Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Յաղագս քառասնորդաց պահոցս երեք ինչ հարցանելի է։ Նախ վասն անուանն։ Երկրորդ՝ վասն ժամանակին։ Երրորդ՝ վասն որպիսութեան։ Տեսցուք զառաջին գլուխն։ Զի անուն պահոցս այս՝ չորիւք բացայայտի։
       Նախ կոչի եօթանասներորդ։
       Երկրորդ՝ կոչի յիսներորդ։ Երրորդ՝ կոչի քառասներորդ։ Չորրորդ՝ աղուհաց Արդ որ նախ կոչի եօթանասներորդ՝ զի եօթանասուն օր է պահոցս յառաջաւորաց մինչ ի զատիկ յարութեան Քրիստոսի։ Եւ այսպէս կարգեցան յառաջնոցն. զոր յետոյ հարքն սուրբք՝ զերկու շաբաթն ի մէջն բարեկենդանացուցին. զի մի ձանձրասցին աշխարհականքն. եւ դեռեւս պահեն եւ ունին հաստատ աղգն խփտի եւ հապաշի մինչեւ ցայսօր։ Եւ այս ունի երեք խորհուրդ։ Նախ՝ նշանակէ ըզթիւն կենաց մարդոյս. որ «եօթանասուն ամ ասաց մարգարէն Դաւիթ. եւ որ ինչ աւելի քան զայն՝ ցաւօք եւ հեծութեամբ»։ Ի նոյն խորհուրդն եօթանասուն օր պահեմք. եւ ի կատարումն յարութեան Քրիստոսի տօնեմք. զի յետ աստի կենացս՝ յարութեան շնորհացն եւ փառացն Քրիստոսի արժանասցուք։ Երկրորդ՝ զի եօթանասուն ամ եկաց ժողովուրդն ի գերութեան. եւ ապա ազատեցաւ ի ձեռն Զօրաբաբելի եւ յԵսու քահանայի։ Որ նշանակէ զժամանակ պանդխտութեան մերոյ. զի թշուառացաք՝ եւ գերեաց սատանայ զմեզ ի դրախտէն. եւ զանազան մղօք տանջեաց յերկրի։ Եւ ի ձեռն Յիսուսի թագաւոր էր եւ քահանայ՝ վերստին ազատեցաք։
       Երրորդ՝ զի եօթանասուն ազգ է յԱդամայ մինչ ի Քրիստոս ըստ ազգաբանութեան Ղուկասու. որ զսկիզբ առնէ ի Քրիստոսէ. եւ ելանէ յԱդամ եւ յԱստուած. այսպէս եօթանասուն օր պահոցս Քրիստոսի ըզմեզ յառաջին կերպն Ադամայ, եւ տեսութեան Աստուծոյ արժանաւորէ։ Այս է խորհուրդն որ կոչի պահս երթանասներորդ։
       Իսկ որ յիսներորդ կոչի. զի յիսուն օր է ի բարեկենդանի կիրակէէն մինչ ի զատիկ կիրակէն։ Եւ այես ունի բազում խորհուրդ. եւ ես ասեմ վեց պատճառ։ Նախզի՝ յիսունն յոբելեան թիւ է. եւ ի յիսուն ամն՝ թողութիւն եւ ազատութիւն լինէր ամենայն իրաց ըստ օրինացն Մովսէսի. եթէ ծառայ, ազատէր . եւ եթէ այլ ինչ՝ ի Տէրն դառնայր։ Նշանա՛կ է առ մեզ, թէ մեզ եմք ծառայ մեղացն՝ «զի որ առնէ ըզմեղս՝ ծառայ է մեղացն ասէ Տէրն»։ Զայս ցուցանէ, թէ այս է ժամանկ ապաշխարութեան. որ ի ձեռն յիսն օրեայ պահոցս՝ ընդհանուր ամենայն մեղաց թողութիւն գտանեմք եւ ազատիմք ի ծառայութենէ սատանայի։ Երկրորդ՝ զի բոլոր ամն՝ յիսուն շաբաթ է. եւ այս պահս յիսուն օր է. զի մի մի աւուրբ՝ զիւրաքանչիւր շաբաթու ըզմեղս քաւեմք։ Երրորդ՝ յիսունն հինգ տասն է . եւ տասն հինգ է. հինգ տասն է՝ ի սրբութիւն հնգից զգայարանացս. այսինքն, աչաց, ականջաց, հոտելեաց, ճաշակելեաց, եւ շօշափելեաց։ Եւ դարձեալ՝ զի տասն հինգ է, ի սրբութիւն տասն զօրութեանց հոգւոյն։ Զի հոգին երկու զօրութիւն ունի. այսինքն գիտնական եւ կենդանական։ եւ իւրաքանչիւր ոք ի նոցանէ՝ ի հինգ բաժանի. գիտնականն բաժանի ի հասարակ զգայութիւն. յերեւակայութիւն. ի կարծիս. ի տրամախոհութիւն. եւ ի միտս։ Իսկ կենդանականն բաժանի ի կամս. յընտրողութիւն. ի յօժարութիւն. ի բարկութիւն եւ ի ցանկութիւն։
