ՓԱԹԱՆՈՂ
Խունձախից
դէպի
հարաւ
գնալով
իջանք
մի
սարսափելի
եւ
բարձրագոյն
քերծի
տակ:
Ուղին
այնքան
զառիվայր
էր,
որ
մօտ
չորս
վերստ
իջանք
ոտքով:
Աւարական
բարբառով
փաթանող
նշանակում
է
փարախ
ոչխարաց:
Փաթանողս
մի
խաչաձեւ
եւ
քառակուսի
եկեղեցու
աւերակ
է,
որի
չորս
պատերն
տակաւին
կանգուն
են
կիսով
չափ,
իսկ
աւերեալ`
մնացած
մասերն:
Երեւի
թէ
անսիւն
եղած
է
տաճարս,
որ
շինուած
է
ամբողջապէս
տորոնագոյն
տաշած
քարով
եւ
կրաշաղախ
ցեխով:
Տաճարս
չունի
հայոց
եկեղեցու
սեփական
յատկանիշը,
այն
է`
աւազան
հիւսիսային
պատում
եւ
խորհրդարան
սեղանի
աջ
ու
ձախ
կողմերում.
այլ
ունի
վրացական
ձեւ,
վասն
որոյ
մեր
կարծիքով
եկեղեցիս
պատկանում
է
վրաց:
Լէկզիները,
կարկատելով
արեւելեան
որմի
փլուածքները
եւ
փայտերով
ծածկելով
պատերի
գլուխը,
փոխարկած
են
փարախ
ոչխարաց:
Յատակն
ծածկուած
է
կանգնաչափ
բարձրութեամբ
աղբով:
Թէ
ո՞ր
դարում
շինուած
է
տաճարս,
դժուարին
է
որոշել:
Տաճարիս
հարաւային
կողմում
կայ
մի
գիւղի
աւերակ,
կալատեղեր,
մարագաբակեր
եւ
հանգստարան:
Գերեզմանների
վերայ
ձգուած
են
մեծ-մեծ,
բայց
անտաշ
եւ
անարձանագիր
քարեր:
Որ
քրիստոնէի
են
գերեզմաններս,
ապացոյցն
այն
է,
որ
ամէն
նշաններով
եւ
յատկութիւններով
բոլորովին
տարբերւում
են
մահմետականաց,
մանաւանդ
լեռնականացս
գերեզմաններից:
Տակաւին
դիւրութեամբ
նշմարւում
են
աւերակ
բակերից,
որ
գիւղս
բաղկացած
է
եղել
80
տուն
բնակիչներից:
