն նւիրեալ, հարցանեմ զպատուական խաթերն, եւ ցանկամ յարաժամ յողջութեան հանդերձ բարեպաշտուհի ամուսնաւդ, եւ անուշիկ ընտանեօքդ. պրն. Պապասինն աստի անցեալ ողջութեամբ դիմեաց առ ընտանիս իւր, մեք տեղոյս գարշելի պաթլ ապրանաց բանն չկարացաք զերծանել, մինչեւ աւարտելոյ վերայ էաք անհաշտելի խռովութիւն մի` ծաքեցաւ ի մէջ ժողովրդոց, Ճեղքեցան երկու թիրայս, իշխանք եւ աղքատք, աղքատք ըստ բազմութեան ձայնին թէպէտ ըստ ծիսի եւրոպիացոյց զօրաւոր գտան եւ յաղթահարել զիշխանս իւրեանց, սակայն թւի ինձ որ մանկզիլն նոցա կարՃ իցէ: Եւ այլն Աստուած ողորմեսցէ:

Համառոտելով զբանս մնամ վասն ձեր աղօթարար խոնարհ

Գրիգոր արքեպիսկոպոս սրբոյ Էջմիածնի:

1803 հոգտ. 29.

ի Գրիգորիպոլ.

Այսօր սկիզբն արար ձիւնախառն անձրեւել: