ՀԵՋԱՐ
ԳԱՒԱՌ
Գաւառս,
որ
ընկած
է
Փիր-սհաթ
եւ
Աղ-սու
գետակների,
դաշտաբերանի
եւ
Կուր
գետի
մէջ,
ստացած
է
Հեջար,
Համբասի,
Հեճարի,
իսկ
այժմ`
Ղոշունի
կամ
Քիւռ-Դամիր
անունները:
Գաւառս,
որ
կազմում
է
Աղուանից
դաշտի
ստորին,
բայց
ընդարձակ
մասը,
ունի
միայն
մահմետական
բնակիչներ:
Միեւնոյն
են
Քարադաշտ
եւ
Հեջար
գաւառներիս
տեղական
բերքերն,
ինչ
որ
էին
Արաշ
գաւառինն:
Բայց
տարբեր
են
երեքի
օդն
եւ
կլիման
եւ
ամրան
եղանակներում,
այս
է
Հեջարի
գաւառս
աւելի
տաք
է
Քարադաշտից
եւ
Քարադաշտն`
Արաշից:
Չորքոտան
ընտանի
անասնոց
նկատմամբ
ամէնահարուստ
են
ստորին
գաւառներս:
Բնակիչներն
իւրեանց
անասուններով
միասին
շարժական
են,
ամէն
տարի
շարունակ
չւում
են
ձմերանոցից
ամարանոց
եւ
ամարանոցից
ձմերանոց:
Ապրիլի
կիսից
չւում
են
Կովկասեան
լեռներն,
վայելում
լեռնասուն
օդերը
եւ
պատուական
ջրերը`
ազատ
ամրան
արեգակի
հրակեզ
ներգործութիւնից:
Իսկ
ամէն
սեպտեմբեր
ամսի
իջնում
են
ձմերանոցներն
եւ
ապրում
հանգիստ,
զի
դաշտս
գրեթէ
ազատ
է
ձմրան
խստութիւնից:
Ամայի
լեռներն
պատրաստում
են
կոյս
խոտեր
անասնոց
համար
ամրան
եղանակներում,
իսկ
դաշտերն,
որ
մնում
են
անմարդաբնակ,
ուռճանում
են
խոտերով
՚ի
դարման
անասնոց
եւ
փետրուար
ամսից
սկսեալ
հասցնում
նոր
խոտ:
Այս
պատճառաւ
անհամեմատ
առաւելութեամբ
աճում
են
գաւառներիս
սուրբ
եւ
անսուրբ
անասուններն
քան
միւս
բոլոր
գաւառներինն:
Ամրան
դաշտումս
լինում
են
շատ
թունաւոր
օձեր,
կարիճներ,
քառասնոտանիներ
եւ
մորմեր,
մանաւանդ
Հեջար
գաւառումս:
Շատ
անգամ
մեռնում
են
մարդիկ
սոյն
սողունների
հարուածներից:
Դաշտիս
ամէնազուարճալի
ժամանակն
են
փետրուար
եւ
մարտ
ամիսներն:
Ամէն
կողմերում
արածում
խայտում,
ոստոստում,
կռւում
են
տաւարների
եւ
գոմէշների,
որթերի
եւ
մոզիների
նախիրներն,
ոչխարների
եւ
այծերի,
գառների
եւ
ուլերի
հօտերն,
ձիերի,
աւանակների
եւ
քուռակների
ջոկերն,
ուղտերի
եւ
կոզռակների
երամակներն:
