Դէմք
առակիս
առ
ամենակալ
բնութիւն
Արարչին
հայի.
եւ
առն
անուամբ՝
զնա
նշանակէ։
Զոր
յայլում
տեղւոջ
արժանաւորեաց
զմեզ
որդիս
անուանել,
եւ
հայր
կոչիլ
մեզ.
եւ
աստ
խոնարհի
եւ
ասէ։
«Առն
միոջ
էին
երկու
որդիք»։
Արդ
երկու
որդիս
զո՞րս
իմանալ
պարտ
է։
Ոմանք
իմացան
զհրէայս
եւ
զհեթանոսս.
որպէս
ասէր
Աստուած.
«որդի
անդրանիկ
իմ
է
Իսրայէլ»։
Արդ
եթէ
նոքա
անդրանիկ
էին,
ապա
եւ
հեթանոսք
կրտսեր
անուանին։
Եւ
նոքա
որք
զայս
ասեն,
ոչ
ունին
ի
վերայ
կարգին
յարմարել
ըզբանս։
Զի
ասէ՝
«էրէց
որդին
յանդաստանէ
եկեալ
եւ
բարկացեալ».
ե՞րբ
կարէ
հրէայն
ասել
զպատուիրանաւն
Աստուծոյ
ոչ
անցի.
զի
հանապազ
նոքա
անօրէնք
էին.
կամ
ե՞րբ
ասէ
թէ՝
«ուլ
մի
ոչ
ետուր
ինձ»։
Զի
ամենայն
բարութիւնս
հոգեւոր
եւ
մարմնաւոր
նոցա
արար
Աստուած.
եւ
նոքա
ժխտօղք
եղեն
եւ
ուրացան
զնա.
զՏէր
եւ
զփրկօղն
իւրեանց
խաչեցին.
եւ
յԱստուծոյ
աչացն
ելին,
եւ
ամենայն
մարդ
կան
ատելիք
եղեն։
Արդ՝
յարմատի
առակս
կրկին
տեսութեամբ։
Նախ՝
ի
վերայ
հրեշտակաց
եւ
մարդկան .
որպէս
յայլ
ուրեք
հովիւ
կոչեաց
զանձն.
եւ
զհրեշտակս
եւ
ըզմարդիկ
հարիւր
ոչ
խար.
եւ
զԱդամ
մի
ինոցանէ
մոլորեալ։
Զոր
գտեալ
եբարձ
ի
վերայ
ուսոյն
խաչիւն
իւրով.
եւ
տարեալ
խառնեաց
ի
հօտս
հրեշտակաց։
Եւ
դարձեալ՝
դրամ.
Ժ.
եւ
զմին
դրամն
կորուսեալ.
այսինքն
ըզմարդկային
ազգս.
եւ
ինն
մնացեալ
որք
են
դասք
հրեշտակաց։
Որ
վառեաց
զմարմինն
լուսով
աստուածութեան
իւրոյ՝
եւ
էած
աւել
ի
տան
աշխարհի.
եւ
եգիտ
ըզպատկերն
իւր
կորուսեալ.
եւ
կոչեալ
զդրացիս
եւ
զբարեկամս,
ուրախ
եղեւ
վասն
կորուսեալ
դրամին.
որ
եգիտ
զազգս
մարդկան։
Նոյնպէս
եւ
զայս
առակս՝
պատիւ
դնէ
ազգի
մարդկան՝
եւ
որդիս
Աստուծոյ
կոչէ
զնա.
որ
ստեղծօղն
է
բնութեամբ
եւ
արարիչ
ամենայնի։
Իսկ
էրէց
որդիք
են
հրեշտակք.
զի
զնոսա
նախ
ըստեղծեաց
քան
զամենայն
երեւելի
արարածս։
Զի
ասելն
եղիցի
լոյս,
եւ
եղիցին
երկինք,
ընդ
լուսոյ
եւ
երկնից՝
հաստատեցան
ամենայն
իմանալի
զօրութիւնք
երկնից
անբաւ
բազմութեամբ,
հազարք
հազարաց,
եւ
բիւրք
բիւրոց.
անթուելի
մեզ,
եւ
գիտելի
նոցա
եւ
արարչին
որ
ստեղծ
զնոսա։
Իսկ
զԱդամ
կրտսեր
ըստեղծեաց
քան
զնոսա.
զի
յաւուր
ուրբաթու
կազմեաց
զնա
ի
հոգւոյ
իմանալւոյ,
եւ
ի
մարմնոյ
զգալոյ.
որպէս
ասէ
Դաւիթ։
«փոքր
ինչ
խոնարհ
արարեր
դու
զմարդն
քան
զհրեշտակս
եւ
այլն»։
Եւ
ասէ
կրտսերն
ցհայրն.
