ՍՈՎՈՐՈՒԹԻՒՆՍ
այս
՚ի
սրբոց
անտի
աւանդեցաւ
յառաջնոցն
հարցն
երանելեաց,
ըստ
որում
պատմութեանցն
ուսուցանեն
բանք.
բայց
ուղիղ
մտօք
եւ
ոչ
ստերիւրեալ
կարծեօք,
որպէս
այժմ
բազումք
տեսանին.
այսինքն
զի
պատարագն
հարկաւորապէս
մատչի
Աստծոյ,
եւ
յանուն
Աստուծոյ
յաձն
արարին
զինքեանս՝
որպէս
կենօք,
նոյնօրինակ
եւ
յետ
մահու
յիշել,
եւ
ոչ
եթէ
զհասարակաց
փրկանսն
միայն
յինքեանս
գրաւեցին,
կամ
զԱստուած
փոխանակ
մարդոյ
տրից
հատուցին
եւ
կամ
յանուն
մարդոյ
նիւթեցին
զհնազանդեալն
Հօր
մահու
չափ
եւ
մահու
խաչի,
եւ
՚ի
նորա
յանունն
մեռեալ։
Զի
թէպէտ
եւ
ասեմք
ընդ
հետս
նոցա
զմերս
սովորութիւն,
մեծ
զանազանութիւն
տեսանի
՚ի
դիտաւորութիւն
կամաց
նոցա
եւ
մերսումս.
քանզի
որպէս
զբազում
ինչ
յուղիղ
շաւղաց
ստերիւրեաց
չարն,
եւ
բազմաց
զթիւրն
որպէս
զուղիղ
եցոյց
պողոտայ ,
այսպէս
եւ
այսմ
մասին
մեզ
արար։
Արդ
եթէ
ոչ
առցուք
զզէնն
արդարութեան՝
որ
յաջմէն
եւ
յահեկէն.
արդարեւ
մոլորեցաք
՚ի
ճանապարհին
որպէո
յանապատի։
Գիտել
կարծեմ
զապացոյցդ
՚ի
զանազան
դէմս,
եւ
հեղգանամ
երկրորդել,
զի
սուրբքն
զԵրրորդութիւնն
յերիս
անձնաւորութիւնս
որոշեցին,
նա
խրատեաց
զԱրիոս
ըստ
անձանցն
եւ
բնութեամբ
բաժանեալ.
եւ
նոքին
զերիս
անձինսն
աստուածութեամբ
մի
խոսիովանեցան,
յորժորեաց
զՍաբէլ
եւ
անձամբ
շփոթել.
եւ
սոքա
հակառակամարտ
հեձուծս
աստուածաշունչ
գրովք
յախտն
չար
զօրանային,
եւ
սրբոցն
կարծէին
զանձինս
համախոհս՝
պէսպէս
վկայութիւնս
առեալ
ջատագով՝
որոց
ոչ
հաւանեցան
ճշմարտութեան
աշակերտքն,
այլ
յերկուցն
թիւրեալ՝
զմաքուրն
պահեցին
հաւատ։
Այսպէս
եւ
այս
գտեալ
՚ի
մէջ
եկեղեցւոյ
նորաձեւութիւն՝
աւանդութիւնս
՚ի
սրբոցն
է,
՚ի
պատարագն
յիշել
զննջեցեալսն.
բայց
ոչ
այսպիսի
սովորութեամբ
՚ի
մեռելոցն
յանուն
զնոյն
կատարել,
եւ
՚ի
վաճառաշահութիւն
զՔրիստոս
ձգել,
եւ
կենօք
հեղգանալ,
եւ
յետ
մահու
՚ի
սոյն
ապաւինել.
նա
դարձեալ
եւ
ոչ
զայս
լուծանել
կամելով՝
անպտուղ
զմեռեալսն
յօգնականութենէ
խնդրուածոցն
կարծել
կամ
զրկիլ
յիշատակելոյն
՚ի
պատարագս.
իբր
թէ
շփոթելն
ապաւինել,
որ
երկոքին
չարք.
այլ
պարտ
է
ընդ
ուղիղն
գնալ
պողոտայ,
եւ
ոչ
լուծանելով
՚ի
պատուիրանացն՝
այնպէս
ուսուցանել
զմարդիկ,
նա
եւ
ոչ
երկնչել
՚ի
ուղիղն
գոչելն՝
՚ի
կուրացն
գայթակղել.
վասն
այսօրիկ
հաւանեալք
ճշմարտութեան ,
հաստատեմք
զնոյնն
այսպէս։
ԶՔրիստոս
գիրք
սուրբք
յայտնապէս
հռչակեցին
վասն
կենդանեաց
մեռեալ.
զի
«Որոց
հաւատասցեն,
ասէ,
յանուն
նորա՝
ետ
նոցա
իշխանութեան
որդիս
Աստուծոյ
լինել,
որք
ոչ
յարենէ
եւ
ոչ
՚ի
կամաց
մարմնոյ,
այլ
յԱստուծոյ
ծնան
»։
Բայց
ուսաք
դարձեալ
՚ի
նոցանէ
խորհրդաբար
եւ
ոչ
յայտնապէս,
թէ
եւ
մեռելոցն
արար
՚ի
մահուն
ազատուի.