       Չորրորդ՝ յիսունն՝ եօթն եօթն է. եւ այդպէս խորհրդաւոր է եդեալ պահքս այս ի քաւութիւն եօթանց գլխաւոր յանցանաց մահու չափ մեղացն։ Որ է հպարտութիւն. նախանձ. բարկութիւն. ծուլութիւն . ագահութիւն. որկրամոլութիւն. եւ բղջախոհ ցանկութիւն. որք ներգործին ի մեզ հինգ զգայարանօք։ Հինգերորդ՝ քառասուն եւ ութն օր է պահոցս. զի երկու կիրակէն ուտիք է. եւ քառասուն եւ ութն օր պահոցս՝ օրինակեցաւ ի քառասուն եւ ութն քաղաքն ապաստանի. զոր շինեաց Յեսու։ Զի յանցաւորք ոմանք փախչելով անկանէին ի քաղաքն. եւ կային ի ծառայութեան, մինչեւ մեռանէր քահանայապետն. յա՛յնժամ ամ արձակեալք լինէին. եւ ոչ ոք պատժէր զնոսա վասն յանցանացն։ Նոյնպէս եւ մեք յանցաւորք գոլով , փախչիմք եւ մտանեմք ի փրկութեան քաղաքս. այսինքն, ի պահս այս. եւ աստ կամք ի ծառայութեան, մինչ ի մահ ճշմարիտ քահանայապետին մերոյ Քրիստոսի. եւ ապա ազատիմք ի մեղացն պատժոց. ըստ այնմ, «որ դատապարտեաց զմեղս ի մարմնի իւրում»։ Եւ թէ՝ «վասն մեր մեղս արար անմեղն զի. մեք եղիցուք նովաւ յարժարութիւն Աստուծոյ»։ Եւ թէ՝ «գընեաց զմեզ Քրիստոս յանիծից օրինացն, եղեալ վասն մեր անէծք»։ Եւ թէ՝ «շնորհեաց մեզ զամենայն յանցանս մեր»։ Վեցերորդ պատճառ՝ զի քառասուն օր է պահոցս մինչ ի յարութիւն Ղազարու. զի Քրիստոս քառասուն օր պահեաց։ Այլ զաւագ շաբաթն պահեմք ի խորհուրդ չարչարանացն կցորդելով, եւ յարութեան շնորհացն եւ փառացն հաղորդիցուք։ Ա՛յս է խորհուրդ որ յիսներորդ կոչի։
       Իսկ քառասնորդ կոչի պահս. զի յառաջին կիրակէէն պահոցն սկսանի, եւ յընթրիս Տեառն կատարի քառասուն օր պահոցս։ Եւ այս ունի բազում խորհուրդ։ Եւ ասեմք հինգ պատճառ։ Նախզի՝ քառասունս այս՝ ժամանակ է փորձանացն սատանայի. զի Քրիստոս քառասնօրեայ պահօքս՝ յաղթեաց փորձողին սատանայի։ Նոյնպէս եւ մեք քառասնօրեայ պահօքս յաղթեմք փորձանացն սատանայի. եւ հեռանայ ի մէնջ. որպէս ասէ աւետարանն. «այս չար՝ ոչ իւիք ելանէ, եթէ ոչ պահօք եւ աթղօթիւք»։ Երկրորդ՝ զի քառասունս այս՝ ժամանակ է մարտի եւ պատերազմի. զի լըլկելով եւ չարչարելով զմարմինս, ընդդէմ ախտից եւ փափկութեանցն պատերազմիմք։ Եւ պահօք եւ անսւաղ ծոմով եւ ծարաւով զմարմին, եւ զաշխարհս ողորմութեամբ, եւ զսատանայ խոնարհութեամբ յաղթահարեմք. որպէս ասէ սաղթմոսն. «չարչարեցայ եւ խոնարհ եղէ մինչեւ յո՛յժ»։ Երրորդ՝ զի քառասունս այս՝ օրհնեալ եւ սրբեալ եղեւ յԱստուծոյ եւ ի մարգարէիցն. զի գրեալ է ի թագաւորութիւնսն, թէ «Եղիա քառասուն օր պահեաց՝ եւ ապա ի լեառն Աստուծոյ ի քորեբ ժամանեաց»։ Զայս ցուցանէ, թէ որք պահեն ըզքառասունս զայս սրբութեամբ՝ ի լեառն Աստուծոյ յերկինս եւ առ Քրիստոս համարձակ ժամանեն։ Նոյնպէս եւ Մովսէս ըզքառասուն տիւ եւ քառասուն գիշեր պահեաց. եւ զօրէնս ի Տեառնէ ընկալաւ. նշանակէ, թէ որք պահեն զքառասունս զայս սրբութեաեմբ՝ զօրէնս Աստուծոյ ամենեցուն եւ զպատուիրանս նորա ընդունին։ Նոյնպէս եւ ժողովուրդն յանպատին քառասուն ամ կացեալ. եւ ապա յերկիրն պարգեւաց ժամանեալ։ Զայս օրինակէր՝ որ քառասնօրեալ պահօքս այս՝ ժողովուրդքս քրիստոնէից յերկիրն պարգեւաց, այսինքն ի դրախտն Աստուծոյ ի վերինն Երուսաղէմ հասանեմք։ Այսպէս օրհնեալ եւ սրբեալ եղեւ քառասունս այս Աստուծոյ եւ ի մարգարէիցն։ Չորրորդ՝ քառասունն ի չորից տասանց բաղկանայ. զայն նշանակէ, թէ պարտ է մեզ ի պահս այս՝ զտասն բանեան օրէնս կատարել. եւ զհրամանս չորից աւետարանչացն հաւատալ եւ պահել. եւ այսպէս կատարեալ լինիլ։
       Հինգերորդ՝ զի քառասունս՝ թիւ հատուցման է եւ փոփոխման. զի քառասնորդաց պահօքս՝ զտասանորդս բոլոր տարւոյն հատուցանեմք. զի տարին ՅԿԵ օր է. եւ երեսուն եւ եօթն օր պահոցն՝ տասանորդ է բոլոր տարւոյն. եւ երեք օրն ի սրբութիւն հոգւոյ եւ մարմնոյ եւ մտաց մերոց։ Այլեւ ժամանակ է փոոխման. զի մշտնջենաւոր տանջանս վասն պարտուց մեղաց մերոց՝ յաւուրս քառասնորդացն ի ձեռն պահոց եւ ապաշխարութեան փոխեմք. որպէս ասէ ի ղեւտացիսն. «զանդրանիկս իշոյ փոխեսցես ընդ ոչխարի»։ Ահա զայս նշանակէ պահս քառասնորդացս։ Իսկ չորրորդ՝ անուն որ կոչի աղուհաց՝ ի գործոյն է անունն կոչեցեալ. զի կերակուր այսմ պահոցս՝ աղուհաց է եւ ոչ այլ ինչ։ Եւ զայս պահէին յառաջին ժամանակն որ նոր ջերմ էին ի հաւատս քրիստոնէութան ի ժամանակս առաքելոցն, եւ հայրապետացն. եւ յետոյ թուլացեալք սակաւ սակաւ ի զանազան կերակուրս։ Եւ թէպէտ մեք ոչ եմք նման այլոց առաջնոց, ոչ պահօք, եւ ոչ այլ ինչ սրբութեամբ. սակայն ի պահս յայս՝ չորս ինչ խրատելի է ի կերակուրս։ Նախզի՝ մի առանց ժամու եւ աղօթից կերիցեն։ Երկրորդ՝ զի ի տասն ժամն ուտիցեն. եւ ոչ յայլ յառաջ։ Երրորդ՝ զի մի անգամ ուտիցեն յաուրն։ Չորրորդ՝ զի մի յագեսցին ի զանազան խորտիկս. որ աւելորդ է եւ պարարէ զմարմինն։ Այլ հաց եւ ջուր եւ բանջար. եւ այլ այնպիսեօք շատանալ . եւ զայն ոչ յագ. այլ չափաւոր քաղցիւ եւ ծարաւով ճնշել զմարմինն։ Այս առաջին գլուխն վասն անուան քառասնորդացս։
       Տեսցուք զերկորդն՝ որ է ժամանակն. թէ վասն ի՞նչ պատճառի յայս ժամանակս եդաւ պահքս այս. եւ ասեմք թէ վասն տասն պատճառի։ Նախզի՝ ի բոլոր տարին առաւել ազնուական եւ նշանաւոր է ժամանակս այս. զի ժամանակ է կենդանութեան. զի երկիր որ նախ մեռեալ թուէր՝ կենդանանայ։ Զորմէ ասեն, թէ լոյսն գերազանցիկ անտես ի յաչաց՝ իջանէ յերկիր եւ կենդանանայ։ Զայս նշանակէ՝ որ մեք մեռեալ էաք մեղօք՝ ի ձեռն