տո՛ւր
ինձ
բաժին
որ
անկանի
յընչիցդ.
եւ
նա
բաժանեաց
նոցա
զկեանսն։
Զերկնային
զանմահ
եւ
զիմանալի
կեանս
ետ
էրէց
որդւոյն՝
որք
են
հրեշտակք։
Իսկ
մարդոյ՝
որոշեաց
զդրախտն
երկնաւոր
ի
բնակութիւն,
որ
է
եդեմ
ընդ
արեւելս.
եւ
զայն
ոչ
պահեաց.
այլ
օձին
հաւանեալ
եւ
կերեալ
զպտուղն,
եւ
զոր
ունէրն
կորոյս.
որպէս
ասէ.
«ոչ
յետ
բազում
աւուրց
գնաց
յաշխարհ
հեռի»։
Զա՛յն
նշանակէ՝
որ
ի
դրախտին
ոչ
եկաց
բազում
ժամանակ։
այլ
յետ
սակաւ
աւուրց
էանց
ըզպատուիրանաւն
եւ
գնաց
յաշխարհ
հեռի։
Եւ
ո՞ր
աշխարհ
հեռի։
զի
ասէ
մարգարէն.
«թէ
ելանեմ
յերկինս
դու
անդ
ես
թէ
իջանեմ
ի
դժոխս
եւ
անդ
մօտ
ես».
վասն
որոյ
չիք
տեղի
հեռի
յԱստուծոյ.
բայց
միայն
մեղքն
հեռացուցանեն
զմեզ
յԱստուծոյ.
եւ
որոշեն
ի
փառաց
նորա։
Զի
ասէ
մարգարէիւն.
«ես
Աստուած
մերձաւոր
ես,
եւ
ոչ
հեռաւոր.
այլ
մեղք
ձեր
որոշեն
ի
մէջ
իմ
եւ
ի
մէջ
ձեր»։
Զի
յորժամ
մեղաւորն
յետս
դառնայ
յԱստուծոյ ,
եւ
դառնայ
ի
մեղս,
հեռանայ
յԱստուծոյ՝
օտարանայ՝
ի
սիրոյ
նորա,
եւ
մոռանայ
ըզգութն
Աստուծոյ.
եւ
զԱստուած
անգէտ
համարի
գործոցն,
իբր
թէ
ոչ
գիտէ,
կամ
ոչ
տեսանէ.
վասն
այն
գործէ
զմեղս։
Զի
անհնար
է
մարդոյ
մեղս
գործել,
յորժամ
զԱստուած
առաջի
աչացն
տեսանէ.
եւ
զմիտս
եւ
զխորհուրդս
ի
նա
ունիցի.
այլ
յորժամ
մտօքն
հեռանայ
յԱստուծոյ,
եւ
զերեսս
իւր
դարձուցանէ
ի
նմանէ,
ապա
դառնայ
ի
մեղս
եւ
համարձակ
գործ
է.
իբր
թէ
հեռացաւ
յԱստուծոյ։
Վասն
այն
ասէ
թէ՝
«գնաց
յաշխարհ
հեռի.
եւ
վատնեաց
զինչս
իւր.
զի
կայր
անառակութեամբ».
այսինքն,
կորոյս
զփառս
դրախտին.
մերկացաւ
զքուսեղէն
զգեստն.
եւ
զհամարձակութիւն
զոր
ունէր
առ
Աստուած,
եւ
զսէր
նորա .
եւ
ել
ի
դրախտէն.
եւ
վատնեաց
զինչսն.
այսինքն,
զանմահութիւն.
զշնորհս
հոգեւորս.
զհաւատն.
զյոյսն.
զսէրն.
զպարգեւսն.
զհանգիստն.
զփառսն.
զմեծութիւն.
եւ
եղեւ
աղքատ
եւ
չքաւորեալ
յամենայն
պարգեւաց։
Այժմ
տեսցուք
զրեկրորդ
միտս
անառակ
որդւոյն.
որ
նշանակէ
զմեղաւորն։
Եւ
ասեն
վարդապետք,
թէ
յայս
անառակէս՝
երեք
ինչ
ցուցանէ
աւետարանն։
Նախ
թէ՝
ո՛րպէս
ի
հօրէն
բաժանեցաւ։
Երկրորդ
թէ
ո՛րպէս
զղջացաւ
եւ
եկն
առ
հայր
իւր
եւ
խոստովանեցաւ։
Երրորդ
թէ
որպէս
հայրն
ուրախութեաեմբ
ընկալաւ
զնա։
Արդ՝
առաջին
գլուխն
վեց
մասն
ունի.
