Խորհրդածութիւնք ի կարգս եկեղեցւոյ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ԸՍՏ իւրաքանչիւր աղօթից է եւ քարոզութիւն սարկաւագին, սակայն ամենեքեան զմի զօրութիւն ունին, որպէս եւ ցուցաք ՚ի սկզբանն, եւ տաղտկութիւն է լսողաց կրկնաբանութիւնն. այլ միայն գիտել է արժամ՝ թէ որչափ քահանայս աղօթէ, նա քարոզութեամբն կցորդ կամի ունել զժողովուրդն կամաց սորա, որ վասն ինքեանց խնդրէ. վասն այսորիկ եւ ստիպէ զտէր աղաչել։ Իսկ քահանայն կացեալ առաջի սեղանոյն՝ աղօթէ առ Քրիստոս. քանզի ամենայն քահանայական աղօթք որ նախ քան զայս, եւ այս՝ առ Քրիստոս է եւ ոչ առ Հայր. եւ ապա յորժամ զնորա մարմնոյ եւ արեանն նշանակքն բերեալ դնեն առաջի, փոխարկէ զխօսակցութիւն աղօթիցն առ Հայր, եւ զնա փոխանակ մեր նմին նուիրէ։ Արդ չեւ եւս բերեալ զնուէր պատարագին սարկաւագացն, եւ դեռ եւս առ Քրիստոս է աղօթիցս բան, որպէս եւ այլն ամենայն. «Տէր մեր եւ փրկիչ Յիսուս Քրիստոս, որ մեծդ ես ողորմութեամբ, եւ առատ պարգեւօք բարերարութեան քո »։ Զմեծութիւն ողորմութեան նորա առ մեզ ՚ի պտղոյ սիրոյն կարող եմք ճանաչել, ըստ որում ասէրն. այսպիսի սէր ոչ ոք ունիցի, որպէս եւ եսս ցուցանեմ, զի զանձն իմ դնեմ ՚ի վերայ բարեկամաց իմոց. ուստի եւ զայնպիսի առատութիւն բարերարութեան նմին յուշ ածէ ասելով.
       «Որ դու քոյին կամաւ համբերեցեր ՚ի ժամուս յայսմիկ չարչարանաց խաչի եւ մահու յաղագս մեղաց մերոց »։ Զսէրդ այսու ծանեաք անչափ, եւ զողորմութիւնդ առատ, զի նախ վկայեցեր՝ թէ մարմինս տկար է՝ հաւասար ամենայն մարմնոյ չարչարելի, եւ ապա զնոյնդ ՚ի ցաւս չարչարանաց եւ ՚ի մահ խաչի մատնեցեր փոխանակ մեր, եւ ընդ մեր մեղացն նուէր հաշտութեան Հօր քում Աստուծոյ. ո՜վ առատ շնորհիդ անչափութեան, ուր եւ ոչ միտք զօրէ հասանել։
       «Եւ պարգեւեցեր առատապէս զպարգեւս եւ զշնորհս Հոգւոյդ սրբոյ երանելի առաքելոցն »։ Քանզի յորժամ Քրիստոս զգրաւ մեղաց մեր պատառեաց, ապա զձիր Հոգւոյն առ ՚ի Հօրէ յառաքեալսն արձակեաց, զորոյ զառատութեան բխումն ցանկային գոնէ ընդ աղօտ տեսանել հրեշտակք, որպէս գրեաց Պետրոս։