ապաշխարութեան եւ պահոցս վերստին կենդանանամք շորհօքն Քրիստոսի որ իջանէ ի մեզ։ Երկրորդ՝ ժամանակ է կանաչի. զի բոյսք. եւ տունկ յայս ժամանակի դալարին. եւ կանաչին։ Նոյնպէս եւ մեք յայսմ ժամանակի դարձեալ գալարիմք եւ զկանաչութիւն պարկեշտ վարուցն ի մեզ բերեմք. ըստ այնմ, «Աստուած դու դարձեալ կեցուսցես զմեզ»։ Երրորդ՝ զի ժամանակ է նորոգման. զի երկիր բանջարովք եւ խոտովք եւ ծաղկօք եւ ծառ կանաչ տերեւօք, եւ նորաբողբոջ ոստովք նորոգին։ Նոյնպէս եւ մեք հնացեալ էաք մեղօք՝ պարկեշտ վարուք նորոգեցաք. եւ զանազան ծաղկօք առաքինութեան արտաքուստ զարդարիցուք. որպէս ասէ առաքեալն. «նորոգեցարուք ի նորոգութիւն մըտաց ձերոց»։ Չորրորդ՝ ժամանակ է յղութեան. զի յայսմ ժամանակի կենդանիք ի ծնունդ շարժին. այսպէս եւ մեք որ պարզամիտ եմք՝ ի ձեռն ապաշխարութեան եւ պահոցս յըղանամք եւ ծնանիմք ըզփրկութիւն հոգւոց մերոց. ըստ այնմ, «յահ եւ յերկիւղ քո յղացեալ երկնեցաք եւ ծնաք զհոգի փրկութեան»։ Հինգերորդ՝ ժամանակ է բոյնս շինելոյ. զի յայսմ ժամանակի թըռչունք բոյն շնեն եւ ձագս հանել փութան։ Նոյնպէս եւ սուրբք ի մարդկանէ բարձրաթռիչ մտօք եւ յուսով՝ տենջան յերկինս բունել. եւ անդ ձագս հանել բարեաց. որպէս ասէ Դաւիթ։ «Անդ թռչունք երկնից ձագս հանցեն՝ եւ բոյն արագլի ապաւէն է նոցա»։ Վեցերորդ ժամանակ է՝ դեղոյ մաքրութեան. զի յայնժամ մաղձք սկսանին ի շարժումն. վասն որոյ յայնժամ դիւրաւ արտաքսին եւ մաքրին։ Նոյնպէս ի մեզ ախտք մեղաց յայսմ ժամանակի շարժին ի ցանկութիւնս աշխարհի. վասն այսորիկ այժմ լուծանել պարտ է զղջմամբ՝ եւ խոստովանութեամբ արտաքս մերժել ի մէնջ։ Եօթներորդ՝ ժամանակ է շահու եւ վաճառականութեան. քան զի յայնժամ մշակք յերկիր, նաւորդք ի ծով, եւ ալքն ի վաճառս երթան. նոյնպէս եւ մեզ ժամանակ է շահավաճառութեան։ Զիհ քառասնորդ պահօք ապաշխարութեան՝ իսկապէս արք արդարք վաճառականութիւն առնեն. եւ գնեն եւ շահին զարքայութիւն երկնից. որպէս ասէ առաքեալն. «աղաչեմ զձեզ իբրեւ նշդեհ եւ պանդուխտ՝ ի բաց կալ ի մարմնական ցանկութեանց»։ Ութներորդ՝ ժամանակ է շրջման եւ ուխտաւորութեան. զի յայնժամ մարդիկ եկեղեցեաց եւ դամբարանաց սրբոց՝ յայց ելանեն։
       Նոյնպէս եւ սուրբքն այժմ մտօք յերկրէ յերկինս ելանեն. եւ ի դրախտն փութան. որպէս ասէ Դաւիթ։ «Երանեալ է այեր՝ որ ելս եդ ի մտի իւրում ի հովտէս տրտմութեան»։ Իններորդ՝ ժամանակ է յապաւելոյ եւ յատանելոյ. զի յայն ժամ այգիք եւ ծառք յաւելորդաց հատանին։ Նոյնպէս եւ մեզ պարտ է զաւելորդ սովորութիւն մեր յապաւել. այլեւ ողորմութեամբ զինչս մեր յաղքատս բաշխել. որպէս ասէ. «ծաղիկք երեւեցան յերկրի մերում. եւ ժամանակ յատանելոյ էհաս»։ Տասներորդ՝ ժամանակ է լալոյ եւ արտասուելոյ. զի յայնժամ այգիք յատեալք արտասուս իջուցանեն։ Այժմ ժամանակ է մեզ արտասուաց. զի ի ժամանակս