զի
անառակս
այս՝
զմեղաւոր
մարդն
ցուցանէ.
եւ
հայրն՝
զԱստուած
մեղաւորն
մեղօք
բաժանի
յԱստուծոյ.
եւ
ապա
զղջանայ՝
եւ
Աստուած
մեծ
ողորմութեամբ
ընդունի
զնա։
Այս
անառակ
որդիս
էառ
զբաժինն
ի
հօրէն.
եւ
ոչ
կամեցաւ
կալ
առ
հայրն.
այլ
առանձինն
եւ
ազատ.
զի
անձնիշխան
կամօք
էառ
զբնական
բարութիւն.
եւ
հետ
իւր
կամացն
գնաց։
Եւ
յայս
հպարտութենէս
եւ
յազատութենէս՝
վեց
ազգ
վնաս
եղեւ
նմա։
Առաջին՝
զի
հեռացաւ
յԱստուծոյ.
որպէս
ասէ
«գընաց
յաշխարհ
հեռի»։
Զի
հեռի
է
մեղաւորն
յԱստուծոյ.
որպէս
ասէ
Դաւիթ.
«հեռի
է
ի
մեղաւորաց
փրկութիւն.
զի
զիրաւունս
քո
ոչ
պահեցին»։
Եւ
Ոսկեբերանն
ասէ.
«ո՞վ
Տէր՝
մեղաւորն
ո՞ւր
երթայ.
ո՛չ
կարէ
փախչիլ
ի
քէն.
այլ
ի
քէն
հեռանայ,
եւ
առ
քեզ
գայ.
այսինքն,
ի
քաղցրութենէդ
փախչի,
եւ
առաջի
դատաւորիդ
գայ»։
Երկրորդ
պակասութիւն՝
«վատնեալ
զամենայն
ինչս
իւր».
որ
անկաւ
ի
մահու
չափ
մեղս.
վատնեաց
զամենայն
հոգեւոր
բարութիւնս.
այսինքն,
զԱստուծոյ
շնորհսն.
զզանազան
առաքինութիւնս.
զհաւատս.
զյոյս.
զսէր,
եւ
զայն։
Երրորդ
պակսաութիւն՝
սաստիկ
սովն
ի
հոգեւոր
կերակրոց.
ասէ՝
«եղեւ
սով
սաստիկ»։
Զի
այր
որ
ի
մեղս
է՝
սովեալ
է
յամենայն
հոգեւոր
բարութեանց.
զի
հոգեւոր
բարութիւն՝
յո՛յժ
հարկաւոր
եւ
փառաւոր
է
առաջի
Աստուծոյ.
եւ
որ
հեշտացեալ
է
ի
մարմնաուր
բարութիւնս
աշխարհի,
ոչ
տայ
Աստուած
նմա
զհոգեւոր
բարին.
վասն
այն
սովամահ
լինի
հոգին.
որպէս
ասէ
մարգարէիւն.
«տաց
ձեզ՝
սով
հացի
եւ
ծարաւ
ջրոյ,
այլ
սով
լսելոյ
զբանն
Աստուծոյ»։
եւ
բանն
Աստուծոյ
է
կերակուր
հոգւոյ.
ըստ
այնմ,
«ոչ
հացիւ
միայն
կեցցէ
մարդ.
այլ
ամենայն
բանիւ
որ
ելանէ
ի
բերանոյ
Աստուծոյ»։
Չորրորդ՝
«յարեցաւ
ասէ
ի
մի
ոմն
քաղաքեաց
աշխարհին».
այսինքն
ի
սատանայ՝
որ
քաղաքակից
է
դժոխոցն,
յարի
ի
նա
եւ
ծառայէ
նմա.
ըստ
այնմ,
«որ
առնէ
զմեղս՝
ծառայ
է
մեղացն»։
Զի
մեղաւոր
մարդն՝
յամենայն
կողմանց
զազատութիւն
կորուսեալ
է
եւ
ծառայ
է
եղեալ
մեղաց
գործոյն
եւ
հեշտութեան.
եւ
գործակցի
մեղացն
եւ
ծառայէ
սատանայի
որձգէ
ի
մեղս.
եւ
ծառա՛յ
է
եւ
գերի
անկեալ։
Հինգերորդ՝
որ
առնէ
ըզմեղս,
արհամարհեաց
զնա.
«եւ
առաքեաց
արածել
զխոզս»։
Յայնժամ
մեղաւորն
արածէ
զխոզս՝
յորժամ
յարբեցութեան
եւ
ի
պոռնկութեան
է.
զի
սատանայ
որպէս
խոզ
ի
պոռնիկն
եւ
յարբեցօօղն,
եւ
յամենայն
աղտեղութիւնս
հանգչի.
