ՀԵԹԱՆՈՍԱՑ
առաքեալն
Պօղոս
կրթելով
զնոսա
յօրէնս
ճշմարիտս,
կարի
իմն
կարեւոր
պրամայէ
նոցա
ունել
զայս
կերպարան.
«Առն
ամենայնի,
ասէ,
գլուխ
Քրտստոս
է.
եւ
յորժամ
սա
յաղօթս
կայ,
եթէ
ծածկէ
զգլուխն՝
յամօթ
համարի
ինքեան
զգլուխն
իւր
զՔրիստոս .
վասն
այսորիկ
ոչ
պարտի
ծածկել
զգլուխն,
զի
պատկեր
եւ
փառք
Աստուծոյ
է
»։
Յետոյ
եւ
՚ի
բնութիւնն
ապաստանեալ՝
վկայութեամբ
նորա
հաստստէ
զասացեալն.
«Եւ
ո՞չ
բնութիւնդ
իսկ
ուսուցեանէ
զձեզ,
զի
այր
եթէ
գիսաւոր
է՝
անարգանք
են
նմա,
բայց
կին
եթէ
գիսաւոր
է՝
փառք
են
նմա։
Ապա
թէ
ոք
այսմ
հակառակի,
մեր
սովորութեանն
արտաքոյ
գտանի,
եւ
եկեղեցեացն
Աստուծոյ
որ
յԱնտիոք
եւ
յԵրուսաղէմ
»,
ասաց
՚ի
վախճան
օրինացն։
Արդ
զի
մի՛
իւիք
հակառակ
ամբարձցի
եկեղեցի
հեթանոսաց
օրինադրին
իւրոյ
Պօղոսի
եւ
բնութեանն
սահմանի,
ոչ
ծածկէ
զգլուխն
՚ի
մտելն
՚ի
տուն
Աստուծոյ
աղօթել.
այլ
եւ
զաւելորդսն
՚ի
գիսացն՝
որ
անարգանք
են
նմա՝
ծածկաթիւ
օրինացն
օժանդակէ.
սակս
այնորիկ
ամենեցուն
հասարակաց
արանց
տարկ
է
զաւելորդսն
՚ի
գլխոյ
հերացն
յահաւել
եւ
՚ի
ժամ
աղօթիցն
բացաւ
գլխով
լինել.
զի
մի
ÿ
իւիք
լեցուք
առաքելական
օրինացս
դրժող։
Այսպէս
տեսանեմք
այսօր
զընթացս
նախապատիւ
ազգին
Փռանգաց,
զի
հասարակաց
են
բացագլուխ
եւ
առանց
յաւելուածոյ
հերաց.
եւ
զայս
փառս
ինքեանց
ունին,
որպղս
եւ
գրեաց
առաքեալ։
Իսկ
ժառանգաւորք
եկեղեցւոյ
ոչ
թէ
միայն
որպէս
զհասարակաց
ժողովուրդն՝
զհերսն
յապաւեն,
այլ
եւ
զգագաթունսն
ամենեւին
՚ի
հերաց
մաքրեալ
ջնջեն,
զոր
մի
ÿ
կարծեսցես
վայրապար
եւ
առանց
խորհրդոյ,
այլ
եկ
եւ
քննեսցուք
ըստ
կարի ,
զի՞նչ
հարկ
եղեւ
առաքելոյ
սահմանել
զայս,
եւ
զմեզ
՚ի
սոյնս
կըրթել.
եւ
իմանամք
այսպէս
ըստ
կարի
մեր։
Աստուած
զմարդն
՚ի
հոգւոյ
եւ
՚ի
մարմնոյ
մի
կենդանի
արար,
եւ
զերեւելի
մարմինս
գործի
ետ
իմանալին
մտաց,
որպէս
զի
սորա
յայտնի
կերպարանքն
զնորա
ծածուկ
կամսն
հրատարակեսցէ.
այսինքն
ջրով
զմարմինն
՚ի
մկրտութեանն
լուանալովն՝
զմտացն
յաղտոյ
սրբելն
հաստատեմք,
իւղով
զմարմինն
կնքեալ՝
զՀոգին
սուրբ
՚ի
միտս
դրոշմեմք,
եւ
զպարանոց
յաղօթս
կորացուցեալ՝
զմտացն
առաջի
Աստուծոյ
զխոնարհելն
ցուցանեմք,
եւ
զձայն
բարձրացուցեալ,
զնորա
առ
Աստուած
աղաղակն
յայտ
առնեմք.
զի
մարդ
եւ
պատկեր
Աստուծոյ՝
նա
է,
եւ
սա
համագոյ
նմին
եւ
զգալի
կերպարան։
Արդ
որպէս
ամենայն
տարացոյցք
արտաքին
մարդոյս
ներքնումս
ներգործութեան
է
յարացոյց,
այսպէս
եւ
այս.