       «Հաղորդս արա զմեզ տէր, աղաչեմք զքեզ, աստուածային պարգեւացս այսոցիկ, թողութեան մեղաց, ընդունելութեան Հոգւոյդ սրբոյ »։ Նոյնդ ես, ասէ Յիսուս Քրիստոս երեկ եւ այսօր, եւ նոյնպէս անփոփոխ քո սէրդ՝ որպէս յառաջինսն եւ առ յետինս. վասն այսորիկ եւ մաղթանքս առ քեզ հաւատով մատչի. ա՛ռ զմեզ կցորդ քո չարչարանացդ, եւ սրբեա ՚ի մեղաց՝ որպէս կամեցար, եւ տուր զՀոգիդ առաջիկայ գործոյս գործակից, որպէս եւ առաքելոցն սրբոց։ Յետ զամէնն ասելոյ՝ խաղաղութիւն տայ ժողովրդեանն, զորոյ զօրութիւնն նախ ազդեցաք. եւ սարկաւագն հրամայէ նոցին երկիրպագանել, «Աստուծոյ, ասէ, երկրպագեսցուք ». իբր թէ ասելով, խաղաղութեան վասն աղաչեցաք զտէր, եւ նա ետ զայն ձեզ ՚ի ձեռն քահանային. արդ երկրպագութեամբ շնորհակալ լերուք տրից պարգեւացն։
       Յետ որոյ դարձեալ յաւելու յաղօթս իւր քահանայն. «Խաղաղութեամբ քո Քրիստոս փրկիչ մեր, որ ՚ի վեր է քան զմիտս եւ զբանս »։ Արդարեւ ՚ի վեր եւ անհաս է նորա խաղաղութեանն նախախնամութիւն՝ որով կառավարէ աշխարհի, եւ զիւրաքանչիւր ոք յէիցս ըստ իւրում ընթացիցն ուղղէ։ Թո՛ղ զէքս ապա, եւ ՚ի մարդիկ դարձիր. զոմն աստ պատժէ , եւ անդ պսակէ. այլումն զփոքր բարեացն հատուցումն աստէն շնորհէ, զզօրաւորն փորձութեամբքն երեւելի առնէ, եւ զանզօրն խնամովքն պարսպէ, եւ ոչ ոք ՚ի թեւս թեթեւս նորա իմաստիցն հասանէ։
       «Ամրացո զմեզ, եւ աներկիւղ պահեա յամենայն չարէ »։ Զի նորա խնամոցն կարօտիմք յամենայն ժամ, ընթերակայ ունելով թշնամի, եւ պատրաստ է միշտ ՚ի չարչարելն եւ ՚ի վիրաւորել։
       «Հաւասարեցո ընդ ճշմարիտ երկրպագուս քո, որք Հոգւով եւ ճշմարտութեամբ քեզ երկիրպագանեն »։ Ասաց սարկաւագն ժողովրդեանն՝ Աստուծոյ երկիրպագանել, եւ նոքա պագին. արդ զսոսա, ասէ քահանայն, որք երկրպագեցին՝ քո սիրելեացն եւ ճշմարիտ երկրպագուացն կցորդս արա. զի ոչ թէ մարմնովք միայն խոնարհեցաք, այլ զհոգի եւ զկամս ճշմարտութեան մտաց ընդ մարմնոյս պարանոցի առաջի քո կորացուցաք, ըստ որում եւ ՚ի տեառնէդ մերմէ պատուէր ընկալաք, որ ասացեր. «Հոգի է Աստուած, եւ երկրպագուաց նորա հոգւով եւ ճշմարտութեամբ պարտ է երկիրպագանել ». արդ մեք այսպիսի երկրպագութեամբ սուրբ զԵրրորդութիւնդ յաւիտեանս փառաւորեմք։ Զայս ասացեալ օրհնէ զժողովուրդն, որպէս զի արտաքս գնասցեն երախայքն։ Բայց պարտ է գիտել, զի սուրբն Յոհան յեկեղեցիս Հոռոմոց եւ քարոզութիւն եւ աղօթս է սահմանեալ առնել այժմ ՚ի վերայ երախայիցն, եւ ապա արտաքս զգնալն հրամայէ սարկաւագին. այլ իմ երկուցեալ ՚ի տկարամիտ մարդկանէ՝ ոչ եդի զնոյն ՚ի սահման օրինացս։ Յորժամ այս հաստատի, հաւատամ այլ ումեք գալ յետ մեր հզօրագունի, եւ զլրումն թերութեանս լնուլ։