որպէս
ասէ
«խոզ
ի
տիղմն
թաւալի»։
Այլեւ
մեղաւորն
որպէս
խոզ
թաւալի
ի
տիղմն
մեղաց
պոռնկութեան.
եւ
զմարմինս
իւր
խոզի
նման
արածէ
յամենայն
աղտեղութիւնս.
որպէս
ասէ
Պետրոս
ի
կաթուղիկէն.
«թէ
շուն
դառնայ
անդրէն
ի
փըսխած
իւր.
եւ
խոզ
լուացեալ՝
ընդ
իղմն
թաւալի»։
Այսինքն,
որ
զմեղս
խոստովանի,
եւ
դառնայ
անդրէն
ի
նոյն
յօժարութեամբ,
նման
է
շան
որ
ի
փըսխածն
դառնայ.
եւ
խոզն
լուացած
աղտեղանայ։
Եւ
արակն
ասէ.
որպէս
գինդ
ոսկի
ի
քիթ
խոզի.
այսպէս
գեղեցկութիւն
կնոջ
պոռնկի».
զի
եթէ
ոսկի
օղ
դնես
ի
քիթն,
ընդ
աղբս
շաղախէ։
Այսպէս
օղօ
ոսկի
զբանականութիւն
եդ
Աստուած
ի
պատկերն
իւր,
այլ
պոռնկասէր
հոգին՝
ոչ
գիտէ
զպատիւ
նորա.
եւ
շաղախէ
ի
մեղս։
Վասն
որոյ
ասէ.
«զամենայն
ինչս
վատնեաց
հաշտութեամբ
եւ
արածէր
զխոզս».
այսինքն,
զամենայն
երամս
անդամոցն
իւր
ի
մեղսա
ըստ
կամացն
արածէր։
Վեցերորդ
պակասութիւն
է՝
անյագ
ցանկութիւն.
վասն
այն
ասէ՝
«ցանկայր
լընուլ
զորովայնն
յեղջերէն
զոր
խոզքն
ուտէին».
զի
հեշտասէրն
ի
պոռնկութենէն
եւ
յարբեցութենէն
որ
է
կերակուր
սատանայի,
բընաւ
ոչ
յագենաեյ.
այլ
ո՛րչափ
ուտէ,
ա՛յնչափ
քաղցենայ,
եւ
ի
ցանկութիւն
իւր
հալի
եւ
մաշի։
Այս
առաջին
գլուխն։
Երկրորդ
գլուխն՝
զայն
ցուցանէ
աւետարանն,
թէ
ո՛րպէս
զղջացաւ
եւ
եկն
առ
հայրն։
Այնու
որ
ասաց
թէ,
«եկն
ի
միտս
իւր՝
եւ
ասէ.
քանի՞
վարձկանք
են
ի
տան
հօր
իմոյ
հացալցիք»։
Եւ
աստ
երեք
իրս
ցուցանէ,
որ
պիտոյ
է
մեղաւորին
յորժամ
դառնայ
առ
Աստուած։
Նախ
պիտոյ
է՝
զի
մեղաւորն
գայ
ի
միտս
իւր,
եւ
խորհի
թէ՝
զի՞նչ
պակասութիւն
եղեալ
է
նմա
ի
մեղացն։
Եւ
այս
խորհիլս՝
երեք
ազգ
է։
Նախ՝
խորհի
թէ
ուստի՞
անկաւ,
եւ
յո՞ւր
գնաց.
այսինքն
եւ
գնաց
առ
սատանայ.
վասն
այն
ասէ
թէ՝
եկն
ի
միտս
իւր»։
Երկրորդ
խորհի,
թէ
զի՛նչ
էր
յառաջ
քան
զմաղանչելն.
եւ
զի՛նչ
եղեւ
յետ
մեղացն.
վասն
զի
Աստուծոյ
որդի
էր.
եւ
եղեւ
սատանայի
որդի.
վասն
ա՛յն
ասէ.
«ես
անառակ
որդիս»։
Երրորդ՝
խորհի,
թէ
զի՞նչ
է
կորուսեալ,
կամ
զի՞նչ
գտեալ.
այսինքն
զի
կորուսեալ
է
զշնորհս
եւ
զառատ
պարգեւն
Աստուծոյ.
եւ
գըտեալ
զսաստիկ
սովն.
վասն
այն
ասէ.
«ես
աստ
սովամահ
կորնչիմ.
եւ
վարձկանքն
հացալիցք
են
ի
տան
հօր
իմոյ»։
Ոմանք
վարձկանք
ասացին
ըզհրեշտակս.
որք
հպատակ
եւ
հնազանդ
են
հրամանացն
Աստուծոյ.