ապաշխարութեան պարտ է որպէս այգի արտասուս զղջման արձակել. որպէս ասէ Դաւիթ. «լուացի զամենայն գիշեր զմահիճս իմ. եւ արտասուօք իմովք զանկողինս իմ թացի»։ Դարձեալ՝ ժամանակ է սերմանց սերմանելոյ. եւ ոստոց պատուաստելոյ. իսկապէս քառասնորդս է ժամանակ քարոզողաց ըզսերմանիս բանին կենաց սերմանել. եւ զձաղկս բարի առաջադրութեանց ի սիրտս մարդկան պատուաստել. զի այնպէս կարասցեն զբարի գործոց պտուղս բերել. որպէս ասէ Յակոբոս. «ընկալարուք զբանն ընդաբոյս. զի կարօղ լինիջիք կեցուցանել զոգիս ձեր»։ Դարձեալ՝ ժամանակ է ցօղոյ եւ անձրեւաց առոգման. զի յայնժամ ելանեն աստեղք տարափաբերք. յորոց ոռոգի երկիր անձրեւօք։ Այժմ ժամանակ է մեզ զցօղ պատգամաց եւ քարոզութեանց սիրով ընդունիլ ի սիրտս մեր. եւ քաղցրապէս ոռոգանել. եւ անձրեւօք աստեղացն՝ այսինքն, օրինակօք սրբոցն զերկիր խղճի մտաց մերոց տամ կացուցանել. «ընդունելի լիցի ասէ որպէս անձրեւ բարբառ իմ. որպէս անձրեւ ի վերայե սիզոյ եւ որպէս տարափ ի վերայ խոտոյ»։
       Դարձեալ՝ ժամանակ է գովութեանց եւ օրհնութեանց. զի յայնժամ հաւք որք ի ձմերայնի իբրեւ մեռեալք գոյին, երգ են եւ քաղցրաձայն նուագեն. վայելչապէս ժամանակ է այժմ հոգեւոր երգոց. յաղագս յուսոյ գողութեան բերկրիլ. եւ վասն մաքրութեան խղճի մտացն զօրէն հաւուց երգել եւ նուագել. որպէս ասէ Եսայի. «ցընծասցեն ի հունձս՝ եւ ուրախ լիցին յառնուլ աւարի»։ Դարձեալ հաւք՝ այսինքն, հրեշտակք ուրախ լինին վասն դարձի մեղաւորացս եւ հրճուին. որպէս ասէ Աւետարանն Ղուկասու. «ուրախութիւն է հրեշտակաց Աստուծոյ ի վերայ միոյ մեղաւորի որ ապաշխարիցէ»։ Եւ թէ յաւէժ զուարճանան դասք անմարմնոցն առ էիցս։ Այսքան յերկրորդ գլուխն վասն ժամանակի ապաշխարութեան եւ պահոցս։ Իսկ յերրորդ՝ յաղագս որպիսութեան պահոցս գիտելի է. զի վեց իմն որպիսութեամբ զանազանութիւն է քառասնորդաց պահոցս այս։ Նախ՝ փակել դրան եկեղեցւոյն։ Երկրորդ՝ պատարագ ոչ մատուցանել եւ ոչ Աւետարան ընթեռնուլ։ Երրորդ՝ ըզհին մարգարէսն ընթեռնուլ։ Չորրորդ՝ հանգստեան կարգ ոչ կատարեմք։ Հինգերորդ՝ զի տօն ոչ կատարեմք։ Վեցերորդ՝ զի կարգ ժամատեղաց փոխի։
       Առաջինն գիտելի է՝ որ ի քառասնորդաց պահս փակի դուռն եկեղեցւոյն. եւ արտաքոյ աղօթեմք վասն երեք պատճառի։ Նախզի՝ եկեղեցին դրախտին է օրինակ. եւ յորժամ արտաքսեցաւ մարդն ի դրախտէն վասն մեղացն, փակեցաւ դուռն դրախտին կենաց հրեղէն սրովբէիւք, եւ բոցեղէն քրօբէիւք։ Մինչ Տէր մեր ի ձեռն խաչին եբաց զդուռն աւազակին ասելով. «այսօր ընդիս իցես ի դրախտին»։ Նոյնպէս եւ մեք վասն մեղաց մերոց՝ արտաքոյ մնամք եկեղեցւոյս մինչ ի խաչն եւ ի յարութիւն Քրիստոսի։ Երկրորդ պատճառ՝ տապանն Նոյի օրինակ է եկեղեցւոյս. ներքնատունն ժողովրդեանն տեղի. եւ միջինն սարկաւագաց եւ դպրաց . վերինն քահանայից. բեմն տեղի պատարագաց։ Եւ որպէս անդ կերակուրն մի ամենեցուն. եւ աստ մարմին եւ արիւնն Քրիստոսի. եւ անդ յամենայն ազգաց ժողովեալ գազան եւ անասուն եւ այլն. եւ աստ գազանաբարոյ մարդիկք՝ եւ անմեղք որպէս գառինք ի սմա ժողովեալ ո՛չ մեղանչեն միմեանց. ըստ այնմ, «եզն եւ առիւծն ի միասին ճարակեսցին»։ Եւ Նոյ տապանաւն փրկեաց ըզկենդանիս ի ջրհեղեղէն. եւ եկեղեցիս շինեալ ի Քրիստոսէ ի մէջ ծովու աշխարհիս՝ որ զհոգիս մեր փրկէ ի ջուրց մեղաց։ Եւ որպէս անդ եօթն օր փակեցաւ դուռն՝ եւ ապա որք մտին ի նա անձրեւովն սատակեցան. եւ աստ եօթն աւուրք շաբաթուս փակի. եւ յետոյ որք ոչ մտանեն ի սա՝ հրեղէն անձրեւովն կորնչելոց են. ըստ այնմ որ ասէ Դաւիթ . «տեղասցի ի վերայ մեղաւորաց հուր եւ ծծումբ եւ աեյլն»։
       Երրորդ պատճառ՝ բորոտն ի հին օրէնսն եօթն արտաքոյ կայր բանակին։ եւ յետոյ ի ձեռն քահանային լուանայր զհանդերձն. եւ արեամբ պատարագացն սրբիւր եւ մտանէր ի բանակն։ Բորոտն նշանակէ զմեղաւորսս՝ որք գարշելի եղաք զանազան մեղօք. եւ եօթն շաբաթս փոխանակ եօթն աւուրցն արտաքոյ մնամք եկեղեցւոյ. եւ յետոյ խոստովանութեամբ առաջի քահանային լուանամք զմեղս մեր. եւ արեամբ ճշմարիտ գառինն Քրիստոսի սրբիմք յեկեղեցին։ Այս առաջին որպիսութիւն վասն փակեալ դրան եկեղեցւոյս։ Բորոտն նշանակէ զեղաւորսս՝ որք գաշելի եղաք զանազան մեղօք. եւ եօթն շաբաթս փոխանակ եօթն աւուրցն արտաքոյ մնամք եկեղեցւոյ. եւ յետոյ խոստովանութեամբ առաջի քահանային լուանմք զմեղս մեր. եւ արեամբ ճշմարիտ գառինն Քրիսոսի սրբիմք, եւ մտանեմք յեկեղեցին։ Այս առաջին որպիսութիւն վասն փակեալ դրան եկեղեցւոյս։ Երկրորդն՝ զի պատարագ ոչ մատուցանի։ Այսպէս կարգեցին ի կանոնս հարքն սուրբք յաւուրս քառասնորդաց պահոցս՝ պատարագ ոչ մատուցանեն, բաց ի շաբաթէ եւ ի կիրակէէ։ Եւ ունին զայս ամենայն ազգ քրիստոնէից. բա՛ց ի ֆռանկաց որք յետոյ մուծին։ Նախզի՝ յայս պահս ընդ ապաշխարութեամբ եմք. եւ արտաքսեալ յեկեղեցւոյ. որպէս կարեմք պատարագել զՔրիստոս։
       Դարձեալ՝ զի զայս քառասունս պահեաց Քրիստոս ի լեառն փորձութեան. եւ ապա յետոյ եկն ի վերնատունն եւ պատարագեցաւ։ Նոյնպէս եւ մեք ընդ Քրիստոսի պահեմք . եւ յորժամ յաղթեմք թշնամւոյն, ապա յետոյ պատարագեմք զՔրիստոս։
       Նոյնպէս եւ աւետարանն ոչ ընթեռնումք. զի Քրիստոս յետ մըկրտութեան՝ նախ պահեաց զքառասուն օրս. եւ ապա յետոյ քարոզեաց զաւետարանն. այսպէս եւ մեք պահեմք. նախ՝ եւ յետոյ ի զատկէն յառաջ ըսկսանիմք եւ ընթեռնումք զաւետարանն կարգաւ։
