Խորհրդածութիւնք ի կարգս եկեղեցւոյ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ՍԱՂՄՈՍՔՍ մի ըստ միոջէ խորհրդոյս զօրութեան են նախագուշակք, զորս եղանակելով յայտ առնեմք՝ թէ առ մի դիտաւորութիւն հայի մարգարէիցն նախաճառութիւն եւ եկեղեցականացս խորհրդոց կատարումն. թէպէտ եւ ըստ դատման բառից եւ ժամանակաւ զանազանին ՚ի միմեանց, սակայն մի է էութեանն զօրութիւն, այսինքն մարդկան փրկութիւն. ուստի եւ զսաղմոսերգութիւնս եւ զընթերցմունքս սրբոյ պատարագին՝ եկեղեցւոյ օրէնք սկիզբն արար, նշանակելով թէ վասն զի աստուածաշունչ գիրք օրինաց եւ հրամանացն Աստուծոյ են հանդերձ սքանչելի գործովքն պատմաբանք, զոր քաղցրացուցանեմք ՚ի յունկն լսողացդ եղանակաց վայելչութեամբ սաղմոսիս, եւ ՚ի բաց վարեալ ՚ի մտաց ձերոց զարկածս սատանայական խորհրդոց, երաժշտական նուագաւս մաքրեմք զնոյն, եւ առ բարձրագոյն տեսութիւնն պատրաստեմք։ Քանզի է այս շնորհ զօրութեան սաղմոսիս՝ յերգելն փախուցանել զխորհուրդս դիւականս, եւ զջոկս նոցա, որպէս յայտ է ՚ի պատմութենէ անտի թագաւորութեանցն. զի յորժամ երգէր Դաւիթ, դիւրէր Սաւուղի ՚ի լուր երգոց ՚ի չարչարանաց այսոյն. նոյն լինի եւ յեկեղեցիս։ Քանզի ամենեքեան գալով յարտաքին խուճապմանց, ոմն ՚ի վաճառուց տուրեւառից, ոմն յաշխատութենէ մարմնական գործոյ , այլ ոք ՚ի զինուորականն կարգէ, իշխանն յիշխանականն սաստէ՝ եկին մտին յեկեղեցիս, եւ դեռ եւս ամբոխեալ են ՚ի խորհուրդս իւրեանց՝ յիշատակաւ զբաղանացն. վասն որոյ նախ զհեշտալուր երգս սաղմոսացս երգեալ՝ մաքրեն ՚ի մտաց նոցա զմարմնական տիպսն, եւ երգովքս յափշտակեալ զբաղեցուցանեն զմիտս նոցին յաստուածայինսն. եւ յորժամ բովանդակ երգ սաղմոսացս կատարի ՚ի հնոց կտակարանաց ընթերցմունք, եւ զմտաց մեր ներգործութիւնք առաքինութեանն ունակութիւն1 փոփոխէ, յետ այսորիկ սրբազան գիրք առաքելականք համաձայնին ընդ մարգարէիցն, որպէս զի ցուցցի մի դիտաւորութիւն սոցա եւ նոցա ունելոյ. եւ որպէս միով բանիւ խրատեն զմարդիկ, յաղագս որոյ եւ առ ՚ի միմեանս յարակցին ընթերցմամբ։ Դարձեալ զի եւ որ համառօտն եւ ՚ի ծածուկ էր ՚ի սաղմոսն, եւ ՚ի տառս մարգարէիցն, ՚ի ձեռն հաւատարիմ առաքելական պատմութեանն ընդարձակ եւ յայտնապէս վերաճառին. եւ թէ ոք ՚ի շարադրութեանն խորհուրդ ընթերցուածոցն նայեսցի՝ միատեսակս եւ համաձայնս գտցէ իրերաց, որպէս միոյ աստուածապետական հոգւոյ շարժեցեալս. յաղագս որոյ վայելչապէս յեկեղեցի սուրբ յետ հնոց կտակարանացն եւ սաղմոսացն՝ նորոցն ընթերցւոմն լինի կարգ տուչութեանն, ուսուցանելով մեզ՝ թէ մարգարէքն կանխագուշակութեամբ զառյապայ եղեալ Յիսուսի փրկագործութիւնս ասացին յառաջագոյն. իսկ առաքեալքն յետ այնորիկ ականատես գոլով նմին՝ զկատարումն իրին պատմեցին մեզ. բայց սակայն գլուխ աստուածաբանութեան հնոյն եւ նորոյս է աստուածագործիլն մեր, որ յետ սրբելոյ եւ խրատելոյ զմեզ սոցա, հանդերձեալ է խորհրդածութեամբ պատարագին սրբոյ երեւիլ։ Բայց այժմ իրաւունս համարիմ եւ զիւրաքանչիւր ուրուք սաղմոսացն զօրութիւն քննել, առ ՚ի հաստատութիւն ասացելոցս աստուածասէր մտաց արկեալ առաջի։