Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Որ ի վեց օրն դարձեալ գան ի գերեզմանն՝ եւ այս ունի բազում խորհուրդս։
       Նախզի՝ վեց թիւն՝ կատարեալ է. զի ի մասանց իւրոց բազկան բոլորն. սոյնպէս զի մասն երեք է վեցին. ուստի գոյանայ վեցն ըստ այսմ՝ օրինակի. յորժամ ասեմք մէկ երկու եւ երեք. եւ յառելն երեք, եղեւ վեց. կամ ի վեց՝ երեք մասն կայ. սոյնպէս զի երկու երեք, եւ երեք երկու, եւ մին վեց. ապա յայտ է՝ զի կատարեալ թիւ է. վասն որոյ պարտ է ի կատարեալ թիւ վեցերորդ աւուրս։
       Երկրորդ՝ զի վեց շարժումն է մարդոյ որովք մեղանչէ. այսինքն ի վեր, ի վայր. յաջ, եւ յահեակ. յետ, եւ առաջ։ Եւ այս պատճառի յայնմանէ՝ զի ամենայն մարմին եռակի է տարորոշ. այսինքն, ունի երկայնութիւն լայնութիւն եւ խորութիւն. եւ իւրաքանչիւր ոք՝ ունի երկու ծայր՝ յորոց յառաջէ վեց շարժումն. վասն այն ի վեց օրս թողութիւն խնդրեմք վեցեկի շարժմանց սորայ։ Երկրորդ դարձեալ՝ այս է վեց շարժումն առ մեղս. զի ի վեր շարժիմք հպարտութեամբ. ի վայր ծուլութեամբ. ի յաջ կեղծաւորութեամբ. ի ձախ վատթարութեամբ. յետս շարժիմք ի պատուիրանացն եդեալ. եւ յառաջ ի մեղս փութացեալ. եւ այսոքիւք մեղանչեմք։
       Չորրորդ դարձեալ՝ վեց է շարժութեան տեսակ. այսինքն, ի լինելութիւն եւ յապականութիւն. յաճումն եւ ի նւազիլ. ըստ տեղւոյն փոփոխիլ եւ այլայլիլ։ Լինիլն այն է՝ որ յոչ գոյից ի գոյութիւն գամք, եւ ծնանիմք յաշխարհ։ Եւ ապականութիւն է՝ որ յէութենէ յոչ էութիւն փոխիմք մահուամբ։
       Աճումն է՝ ի փոքրկութենէ ի մեծութիւն գալ։ Եւ նւազիլն ընդդէմ այսմ, ի լիութենէ ի պակասութիւն գալ։ Ըստ տեղւոյ փոփոխումն է՝ ըստ կամաց։ Եւ այլայլումն է՝ որակացն շրջիլ ի սեւութիւն, ի սպիտակութիւն. ի հիւանդութիւն , յառողջութիւն. ի մեղս. ի յարդարութիւն, եւ յայլն։
       Եւ զայս վեց տեսակս շարժունս կրեանց սա. վասն որոյ՝ ի վեց օրս դարձեալ գամք ի գերեզմանս։ Հինգերորդ դարձեալ՝ ի վեցօրեայ գործս արարչին՝ ի վեցերորչ օրն կազմեցաւ մարդն՝ ի պատկեր արարչին. իբր կատարումն ամենայն գոյից. վասն որոյ ի վեց օր ըստեղծան մարդոյն գամք ի գերեզմանն, եւ ի յիշումն ածեմք զարարչականն գութ վասն պատկերին իւրոյ։ Վեցերորդ դարձեալ՝ ի վեց օրն հաւանեցաւ մարդն բանից պատրողին. կերեալ ի պտղոյն, արտաքսեցաւ ի դրախտէն ի փշաբեր երկիրս անիծից. եւ եղեւ ընդ դատապարտութեան մահու. որ ասացաւ՝ «հո՛ղ էին եւ ի հող դարձցիս»։ Վասն որոյ ի վեց օրս գամք ի գերեզմանս՝ եւ հայցեմք արտասւօք, եթէ սա որ ըստ արդարութեան հրամաննի քում դարձաւ ի հող եւ ճաշակեաց զմահ, ըստ ողորմութեան քում դարձցի ի կեանս ըստ խոստման պարգեւաց քոց։ Եօթներորդ դարձեալ՝ ի վեց դարուն Աստուած բանն այց արար իւրում կորուսել ստեղծուածոյն. Եւ ի սոյն խորհրդական թիւ, ի վեցերորդ աւուր լրման ամսեացն յղացման Կարապետին, առաքէ զհրեշտակապետն Գաբրիէլ յաւետիս կուսին, եւ յղանայ յարգանդի։ Եւ ի նոր ամսեան ի վեց յունվարի՝ ծնանի փրկիչն նոր աշխարհի. եւ յետ երեսուն ամի ի նոյն քանիսն յունվարի՝ գայ ի Յորդանան առ Ովհաննէս, եւ մկրտի եւ լւանայ զմեղս աշխարհի։ Եւ վեց օգոստոսի՝ եւ ի սկիզբն աւելեացն ի վերջին ամսի, տօն պայծառակերպութեան Տեառն կատարի. որ ի տիպ վերջին աւուրն՝ յորում «արդարք ծագին իբրեւ զարեգակն». զոր եցոյց բանն անմեղ ի մարմնի։ Վասն որոյ ի վեց օր աղօթեմք՝ զի եւ զմեղս սորայ լւասցէ եւ սուրբ արասցէ՝ մերովս արտասւաց ջրով. եւ լուսազգեաց սրբոցն մասնակցեսցէ։ Ութներորդ դարձեալ՝ ի վեց աւուր ուրբաթու՝ նոյն մարմնացեալ բանն Աստուած գայ կամաւ ի չար չարսն մահու. ի վեց ժամու աւուրն՝ բեւեռեալ պնդի ի խաչի. եւ փոխանակ պտղոյն զլեղին ճաշակէ. եւ մահուամբ զմահ լուծանէ։ Վասն որոյ՝ ի սոյն վեց օրս՝ աղերսեմք զգութն արարչական. զի զննջեցեալս զայս՝ չարչարակից եւ մահակից իւր արասցէ. որեւէ յարութեան փառացն հաղորդեսցէ։ Իններորդ դարձեալ՝ վեցեկի է փրկագործութիւն՝ զոր արար Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս մարդեղութեամբն իւրով այսպէս. այսինքն, ի մեղաց յարդարութիւն. որ նոյն ինքն է, յօրինացն ի շնորհս։ Երկու՝ անգիտութենէ, այսինքն յանհաւատութենէ ի լոյս Աստուած գիտութեան։ Երեք՝ փրկեաց զմեզ յանիծիցն եւ յարտասուացն պատժոց. «եւ եբարձ զարտօսր յամենայն աչաց, եւ օրհնեաց զմեզ ամենայն հոգեւոր օրհնութեամբ»։
       Չորս՝ ի ծառայութենէ կռոցն, որ էր իշխանութիւն Քրիստոսի, եւ ի թագաւորութիւն հօրն երկնաւորի. ըստ այնմ, «փրկեաց զմեզ յիշխանութենէ խաւարի. եւ հրաւիրեաց յարքայութիւն որդւոյ իւրոյ սիրելւոյ»։ Հինգ՝ փրկեաց ի մահուանէ, եւ ետ մեզ կեանս. այժմ հոգւոյ, եւ ետոյ մարմնոյ։ Վեց՝ փրկեաց ի տանջանաց դժոխոց. եւ ետ զարքայութիւն խոստացեալ. նոյն է յերկրէ յերկինս հանել։ Արդ՝ վեցեկի փրկութեանս այս՝ հաղորդ եղեն հաւատով ննջեցեալքն՝ ի Քրիստոս. վասն այսր խորհրդոյ այսօր գամք ի գերեզմանն։ Տասներորդ դարձեալ՝ երեք ասացաք զմեղսն. որ է մտաց, բանից, եւ գործոց. եւ երեք են պատիժք նոցա որ լինի վեց. վասն որոյ թողութիւն խնդրեմք. այսինքն մեղացն, եւ պատժոցն։ Եւ դարձեալ՝ իւրաքանչիւր մեղաց զոր գործեմք՝ երեք է պատիժ. այսինքն, երկիւղն, չարչարանքն, եւ ամօթն. եւ այս ի հոգի, եւ ի մարմին , եւ ի միտսն որ լինի վեց ըստ այսմ օրինակի. զի չարն թէ յապագայն է եւ լինելոց, երկիւղ եւ ահ ածէ. թէ ի ներկայն է, տրտմութիւն եւ ցաւ է. թէ յանցեալն, ամօթ բերէ։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ վասն է՞ր մին մեղացն երեք պատիժ։ Ասեմք եթէ, մարդն ունի հոգի մարմին եւ միտք. եւ միաբանեալ դոքօք կրէ զպատիժս երեքկին. ի միտսն զմահ. ի հոգին զամօթն. ի մարմինն զցաւն եւ զկսկիծն։ Եւ թէ ոք ասիցէ, ի մին ժամանակ գործէ ոք զմեղս. վասն է՞ր յաւիտեան տանջի։
       Ասեմք եթէ ի մեղսն՝ երեւի ի Բ ինչ. այսինքն, գործն. եւ անզղջութիւն. եւ է գործն ժամանակեայ. եւ անզղջութիւն յարակայ։ Արդ՝ վասն գործոյն՝ ժամանակեայ տանջի աստ. եւ վասն անզղջութեանն՝ յաւիտեան տանջի անդ։ Դարձեալ վասն ժամանակեայ մեղացն՝ եդ ժամանակեայ տանջանս. այսինքն զապաշխարութիւնն. զի թէ ապաշխարէ աստ, ո՛չ տանջի անդ. իսկ զի յաւիտենական է բանն Աստուծոյ որ հրամայեաց ապաշխարել. եւ թէ ոք ընդդէմ հակառակ յաւիտենական բանին գործէ, եւ ո՛չ ապաշխարէ, յիրաւի տանջի յաւիտեան։ Դարձեալ ի մեղսն երեւի կրկին ինչ. այսինքն, յետս դարձումն յանփոփոխ բարւոյն, եւ զհետ ընթացումն առ փոփոխելի բարիս. վասն որոյ յիրաւի եթէ աստ ո՛չ տանջի ի փոփոխելին, անդ տանջի անփոփոխապէս։ Է եւ այլ բազում պատճառ՝ զոր ոչ երկարեմ առժամս. այլ այսչափ միայն՝ զի գիտելով զայսոսիկ, ի բաց դարձցուք ի սուտապատիր հեշտութեանց աշխարհիս, առ ճշմարիտ եւ անանց բարին. կամ երկնչելով յանվճար տանջանացն, կամ ցանկանալով յաւիտենական կենացն եւ անթառամ պսակացն, ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր. որ է օրհնեալ յաւիտեանս ամէն։