կան
հանապազ
ի
ծառայութեն
նորա.
եւ
ունին
վարձ
զտեսութիւն
Աստուծոյ
եւ
ըզփառս
իւրեանց.
նոքա
հացալիցք
են
յառատ
շնորհացն
Աստուծոյ։
Եւ
ոմանք
ասեն՝
որպէս
մեծն
Ներսէս
վարձկանք
են
լուսաւորքն
երկնից.
որք
յօր
եւ
ի
գիշեր՝
հրամանաւն
Աստուծոյ
լուսաւորեն
զմեզ։
Եւ
ունին
վարձս
մշակութեան
զանապական
գոլն
իւրեանց.
զոր
անառակ
որդին
անկեալ
ի
մէջ
մահու
ե
ապականութեան
կենցաղոյս,
յիշեաց
զբընական
անմահութիւն
իւր։
Եւ
ի
նոցանէ
խոկացեալ
ասէր.
«դառնամ
առ
հայրն
իմ
եւ
ասեմ։
«Հայր՝
մեղայ
յեկինս
եւ
առաջի
քոյ»։
այսինքն,
ի
դրախտին
մեղայ
եւ
անկայ
յերկիր.
չեմ
արժանի
կոչիլ
որդի
քո
ընդ
հրեշտակացդ.
«այլ
արա՛
զիս
իբրեւ
զմի
ի
վարձականաց
քոց».
այսինքն,
զերծո
ի
մահուս
երկիւղէ.
եւ
արա
որպէս
զլուսաւորսդ
անապական
մարմին։
Այլ
այժմ
որ
առաջիկայ
բանիս
մեր
է՝
ի
մեղաւորաց
զղջումն
ունի
զտեսութիւն։
Հայրն
Աստուած
է
եւ
տուն
եկեղեցի.
վարձկանք
են
Աստուծոյ՝
որք
ժառանգեն
զԱստուած.
եւ
առնուն
վարձ
ի
նմանէ
զարքայութիւն
երկնից.
սաքա
առատ
ունին
զհաց
բանին
Աստուծոյ,
եւ
զմարմինն
Քրիստոսի։
Այս
առաջին
խորհիլն
է՝
որ
եկն
ի
միտս
իւր
մեղաւորն
եւ
ճանաչեաց
զինքն։
Երկրորդ՝
պիտոեյ
է
զի
մեղաւորն
հաստատէ
զմիտս
իւր
դառնալ
առ
Աստուած։
Եւ
այս
երեք
ազգ
լինի։
Առաջին
զղջմամբ.
վասն
այն
ասէ.
«յարեայց»։
Երկրորդ
ապաշխարութեամբ.
վասն
այն
ասէ.
գնացաից
առ
հայրն
իմ».
այսինքն
պահօք
եւ
աղօթիւք։
Երրորդ
խոստովանութեամբ.
վասն
այն
ասէ.
«ասացից՝
հա՛յր
մեղայ
յերկինս
եւ
առաջի
քո»։
Եւ
յորժամ
գայ
ի
խոստովանութիւն,
երեք
իրս
խոստովանի։
Նախ՝
զիւր
մեղսն.
ասելով
հա՛յր
մեղայ։
Երկրորդ՝
զինքն
անարժան.
ասելով
չե՛մ
արժանի
կոչիլ
որդի
քո։
Երրորդ՝
զի
զԱստուած
ողորմած
խոստովանի.
ասելով
«արա
զիս
իբրեւ
զմի
վարձկանաց
քոց»։
Այլ
այս
երկուքս՝
ոչ
է
բաւական
թէ
մեղաւորն
գայ
ի
միտս
իւր,
եւ
ճանաչէ
զիւր
մեղսն ,
եւ
հաստատատէ
զմիտս
իւր
դառնալ
առ
Աստուած։
Այլ
երրորդ
ինչ
պիտոյ
է.
այսինքն
զի
ի
գործ
ածէ
զբարի
խորհուրդն.
վասն
այն
ասէ
«յարուցեալ
գնացից
առ
հայրն
իմ»։
Այս
երկրորդ
գլուխն։
Երրորդ
գլուխն՝
ցուցնէ
աւտարանս
թէ՝
ընդունի
Աստուած
զմեղաւորն
յորժամ
զղջանայ։
Եւ
երեւի
չորս
կերպիւ՝
որ
ընդունեաց
զնա։
Առաջին՝
մեծ
ողորմութեամբ.
վասն
այն
ասէ.
«ետես
զնա
հայրն
ի
հեռաստանէ
եւ
գթացաւ
ի
նա»։
Երկրորդ՝
շտապով.
վասն
այն
ասէ.