քանզի
որպէս
գլուխս
՚ի
մարմինս
է
առաջին
եւ
իշխանական
՚ի
վերայ
այլոցն,
այնպէս
եւ
՚ի
բանականն
հոգւոյ
մասունք
առաջին
եւ
իշխանական
է
անձիշխանն
միտք,
ընդ
իւրով
ունելով
զմարմինս
լգայարանովք
եւ
զգալի
շնչով
եւ
զցասմնական
տեսակն
եւ
զցանկականն,
զի
սորա
հրամանաւն
ըստ
ճշմարտութեանն
վարին.
եւ
որպէս
՚ի
գլխուխս
բազմապատիկ
է
հերքն
եւ
միշտ
՚ի
յաճումն,
այսպէս
բազմապատիկ
է
հերքն
եւ
միշտ
՚ի
յաճումն,
այսպէս
եւ
՚ի
միտս
անըիւ
են
խորհուրդքն
եւ
հանապազածինք։
Արդ
որպէս
զհերացն
աւելորդն
՚ի
գլխոյս
հատանեմք,
այպէս
եւ
առ
Քրտստոս
յուսովն
՚ի
մտացն
զաւելորդ
խորհուրդսն
յապաւեմք.
եւ
որպէս
զգլուխ
՚ի
բաց
ունիմք
առանց
նիւթեղէն
ծածկութից,
այսպէս
եւ
ամենայն
քրիստոնեայ՝
զմիտսն
՚ի
բաց
ունի
առաջի
Աստուծոյ,
եւ
զխորհուրդս
նորա
առանց
մարմնական
ցանկութեանց.
եւ
ոչ
է
ծածկեալ
զնա
ինչ
յաշխարհէ
եւ
՚ի
սորա
կրից,
բայց
միայն
առ
յոյսն
իւր
Քրիստոս
սէրն
եւ
հաւատն.
զի
սորա
է
նա
գլուխ,
եւ
ասի
յԱռաքելոյ՝
մտացս,
եւ
սորին
գիտութեան
նախ
եւ
առաջին
առ
նա
հաւատն։
Արդ
յորժամ
լսես՝
«Քրիստոս
՚ի
ձեզ
է,
եւ
զՔրիստոս
եւ
զառ
նա
զյոյսն
եւ
սէրն
զսոսա
ընդունի
եւ
տաճարանայ.
եւ
պարտ
է
մարմնական
ծածկոյթ
՚ի
վերայ
իշխանական
անդամոց
գլխոյս
յաղօթելս
առ
քեզ,
Աստուած,
այսպէս
եւ
չիք
հիւթաւոր
խորհուրդ
՚ի
վերայ
մտացս,
այլ
միայն
Քրիստոս,
եւ
առ
նա
դաշն
եւ
սէրն
եւ
հաւատն
եւ
յոյսն։
Իսկ
զի
ամենեցուն
քրիստոնէից
անկ
է
զաւելորդս
հերացն
յապաւել,
բայց
ժառանգաւորացն
զամենայնն
մաքրել
՚ի
գագաթանէն,
զայս
իմանամք՝
թէ
մեք
որոց
մտաց
եղեւ
գլուխ
Քրիստոս,
վասն
առ
՚ի
նա
սիրոյն
եւ
յուսոյն
հատաք
՚ի
խորհրդոց
մերոց
զամենայն
աւելորդ
ցանկութիւնս
աշխարհիս,
այսինքն
զշնութիւն,
զգողութիւն,
պղծութիւն,
զսպանութիւն,
զագահութիւն
եւ
զայլ
տեսակս
մեղաց,
եւ
միայն
հարկաւորօքն
բաւականանամք,
սուրբ
ամուսնութեամբ,
եւ
արդար
ստացուածովք.
զնոսին
եւ
խորհիմք,
եւ
ոչ
զանիրաւսն,
որպէս
հերքդ
զկշիռն
ունին՝
եւ
ոչ
աւելի։
Բայց
ժառանգաւորքն
զի
սափրեն
զայն,
յայտ
առնեն՝
թէ
ամենայն
ցանկութիւն
աշխարհի
պակասեաց
՚ի
ներքին
խորհրդոց
մերոց
եւ
ջնջեցաւ.
յաղագս
այսր
եղաք
յեկեղեցիս
ժառանգակից
եւ
եղբայր
Քրիստոսի
եւ
բարեկամ,
՚ի
ծառայական
կարգէն
վերացեալ.
