Խորհրդածութիւնք ի կարգս եկեղեցւոյ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ՈՐՊԷՍ վերագոյն ցուցաւ՝ կարգաւորապէս բերէ զհրաման վարդապետութեան իւրոյ սարկաւագն. քանզի որպէս յետ զօրանալոյն զզօրացեալ միտսն համբառնալ հրամայեաց ՚ի վեր, այսպէս եւ յետ համբառնալոյն գոհանալ օրինադրէ զտեառնէ բոլորով սրտիւ։ Քանզի խոստովան եղեն՝ թէ ունիմք զհայեցուածս աչաց մտաց առ ամենակալ տէրն. վասն այսորիկ ասէ, ո՜վ եղբարք, յորժամ համբարձայք եւ հայել յԱստուած արժանի գտայք, մի՛ վայրապար եւ անբանապէս նայիք յանճառ սիրոյն տեսութիւն եւ յամենապայծառ փառացն վայելչութիւն, այլ գոհացարուք զնմանէ բոլորով սրտիւ. զի մեծ արար տէր զառնել իւր ընդ մեզ. զի լցոյց զբերանս մեր խնդութեամբ եւ զլեզուս մեր ցնծութեամբ, եւ գոհացարուք զնմանէ, զի զանձն իւր ետ փոխանակ ամենեցուն մեր բոլորով սրտիւ. զի տեսանէք զնա մարմնաւոր բնութեամբս անշարժ խարիսխ յուսոյ մեր ընդ աջմէ Հօր նստեալ։ Գոհացարուք զտեառնէ, զի քահանայագործէ զչարչարանս իւր ընդ մեզ Հօրն իւրոյ սրբութեան պատարագ. չիք այսպիսի գոհութեան արժանի տէր որպէս զսա՝ որ փոխանակ ծառայիցս մեռանի. վասն այսորիկ կամիմ զի բոլորով սրտիւք բացեալ զբերանս՝ շնորհակալ1 լիցուք նմին գոհութեամբ։ Որում պատասխանեն. «Արժան եւ իրաւ »։ Հրաման գոհանալոյդ զոր ընկալաք ՚ի քէն, հայր մեր եւ առաջնորդ, ամենավայելչապէս արժան է զի կատարեսցի ՚ի մէջ մեր, եւ իրաւացի է եւ արդար՝ զայնպիսի քաղցր եւ ողորմած տեառնէ գոհանալ ամենեցուն։ Բայց պարտ է քննել թէ ընդէ՛ր այժմ ոչ գոհանան եւ կատարեն զհրամանս վարդապետին, այլ միայն իրաւունս զգոհութիւնն վարկանին, եւ լռեալ դադարեն։ Քանզի յայլսն ամենայն ոչ վարեցան այսպիսի օրինակաւ, այլ ընդ հրամանին եւ առնէին զոր ինչ լսէին. քանզի յորժամ ասէր. «Զտէր աղաչեսցուք », աղաչէին. եւ յորժամ ասաց զմիտս համբառնալ, համբարձին. իսկ այժմ ասացեալ՝ գոհացարուք զտեառնէ, ոչ գոհացան, այլ իրաւունս դատեալ զգոհանալն՝ լռեցին։
       Ո՜վ աստուածավայելուչ եւ ամենապայծառ վայելչութեանս եկեղեցական խորհրդածութեանս. արդարեւ ոչ մարդ՝ այլ քննիչ խորոցն Աստուծոյ սուրբ Հոգին զսա մեզ աւանդեաց, որպէս հաւատամք։ Արդ զի՞նչ ուսանիմք ՚ի նմանէ՝ արկեալ տարակուսանացս լուծումն։ Քահանայն առաքեցաւ հրեշտակ ՚ի ժողովրդենէս առ Աստուած, եւ ՚ի ձեռս նորա ետուն ամենեքեան