«ընթացաւ
ընդառաջ
նորա,
որ
է
վազեաց։
Երրորդ՝
ընկալաւ
զնա
սիրով.
զի
ասէ՝
«անկաւ
զպարանոցաւ
նորա
եւ
համբուրեաց
զնա».
որ
նշանակէ
սիրոյ
եւ
խաղաղութեան
եւ
ուրախութեան։
Եւ
այս
յիրաւի.
զի
թէ
հրեշտակք
ուրախանան
վասն
միոյ
մեղաւորի
որ
ապաշխարիցէ,
եւ
եւս
առաւել
պա՛րտ
է
Աստուծոյ
ուրախանալ
զի
հայր
է։
Ո՛վ
թէ
որպիսի
գթած
է
երկնաւոր
հայրն.
որ
ընթանայ
ընդառաջ
մեղաւոր
որդւոյն.
եւ
ոչ
մնայ
որ
որդին
առ
ինքն
գայ.
եւ
ոչ
յանդիմանէ
զնա.
եւ
ոչ
յերեսն
տայ
զմեղաս
իւր.
եւ
ոչ
դնէ
ծանր
լուծ
ի
վերայ
պարանոցի
նորա.
այլ
քաղցրութեամբ
եւ
սիրով
համբուրէ
զնա։
Այպէս
պարտ
է
լինիլ
եւ
խոստավանահօրն.
որ
զճշմարիտ
զղջացեալն
սիրով
ընդունի.
եւ
ոչ
դառն
բարս
ցուցանէ.
եւ
ոչ
յանդիմանէ
վասն
անցեալ
գործոցն.
այլ
քաղցրութեամբ
խրատէ։
Չորրորդ
կերպիւ՝
ընդունի
Աստուած
զմեղաւորն
մեծաւ
պատուով.
վասն
այն
ասաց
հայրն.
«վաղվաղակի
հանէ՛ք
զպատուճանն
առաջին,
եւ
զգեցուցէք
նմա»։Եւ
չորս
կերպիւ
պատուեաց
զորդին
իւր։
Նախզի՝
զգեցոյց
նմա
հանդերձ
գեղեցիկ.
որպէս
ասէ.
«ագուցէք
դմա»։
Երկրորդ՝
զի
զարդարեաց
զնա.
զի
ասէ՝
«տո՛ւք
զմատանին
ի
ձեռս
դորա»։
Երրորդ՝
զի
տայ
կօշիկ
յոտս
նորա։
Չորրորդ՝
զի
պատրաստեաց
նմա
կերակուր.
որպէս
ասէ.
«ածէ՛ք
զեզն
պարարակ
եւ
զենէ՛ք»։
Արդ՝
ծառայք
Աստուծոյ՝
հրեշտակք
են
ի
յերկինս,
կամ
վարդապետք
յերկրի։
Ասէ
նոցա
Աստուած՝
բերէ՛ք
զառաջին
պատմուճանն,
եւ
զգգեցուցէք
դմա։
Առաջին
պատմուճանն
անմեղութիւն
ր.
զայս
պատմուճանս
նախ
Ադամ
զգեցաւ
ի
դրախտին.
այլ
մեղօք
մեցկացոյցց
զինքն
եւ
զմեզ։
Բայց
խոստովանութիւն
ա՛յնպիսի
զօրութիւն
ունի
յորժամ
ճշմարիտ
լինի,
զի
զառաջին
անմաղութեան
պատմուճանն
զգեցուցանէ
նմա։
Զի
ի
նոյն
ժամն՝
յորժամ
արձակէ
խոստովանահայրն
զմարդն,
ա՛յնպէս
է՝
որպէս
Ադամ
ի
դրախտին
էր
յառաջ
քան
զմեղանչելն.
վասն
այն
ասէ.
«զխոստովանութիւն
եւ
զմեծ
վայելչութիւն
զգեցար.
արկար
զլոյս
որպէս
զօթոց»։
Իսկ
մատանին՝
ցուցանէ
զճշմարիտ
հաւատն
եւ
զաստուածային
սէրն։
Եւ
հանդերձն
զգործն
ցուցանէ.
ա՛յս
է՝
զի
ճշմարիտ
հաւատն
ասատուածային
սիրովն
եւ
բարին
գործովն՝
զարդարէ
զհոգին.
ապա
ուրեմն
«հաւատք
առանց
գործոց
մեռեալ
են»։
Կօշիկն
ի
մեռեալ
մորթոյ
լինի.
ցուցանէ
զօրինակ
սրբոցն՝
որք
մեռան
վասն
ճշմարտութեան։
Զայս
կօշիկս
ագանի
որ
խոստովանի
եւ
հետեւի
սրբոցն,
որք
վասն
մեղացն
մեռան
ամենայն
բարի
գործովքն։
Դարձեալ՝
կօշիկն
ամրութեան
է
նշան.