ըստ
որում
գրեաց
առաքեալն
Պետրոս,
«Ոգւոցն
որ
էին
՚ի
բանդին՝
երթեալ
քարոզեաց
».
եւ
աւետարանիչն,
«Բազում
մարմինք
ննջեցելոց
սրբոց
յարեան,
եւ
մտին
՚ի
քաղաքն
սուրբ
»։
Արդ
եթէ
՚ի
գնալն
առ
մեռեալսն՝
ո՛րքան
եւ
որպիսի՛
էր
շնորհն
առ
նոսա,
մեզ՝
նոքա
զորս
կարծեմ
գիտողս՝
ոչ
բնաւ
կամեցան
յայտնել.
կամ
թէ
՚ի
քարոզելն՝
զամենեսեան
են,
երանելին
Անտոն
յայտնեպէս
ետես.
բայց
թէ
շնորհ
ո՞րքան
եղեւ
առ
նոսա,
ստուգապէս
ծանեաք
ոչ
բնաւ։
Արդ
ընդ
այն
շաւիղն
զոր
ցուցին
մեզ՝
պարտիմք
անստերիւր
գնալ
եւ
ըստ
որում
հրաման
ընկալաք,
իւր
մահուն
յիշատակ
եւ
նոյն
փրկագործութեան
անջինջ
առ
մեզ
կնիք ,
եւ
հաւատալ
հաստատապէս,
ըստ
որում
ինքն
ուսոյց.
որ
ուտէ
զմարմին
իմ
արժանապէս,
եւ
ըմպէ
զարիւն
իմ
սրբապէս,
յիս
բնակեսցէ,
եւ
ես
՚ի
նմա.
եւ
տիրապէս
եւ
ճշմարիտ
եւստոյգ
ճաշակողացն
փրկանք
եւ
մաքրութիւն
՚ի
մեղաց
»։
Այլ
զի
հարկաւորապէս
յիշէ
միջնորդութեամբ
Քրիստոսի
առաջի
Հօր
քահանայն՝
զկենդանիս
ամենայն
ըստ
իւրաքանչիւրոցն
հաւատոց
եւ
յուսոյն՝
կենդանեաց
եւ
մեռելոց։
Եւ
զայս
ընծայս
տալ
Աստուծոյ
՚ի
ձեռս
նորա՝
յուսոյ
է
պտուղ
եւ
հաւատոյ.
թէ
կենդանի
տայ
վասն
մեռելոյ ,
եւ
մեռեալ
վասն
իւր
առնու
եւ
նա
յԱստուծոյ
հատուցումն՝
որպէս
տեսանէ
Աստուած
զհաւատս
նորա։
Իսկ
նշանակ
հաւատոցն՝
ո՞ր
է։
Ոչ
առնել
տուրեւառութեան
համարս
եւ
շահաւաճառութեան
եւ
ջան
առ
՚ի
զրկել
եւ
զթիւսն
բազմացուցանել.
այլ
տալ
զպտուղ
սիրոյն,
որպէս
ետ
պոռնիկն
զիւղն,
եւ
կցորդ
նմին
զարտասուսն։
Ոչ
բնաւ
զայս
զմտաւ
ածել,
թէ
կա՛
զայս
քեզ,
եւ
փոխան
սմին
պատարագէ՛
զՔրիստոս
ինձ.
այլ
թէ
զի
պատարագի
Քրիստոս
՚ի
ձեռն
խո
ինձ
՚ի
փրկութիւն,
նախ
քան
զիմս
տալ՝
արժանի
լիցի
այս
իմ
նուէր՝
նորին
՚ի
սպաս
պիտոյից.
եւ
ոչ
բնաւ
անհաւատութեան
տալ
կարծիս
համարս
պահանջելով։
Այլ
մեզ՝
որոց
սպասաւորել
բանի
վիճակեցաք՝
պարտ
է
սրբոցն
հետեւել.
եւ
որպէս
նոքա
կնքեցին
ամենեւին
փակել
զյոյս
քաւութեան
մեղաց
յետ
մահու՝
աղաղակելով
եւ
ասելով.
«Այս
է
ժամանակ
ընդունելի՝
այս
օր
փրկութեան,
ջանասցուք՝
մինչդեռ
այս
օր
առաջի
կայ»։
«Բազումք
ասիցեն
յաւուր
յայնմիկ,
տէր
տէր
յանուն
քո
մարգարէացաք.
եւ
ասացից,
ոչ
գիտեմ
զձեզ
».
իւրաքանչիւր
ոք
առնու
փոխարէն՝
զոր
ինչ
իւրով
մարմնովն
գործեաց,
եթէ
բարի
եւ
եթէ
չար։
«Եղբայր
ոչ
փրկէ
եւ
ոչ
մարդ.
ոչ
օգնեն
ինչք
յաուր
պատերազմի,
այլ
արդարութիւն
փրկէ
՚ի
մահուանէն
յաւիտենականէ»։