       Իսկ երրորդ որպիսութիւն՝ որ ըզհին մարգարէսն ընթեռնումք։ Նախզի՝ Մովսէս քառասուն օր պահելով ի լերինն՝ զօրէնս ընկալաւ յԱստուծոյ, եւ ուսոյց ժողովրդեանն։ Այսպէս եւ մեք զհին օրէնսն ի. խ. աւուր պահս ընթեռնումք։ Դարձեալ՝ զի երկու կարգ է ընթերցուածոցն. մէկ մեծ կարգն ապաշխարութեան՝ զոր Յակոբոս Տեառն եղբայրն կարգաց. եւ միւս փոքր կարգն՝ զորյ յետոյ սուրբն Կիւրեղ Երուսաղէմի հայրապետն կարգեաց վասն երախայիցն խրատ. որք ի մեծի հինգ շաբաթին մըկրտէին։ Այսպէս եւ մեք ըզմեծ կարգն ընթեռնումք վասն ապաշխարութեան մահու չափ մեղաց. եւ ի կատարումն մեծի հինգ շաբաթին արձակիմք յապաշխարութեանց. որք կապեալ եմք ի պատիժս մահու չափ մեղացն. եւ լուանամք զոտս եւ սրբիմք ի ներելի մեղաց։ Չորրորդ՝ որպիսութիւն՝ զի ի հանգստեան կարգ ոչ կատարեմք մինչ ի յարութիւն Ղազարու վասն երկու պատճառի։
       Նախզի՝ մեք կենդանիքս ընդ ապաշխարութեամբ եմք. եւ արտաքսեալ յերեսացն Աստուծոյ. ոչ կարեմք վասն մեռելոց միջնորդել եւ բարեխօսել։ Դարձեալ՝ վեց շաբաթ պահս՝ նշանակէ զվեց դարն. որ յառաջ քան զՔրիստոս ամենայն ննջեցեալք ի դժոխս իջանէին արդարք եւ մեղաւորք։ Եւ տօնն Ղազարու՝ նշանակ է գալստեանն Քրիստոսի. որ եկն եւ ազատեաց զհոգիսն ի դժոխոց։ Եւ որպէս ինքն Քրիստոս յարոյց զՂազարոս ի մեռելոց. եւ մեք զԱւետարանն ընթեռնումք ի վերայ գերեզմանաց. զի մեծի յարութեան իւրոյ եւ եկայք ձայնին արժանացուսցէ զնոսա։
       Եւ թէ ոք ասիցէ՝ թէ ըզմին վերջին տունն վասն է՞ր ասեմք հանգստեան. «ի նստիլ քո ատենին»։
       Ասեմք թէ վասն կրկին պատճառի։ Նախզի՝ բոլոր աւուր ժամքն՝ զչարչարանսն Քրիստոսի նշանակեն . որպէս խաւարեցաւ լոյսն արեւուն եւ այլն։ Իսկ խոնարհեցոյն՝ թաղմա՛ն է խորհուրդ. եւ խաղաղականն իջանելոյն ի դժոխս. ի յիշումն ածեմք զազատութիւն հոգւոցն ի դժոխս. զի այժմ ազատեսցէ զմեզ. վասն որոյ բա՛րձր ձայնիւ գոչեմք զստեղին. որպէս գոչեաց հզօրապէս եւ լի սաստիւ ի դժոխս, մինչ զի յահէ նորա փշրեցան դրունք պըղնձիք եւ նիգք երկաթիք. եւ սատանայ զարհուրեալ՝ բեկաւ ողն նորա կործանեցաւ յանդունդս. որպէս ասէ երգն. «ես ձայն զառիւծուն ասեմ՝ որ գոչէր ի սանդարամետս»։ եւ Դաւիթ ասէ. «ձայն Տեառն փշրէ զմայրսն լիբանանու»։ Դարձեալ՝ միւսանգամ գալուստն եւ զյարութիւն նշանակէ. ուստի յայտ է՝ զի կրկին անգամ աղօթեմք զՔրիստոս որդին յամենայն օր։ Առաջին վասն առաջին ազատութեան հոգւոցն. վերջինն վասն միւս անգամ գազստեանն, եւ առհասարակ յարութեան. վասն որոյ եւ զնեղութիւն ասեմք՝ որ ութներորդ կանոն է, եւ երգ աստիճանաց. որ նըշանակէ զութներորդ դարն. եւ զանբիծսն ի ճանապարհի, առ ի հասանիլ յօթեւանս երկնից. եւ ըզմին տունն հանգստեան յայնմ աւուր յիշատակեմք՝ զի զգալն Քրիստոսի եւ զնստիլն ի դատել աղերսեմք։ Հինգերորդ որպիսութիւն զի ի պահոցս տօն ոչ կատարեմք։ Նախզի՝ տօնն ուրախութիւն է հոգւոյ եւ մարմնոյ. իսկ յայս պահոցս՝ ի սուգ եմք. ի չորեք շաբաթի օրն վասն Եւայի յանցանացն. եւ յուրբաթին վասն Ադամայ. եւ յայլ երեք օր շաբաթուն վասն մեր մեղացն հոգւոյ եւ մարմնոյ եւ մտաց։ Դարձեալ՝ զի ընդ ապաշխարութեամբ մեղաց եմք՝ զի ոչ իշխեմք տօնել ոչ տէրունի, եւ ոչ մարտիրոսաց. մինչ ազատիմք եւ ապա տօնեմք։ Իսկ որ ի շաբաթի տօնեմք զվեց գլխաւոր տօնսն՝ վասն զի յուրբաթի օրն նոքա ընդ Քրիստոսի չարչարակից եղեն. եւ ի շաբաթի օրն հանգեան ընդ Քրիստոսի. վասն այն ի շաբաթի օրն նոցա տօն կատարեմք. եւ ի կիրակէն յարութեան Քրիստոսի. վասն որոյ կանոնեցին հարքն յայս երկու օրս պատարագ մատուցանել եւ տօնել։