ցուցանէ
թէ
որ
խոստովանի՝
զօրանայ
ի
վերայ
թշնամւոյն
եւ
կոխէ
զգլուխ
նորա.
եւ
ոչ
կարէ
իշխել
եւ
բառնութեամբ
ի
մեղս
ձգել
որպէս
յառաջն.
մինչ
չէր
խոստովանեալ,
ծառայ
էր
եղեալ
սատանայի
եւ
գերի
նորա։
Եզն
պարարակ՝
զՔրիստոս
ցուցանէ.
որ
աստուածութեամբն
պարապեալ
էր.
որպէս
յայլ
ուր
գառն
կոչեցաւ՝
որ
եբարձ
զմեղս
աշխարհի։
Աստ
եզն
կոչեցաւ
պատարագելի.
որ
զենաւ
վասն
փրկութեան
աշխարհի։
Եւ
այժմ
վասն
մեր
հանապազ
պատարագի
հօր
ի
հաշտութիւն,
եւ
ի
քաւութիհւն
մեղաւորաց։
Յայս
պատարագէ
կարէ
ոք
ուտել
յետ
խոստովանութեան,
յորժամ
ճշմարիտ
զղջանայեւ
խոստովանի։
Ապա
ուրեմն
յայտ
է՝
զի
նոքա
որք
խոստովանութեամբ
զհանդերձ
անմեղութեան
չեն
զգեցեալ,
եւ
զմատանին
հաւատոյն
բարի
գործովքն
ոչ
ունին,
եւ
կօշիկս
ոչ
ունին
որովք
երթան
զհետս
սրբոցն,
եւ
կոխեն
զմեղս
եւ
զսատանայ,
այնպիսիքն
ոչ
են
արժանի
որք
ուտեն
ի
զենեալ
մարմնոյ
եւ
յարենէն
Քրիստոսի։
Բայց
տե՛ս
եւ
զայն
զի
ասաց.
ածէ՛ք
զեզն
պարարակ՝
եւ
զենէք
եւ
կերիցուք»։
Եւ
ոչ
ասաց
նմա
թէ՝
դո՛ւ
զե՛ն.
յայսմանէ
երեւի
որ
անկեալ
քահանայն
թէպէտ
խոստովանի
եւ
արդարանայ
եւ
ճաշակէ
ի
հաղորդութենէն.
այլ
ինքն
ոչ
կարէ
պատարագել
զՔրիստոս
ի
ձեռն
այլոց
հաղորդի։
Տես
եւ
զուրախութիւն
զի
ասէ.
«կերիցուք.
եւ
արբցուք
եւ
ուրա՛խ
եղիցուք.
զի
այս
որդիս
մեռեալ
էր
եւ
եկաց,
կորուսեալ
էր
եւ
գտաւ»։
եւ
այն
զի
ասէ՝«ուլ
մի
ոչ
ետուր
ինձ».
ուլ
զսատանայ
ասէ.
զի
յորժամ
անկաւ
յերկնից,
եւ
զրկեցաւ
ի
փառացն
Աստուծոյ,
բազում
անգամ
հրեշտակք
աղաչեցին
զԱստուած.
եւ
ած
ոչ
եթող
ըզյանցանս
սատանայի.
եւ
ոչ
լուաւ
զաղաչանս
նոցա։
Եւ
զի
ուլ
կոչէ
զսատանայ։
Նախ՝
վասն
փոքրկութեան
եւ
տկարութեան,
որ
անկեալ
ի
յինն
դասուց
հրեշտակացն
փոքրկացաւ
եւ
տկարացաւ
երկրորդ՝
զի
ուլն
նման
է
գառանց
եւ
աննման.
նոյնպէս
եւ
սատանայ
նմ՛ան
է
հրեշտակացն՝
զի
անմարմին
է
եւ
անմահ
բնութիւն.
այլ
աննմա՛ն
է,
զի
ոչ
ունի
զփառս
եւ
զպատիւ
հրեշտակաց.
եւ
ոչ
է
յերկինս
եւ
ի
պաշտօնն
Աստուծոյ՝
եւ
ոչ
փառաբանիչ
նորա։
Երրորդ
զի
ուլն
ճչօղ
է
եւ
բառաչօղ.
եւ
փախչի
եւ
հովուէն
եւ
ի
փարախէն.
նոյնպէս
եւ
սատանայ
փախստական
եղեալ
յարարաչէն
եւ
յարքայութենէն
երկնից,
բընակեցաւ
ի
սանդարամետս
դժոխոց։
Չորրորդ՝
ուլին
ամօթոյ
անդամն
ի
բաց
է.
