Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Իսկ ի չորրորդ օր դարձեալ է յիշատակ ննջեցելոց. եւ գան ի գերեզման։ Եւ այս ունի բազում՝ տեսութիւն։ Նախզի՝ չորս են սկզբունք աշխարհի. եւ չորս ծագք տիեզերաց. եւ չորս նիւթ բնութեանս մերոյ։ Վասն որոյ զթիւս զայս՝ պատւէին իմաստունք ոմանք. եւ մշտնջենաւոր կոչէին։ Այլեւ յեկեղեցիս պատիւ ունի. զի դ են եդեմաբուղխ դրախտին վտակք. եւ չորեքկերպեան կառքն Եզեկիէլի. եւ չորք աւետարանք. եւ խաչն քառաթեւ ի փրկութիւն հաւատացելոցս կանգնեալ. վասն որոյ՝ ի չորրորդ օրս գամք ի գերեզմանն եւ աղօթեմք։ Երկրոր՝ զի մարմինք մարդկան ի չորից տարերց հատան եւ կազմեցան մի մարմին. իսկ ի չորս օրն՝ քակտեցան ի միմիեանց. եւ դարձեալ ժողովեցան յիւրաքանչիւր բոլոր տարերս իւրեանց. վասն որոյ գամք ի գերեզմանն, եւ դարձեալ կնքեմք։
       Երրորդ՝ զի առաւելութեամբ չորից տարերացն մեղանչէ ոք. զի բարկութիւնն՝ հրոյն է. թեթեւամտութիւն օդոյն. ցանկութիւնն ջրոյն. եւ ծուլութիւնն հողոյն. վասն չորիցս այս՝ թողութիւն խնդրեմք։ Չորս են առաքինութիւնք հոգւոյն. խոհեմութիւն. արիութիւն. ողջախոհութիւն . եւ արդարութիւն. եւ զսոսա փոխարկեալ մեղանչեմք. այսինքն, անզգամութեամբ. անարիութեամբ. ողջախոհութեամբ. եւ անիրաւութեամբ. վասն սոցա թողութիւն խնդրեմք։ Հինգերորդ դարձեալ՝ ընդդէմ՝ չորից աւետարանաց եւ չորից օրինաց՝ անցանեմք չորեքկին գործովք. այսինքն, հոգւով եւ մարմնով՝ մտօք եւ բանիւ. վասն որոյ՝ զնոյն աւետարանն ի չորրորդ օրս ընթեռնումք ի թողութիւն չորից յանցանաց։ Վեցերորդ դարձեալ՝ է եւ այլ իմն խորհուրդ. զի լուսաւորք ի չորրորդ օրն արարան՝ որք են օրինակ յարութեան. որպէս գրէ առաքեալն. «որպէս աստղ քան զաստղ առաւել է փառօք. «եւ սուրբքն յարքայութեանն փայլեսցին որպէս զարեգակն». եւ մեք ի սոյն օր գամք եւ աւետիս տամք յարութեան ննջեցելոցն։ Եօթներորդ դարձեալ՝ ասեն ոմանք թէ, յօր չորեք շաբաթի խօսեցաւ օձն ընդ Եւայի եւ խաբեաց . եւ ի յուրբաթի օր՝ կերեալ ի պտղոյն ելին, ի դրախտէն. վասն որոյ յայս չորրորդ օրս՝ աղօթեմք վասն ննջեցելոյն. զի անսասանելի անցցէ ընդ օձաժողով գունդս դիւական որ յօդդ։ Ութներորդ դարձեալ՝ ի չորրորդ օրն հրեշտակապետն ետ զաւետիս կուսին ի փրկութիւն աշխարհի. նոյնպէս եւ մեք աւետիս տամք ննջեցելոյն, եթէ փրկիչն մեր Քրիստոս՝ որ յայսմ աւուրս սկիզբն արար փրկութեան մարդկան, եւ ազատեաց ի դժոխոց, նոյն ինքն փրկեսցէ զքեզ ի բազմամբոխ տանջանաց դիւական պատերազմաց։ Իններորդ դարձեալ՝ ի չորրորդ օրն եկն Տէրն ի գերեզմանն Ղազարու. եւ յարոյց զնա չորեքօրեայ վասն աղաչանաց քերցն. նոյնպէս եւ ննջեցեալն՝ մեր եղբայր է, եւ բնութենակից. արտասուօք անկանիմք յոտն Քրիստոսի. եւ խնդրեմք զթողութիւն սորայ. թէպէտ հոտեալ է այսինքն , զազրացեալ չորեքկին գործովք. այլ նա գթած է եւ մարդասէր՝ եւ արտասուէ ընդ մեզ տեսեալ այսպիսի տարակուսեալ. եւ միով արարչագործ ձայնիւն կենդանագործէ։ Տասներորդ դարձեալ՝ փոփոխումն հասակի մարդոյս չորս է. այսինքն, ի տղայութենէ ի մանկութիւն, մինչ ի տասն եւ հինգ ամն։ Անտի յերիտասարդութիւնն, մինչ ի յերեսուն ամն. որ է կատարեալ հասակ ի չափ նախաստեղծիցն։ Եւ անտի յալեւորութիւնն, մինչ ի քառասուն եւ երկու ամն. որ ժամանեաց ի ծայր կենաց. վասն այն ծեր կոչի։ Արդ առաջին հասակն է օդոյն. երկրորդն հրոյն. երրորդն հողոյն. չորրորդն ջրոյն. որ յիւրաքանչիւր հասակ առաւելու ի նոյն տարին, եւ ներգործութիւն իւր։ Զի տղայն թեթեւամիտ է՝ օդոյն. եւ երիտասարդն բարկացօղ եւ վայրաբեր է՝ հրոյն . եւ հողն ծոյլ եւ տրտմակեաց առնէ. եւ ջրոյն է ցանկութիւն եւ ցրտութիւն եւ սպիտակութիւն՝ որ գտանի ի ծերն։ Եւ Տէրն զայս չորս հասակս՝ ի չորս ժամ գիշերոյն օրինակեաց։ «Ոչ գիտէք յորում՝ ժամու դող գայ» որ է մահ։ Յերեկօրեայ՝ իմանամք զծերութիւնն. որ երեկոյացեալ է ժամանակն։ Մէջ գիշերն՝ է կատարեալ հասակն. որ առաւել ննջէ ի մէջ մեղաց։ Հաւախօսն՝ է մանկութիւնն, որ մերձ է տղայութեանն։ Եւ առաւօտն՝ տղայութիւնն է. այն ինչ նոր եկեալ ի լոյս կենցաղոյս։ Որպէս եւ Դաւիթ ասէ. «ընդ առաւօտս որպէս դալարի բուսցին եւ զւարճասցին եւ ծաղկեսցին. ընդ երեկոյս թարշամեսցին չորասցին եւ անկցին»։
       Նաեւ սոյնպէս ի չորից եղանակաց տարւոյն փոփոխիմք. վասն որոյ ի չորս օրս դարձեալ գամք ի գերեզմանն. եւ ըստ չորից փոփոխմանց յանցանաց՝ թողութիւն խնդրեմք յանյիշաչար եւ յանոխակալ գթութեանցն Աստուծոյ եւ Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի. որում փառք յաւիտեանս ամէն։