       Վեցերորդ որպիսութիւն է՝ որ ժամանակարգութիւն փոխի։ Ասեմք թէ ոչ փոխի, այլ նոյն է. բայց է ինչ որ յաւելու որպէս նեղութեան սաղմոսն, եւ այլ երգ. եւ է ինչ որ նուազի որպէս պատարագի ժամն. Եւ այլն ամենայն յիւր տեղն է. Գ ժամն վասն իջման հոգւոյն. եւ Զ ժամն վասն խաչելութեան. եւ ինն ժամն յոր աւանդեաց զհոգին։ Այսոքիկ երեքին ողորմեայքն են հանդերձ երեք կանոն սաղմոսաւն. եւ խոնարհեցոյն վասն թաղման. եւ ապա հաց ճաշակեն։ Եւ յետոյ խաղաղականն է վասն իջանելոյն ի դժոխս՝ յորում խռովութիւն տանջանացն խաղաղեցաւ։ Այս է խորհուրդ վեց իմն որպիսութեան պահոցս այս որպէս ցուցաւ։
       Իսկ թէ ոք ասիցէ, այն մին քահանայն ի մէնջ է՝ վասն է՞ր է զի նա միայն արժանացեալ մըտեալ է յեկեղեցին եւ պատարագէ զՔրիստոս։ Ասեմք առ այս Գ պատճառ։ Նախզի՝ յորժամ յանցեաւ մարդկային բնութիւնս, այլ ոչ արժանի լինէր խօսակցութեան Աստուծոյ. յայնժամ վասն բազում խնամոցն՝ ընտրէրզոք ի մարդկանէ՝ եւ նովաւ խօսէր ընդ մարդկան. տալով զօրէնս, կամ այլ ինչ պատգամս. զի մի ամենեւին զրեկեսցին ի բարեաց. որպէս զՆոյ միայն պահեաց ի տապանն եւխօսեցաւ ընդ նմա. եւ զՄելիքսեդեկ միայն յազգէն ընտրեաց քահանայ. եւ զԱբրահամ միայն ընտրեաց եւ ուխտ եդ ընդ նմա։ Եւ ըզՄովսէս միայն եհան ի լեառն. եւ նովաւ խօսէր ընդ ժողովրդեանն. նոյնպէս եւ զայլ մարգարէսն յիւրաքանչիւր ժամանակի։ Այսպէս եւ աստ ի ձեռն միոյ քահանային ներգործէ ըզհաշտարար փրկութիւն մեր։ Երկրորդ՝ որպէս ի հնումն միայն քահանայապետն եւ քահանայքն մտանէին ի տաճարն եւ քաւութիւն գործէին. իսկ ժողովուրդն կայր արտաքոյ. այսպէս եւ մին քահանայն ի տաճարին քաւէ ըզմեղս մեր որք արտաքոյ եմք։ Երրորդ պատճառ՝ զի քահանայպետն մեր Քրիստոս միայն եմուտ ի ներքին կողմն վարագուրին յանդիման լինիլ երեսացն Աստուծոյ հօր վասն մեր. իսկ մեզ խոստացեալ է յետ աստի կենացս ի հասարակ յարութեան ապա արժանաւորիլ նորին։ Այսպէս եւ այս քահանայս միայն է արժանացեալ յօրինակ քահանայապետին Քրիստոսի. եւ մըտանէ ի ներքին կողմն վարագուրին, մինչ մեք ամենեքեան յարութեամբն Քրիստոսի որ է հասարակ փրկութիւն եւ աւետիք յարութեան, ապա արժանի լինիմք մտից արքայութեանս եկեղեցւոյ։
       Շնորհօք եւ մարդասիրութեամբ փրկչին մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի. որում վայելէ փառք իշխանութիւն եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։