զխոստովանութիւն տնօրէնութեանն Քրիստոսի, եւ զմարմնոյն նորին նշանակս, եւ զարեանն ուխտ կտակի առ ՚ի նուիրել Աստուծոյ Հօր. քանզի անկար էր ամենեցուն սոցա տեսանել զնա անընդմիջաբար՝ որ ոչ անձնաւորապէս հաղորդեցաւ բնութեանս, այլ միայն կամօք եւ ողորմութեամբ ՚ի ձեռն համափառն Որդւոյ։ Իսկ քահանային առեալ ՚ի ձեռս եւ զդաշն ուղղափառ հաւատոյն, եւ զնշանակ նորին մարմնաւոր, առաջնորդութեամբն Քրիստոսի եւ նովաւ եմուտ ՚ի ներքին կողմն վարագուրին՝ առաջի Աստուծոյ Հօր հրեշտակ ժողովրդեանն եւ պատարագիչ Քրիստոսի. եւ մինչդեռ չեւ եւս նա տուեալ էր ՚ի ձեռս Հօր Աստուծոյ զպատարագն բանաւոր, այսինքն զխորհուրդ փրկագործ տնօրէնութեանն Որդւոյ, սարկաւագն երագեալ փութացաւ, եւ պէսպէս զգուշութիւն ետ ժողովրդեանն գթական սիրով1. մինչեւ զնոսա ըստ կարի իւրեանց ընդ քահանային վերացոյց, ոչ առաջի Աստուծոյ Հօր, զի եւ ոչ կարէին զնորա հայեցողութիւն լուսոյն տեսանել, այլ առ քահանայապետն իւրեանց Քրիստոս՝ որ մարմնաւորութեամբն վշտակից է տկարութեանն սոցա. առ որ եւ հայեցան, զորոյ եւ զողորմութիւնն ՚ի պատարագելն ծանեան, յոր եւ զաչս մտաց ամբարձին։ Իսկ հրաման գոհանալոյ առեալ1 չեւ եւս գոհանան, մինչ դեռ ոչ է քահանայն գոհացեալ, եւ ապա ըստ կարգի սոքա յետինքս յետ առաջնոցն գոհանալոյ գոհասցին, որպէս եւ յետ նորա մտացն համբառնալոյ ապա զմիտս բարձրացուցին։ Բայց սակայն եւ գոհութիւնն ոչ ընդ մի գնայ շաւիղ, զի քահանայքն հանդերձ Քրիստոսի պատարագաւն՝ զոր բարձեալ ունին ՚ի ձեռս մտաց եւ մարմնոյ, առաջի Աստուծոյ Հօր մտանեն, եւ զնմանէ գոհանան յաղագս միածնիս շնորհաց։ Իսկ ժողովուրդս անջրպետութեամբ քահանայիցն եւ Քրիստոսի՝ բացակայ գոլով ՚ի Հօրէ՝ ոչ կարեն առ նա ձկտել. այլ զՔրիստոսէ գոհանան, որում եւ ընթերակայ են յարտաքին վայր սրբոյ տաճարին։ Արդ այժմ չեւ եւս քահանայիցն գոհացեալ՝ ժողովուրդն իրաւացի վարկանին միայն զգոհութիւնն, եւ մնան համբերութեամբ մինչեւ քահանայքն զպէսպէս տնօրէնութիւնն Քրիստոսի գոհութեամբ Հօր նուիրեսցեն, եւ ապա ինքեանք զնմանէ որ զայսքան շնորհ արար իւրեանց՝ գոհասցին. ուստի եւ այժմ ասեն առ սարկաւագն. գոհանալ զտեառնէ մեր հրամայեցեր մեզ, եւ այս արժան է եւ արդար. բայց մնամք մինչեւ խորհրդածեն քահանայքն զպատճառս գոհութեանն, եւ ապա բացեալ զբերանս՝ լի սրտիւ օրհնեսցուք զնա, եւ գոհասցուք վասն ամենայնին։