զի
«Մաշեցաք
զամենայն
գիտութիւն՝
հպարտացեալ
՚ի
վերայ
գիտութեանն
Աստուծոյ,
եւ
գերեցաք
զամենենայն
միտս
՚ի
հնազանդութիւն
Քրիստոսի»։
Իսկ
եթէ
հերքն
հարացոյց
է
խորհրդոց
մտացն,
բազումս
է
այսր
՚ի
գրոց
ածել
վկայութիւն.
իբր
զայն՝
«Բազում
եղեն
քան
զհեր
գլխոյ
իմոյ՝
ոյք
ատէին
զիս
տարապարտուց
».
եւ
«Փշրէ
Աստուած
զգլուխս
թշնամեացն,
եւ
զհերն
կարճ
նովին
».
եւ
տէրն,
«Ձեր
եւ
ամենայն
հեր
գլխոյ
թուեալ
է
»
յայնմանէ
որ
քննէ
զորոշումն
շնչոյ
եւ
ոգւոյ։
Արդ
քանզի
եկն
Քրիստոս,
եւ
զմեղացն
որոյ
Մովսէս
զկատարումն
եհատ,
նա
զարմատն
եւ
զցանկուցիւնն.
եւ
կատարումն
մեղացն
է
մարմնով,
իսկ
արմատն
մտօք,
վասն
այսորտկ
Մովսէս
յօրինակ
հատանելոյ
զկատարումն
մեղացն՝
զմարմինսն
թլպատեաց.
իսկ
առաքեալ
յապացոյց
զարմատն
հատանելոյ
խորհրդոցն՝
զհերսն
՚ի
գլխոյն։
Բայց
մի՛
ոք
ներհակ
բերցէ
բանիս,
թէ
վասն
զի
արդեամբք
տկարանամք
առ
խորհրդոյս
զօրութիւն,
նշկահեսցուք
եւ
զօրէնս.
քանզի
եթէ
զայս
այսպէս
խորհիս,
ապա
եւ
մկրտիս
մի
ÿ,
զի
մեռելութեան
նշանակ
է
ընդ
Քրիստոսի,
եւ
մատու
նորա
տնկակցութիւն։
Եւ
ահա
թէպէտ
եւ
այսպէս
ուխտեմք
արդեամբք,
ըստ
խորհրդոյն
սակաւուց
է
մեռանել.
եւ
քահանայանամք,
բայց
՚ի
գլուխ
օրինաց
կերպարանել.
իսկ
եթէ
մտօք
տկարանամք
հաւասարել
նմին
եւ
առանց
պատրուակի
խորհրդոց
լինել,
այսպէս
հաւատասցուք՝
թէ
մարմնոյս
ձեւ
զկամս
ցուցանէ՝
թէ
զայս
ախորժեմ
բացագլուխ
լինել
եւ
ըստ
ներքին
մարդոյս ,
որպէս
արտաքինս
է.
իսկ
թէ
ծածկի
սա
ոչ
յիմ
ախորժակաց,
այլ
՚ի
թշմանւոյն
ներածութեանց։
Եւ
առեալ
յուսոյն
մեր
Քրիստոսի
զկամս
մեր
նշանակաւ
ապացուցին,
զտկարութիւնն
շնորտօքն
իւր
արդարացուցանէ
՚ի
ձեռն
հաւատոցն.
զի
նա
է
միշտ
արդարութիւն
մեր,
եւ
ոչ,
գործն.
այլ
զհաւատսն
տամք
եւ
՚ի
նորա
գործսն
վայելեմք.
ըստ
այնմ,
«Շնորհօք
նորա
էք
փրկեալք
՚ի
ձեռն
հաւատոցն.
եւ
այս
ոչ
՚ի
ձէնջ՝
այլ
յԱստուծոյ
պարգեւ
է,
ոչ
՚ի
գործոց՝
զի
մի՛
ոք
պարծեսցի
»։
Ուրեմն
որ
անգոսնէ
զօրէնս,
զհաւատն
առ
շնորհն
արհամարեաց,
եւ
՚ի
գործս
իւր
յուսացաւ,
եւ
՚ի
մարմին
բազկի
իւրոյ
ապաստան
եղեւ,
որոց
տկարացեալ՝
ոչ
հաւատաց
շնորհօք
արդարութեանն.
իսկ
որ
կատարէ
եւ
զգործն՝
որ
ըստ
ապացուցին
ոչ
կարէ,
հռչակէ՝
թէ
կամիմ
զնոյն,
Քրիսհոս
՚ի
ձեռնարտութիւն
յուսամ
զոր
հաւատն.
«Զի
թէ
գործովք
արդարութիւն
էր,
ապա
Քրիստոս
զուր
մեռաւ
»,
ասէ
առաքեալ.
իսկ
զի
չէ
զուր
գիտելով
առաքեալ
նորին
ասէ.
«
Արիւնն
Յիսուսի
սրբէ
զմեզ
յամենայն
մեղաց»։