եւ
ամենայն
ոք
նայի
եւ
տեսանէ.
նոյնպէս
եւ
զմեղսն
սատանայի
ամենայն
ոք
տեսանէ
եւ
նախատէ
զնա.
այսպէս
եւ
զմեղաւորաց
մեղսա
տեսանեն
եւ
յանդիմանեն
եւ
նա
ոչ
իմանայ։
Հինգերորդ՝
սեւագոյն
է
ուլն.
եւ
սատանայ
զրկեալ
ի
լուսոյն
զխաւարն
սիրէ.
եւ
ի
խաւարի
շրջի.
եւ
զմիստ
մարդկան
խաւարէ
եւ
տրտմազգեց
առնէ։
Վեցերորդ
զի
պսակեալ
է
ուլին
բուրդն
եւ
դմակն
եւ
հնազանդութիւն.
եւ
ջան
հասուցանէ
հովուին.
նոյնպէս
հասուցանէ
հովուին.
նոյնպէս
եւ
սատանայ
զրկեալ
է
ի
լուսեղէն
ըզգեստուց
հրեշտակացն։
եւ
ոչ
ունի
զպարարտ
ի
մաստութիւն
նոցա.
եւ
ոչ
է
հնազանդ
արարչին
իւրոյ.
այլ
հա՛նապազ
հակառակ
է
հովուապետին
Քրիստոսի.
վասն
այն
ասեն
հրեշտակքն
առ
հայրն
երկնաւոր։
«Ուլ
ոի
ոչ
ետուր
ինձ՝
զի
ուրախ
եղէց
ընդ
բարեկամս
իմ.
եւ
անառակիդ
զեներ
զեզն
պարարակ»։
Եւ
ասէ
հայրն.
ո՛րդեակ՝
դու
հանապազ
ընդիս
ես.
եւ
որ
ինչիմ
է,
քո
է.
երկինք
քո
են
տեղիք.
եւ
երկիր
քո
է.
եւ
ամենայն
բարութիւնք
եւ
փառք
եւ
պսակք
որ
ինչ
յերկինս
եւ
յերկրի՝
քո
են։
Եւ
զայս
բանս՝
է
իմանալ
վասն
հրեշտակաց
եւ
վասն
մարդկան
արդարոց։
«Այլեւ
ուրա՛խ
լինիլ
պարտ
է
ի
վերայ
եղբօր
քոյ՝
որ
մեռեալ
էր
եւ
կենդանացաւ.
կորուսեալ
էր
գտաւ»։
Այնպէս
ուրախանայ
հայրն
երկնաւոր
ի
վերայ
նոցա
որք
դառնան
եւ
զղջմամբ
խոստովանին
զմեղս .
բայց
որ
անզեղջ
մնան
ի
մեղսն,
հայրն
երկնաւոր
ոչ
առնէ
ուրախութիւն
այլ
սուգ.
բայց
որք
խոստովանին՝
ուրախութիւն
առնէ
եւ
տօն։
Եւ
տօնս
այս
յո՛յժ
փառաւոր
է.
զի
ծնընդեան
տօնէ.
վասն
զի
մեղաւորն
որդի
սատանայի
էր .
յորժամ
խոստովաեցաւ,
նա
ծնաւ
որդի
Աստուծոյ։
Եւ
տօն
է
յարութեան.
զի
ի
մեղաց
մահու
յառնէ
եւ
կենդանանայ
հոգւոյն.
որպէս
ասէ
«ուրախ
լիցուք
զի
մեռեալ
էր
եւ
կենդանացաւ»։
Այլեւ
տօն
է
հոգւոյ
գալստեան.
զի
որ
ճշմարիտ
խոստովանի՝
ընդունելի
զհոգին
սուրբ
որպէս
առաքեալքն
ի
վերնատունն։
Վասն
որոյ՝
պարտ
է
մեզ
ասել՝
հայր
մեղայ
յերկինս
եւ
առաջի
քո
որպէս
զանառակ
որդին.
զի
եւ
ընդ
նմա
արդարասցուք.
եւ
Հօրն
երկնաւորի
որդի
կոչիցուք.
եւ
հանդերձեալ
բարեացն
հասցուք
ընդ
ամենայն
սուրբս
ի
Քրիստոս
Յիսուս՝
ի
Տէր
մեր.
Որով
եւ
ընդ
Որում
հօր
միանգամայն
եւ
Հոգւոյն
Սրբոյ
փառք
եւ
պատիւ
այժմ
եւ
միշտ
եւ
յաւիտեանս
յաւիտենից .
ամէն։
