ՀԱՅՐՆ
մեր
երաենլին
Դիոնեսիոս,
բացայայտապէս
տայ
մեզ
զայսր
խորհրդոյ
հաստատութիւն.
ուստի
ընկալեալ
զօրութիւն,
զառաջակայ
բանս
պատկանեմք
՚ի
նախագրելոցդ
յարմարութիւն՝
թէ
ո՞յր
աղագաւ
սրբոց
յիշատակ
այժմ
ճառի.
եւ
է՞ր
վասն
սարկաւագն
որ
զամենայն
քարոզութիւնսն
յարտաքին
վայրս
տաճարին
՚ի
մէջ
ժողովրդեանն
առնէր,
զայս
ոչ
անդ՝
այլ
՚ի
խորանն
սուրբ
առընթեր
սրբոյ
սեղանոյն,
եւ
որ
՚ի
վերայ
նորա
աստուածայինն
պատարագի։
Արդ
ցուցեալ
է
բազում
անգամ
զեկեղեցիս
՚ի
գծագրութիւն
դասակարգութեան
հրեշտակաց,
եւ
նախագրութիւնդ
կրկնաբանութեամբ
բաւականապէս
տայ
զիմաստ
այսորիկ.
բայց
զի
ամենայարմար
ըստ
նոցա
կերպարանացն
ընթանայ
ամենայն
կարգաւորութիւն
եկեղեցւոյ,
կարօտիմք
խիտ
առ
խիտ
զապացուցէ
ճշմարտութեան
բուռն
հարկանել։
Եւ
քանզի
սերովբէքն
եւ
քերովբէքն
եւ
աթոռք
են
անընդմիջաբար
շուրջ
զԱստուածով,
եւ
անջրպետապէս
հաղորդք
նորին
լուսաւորութեանն՝
որք
իջուցանեն
յերկրորդ
պարունակն
զկնի
իւրեանց
զնոյնն,
եւ
նոքա
յերրորդն.
այսպէս
քահանայապետն
եւ
քահանայիցն
պարունակ
հաղորդեալք
Աստուծոյ
սրովբէաբար՝
տան
յառընթերակայ
պարունակ
սարկաւագացն
զգիտութիւնն,
եւ
նոքա
ժողովրդեանն։
Զայս
մինչեւ
ցայժմ
արար
սարկաւագն,
եւ
իջոյց
զամենայն
իմաստ
՚ի
ներքին
վայրէս
զոր
ուսաւ
առ
ժողովուրդն։
Նա
եւ
նոքին
իսկ
սոքա
իբրեւ
զհարս
նոցա
եւ
զառաջնորդս
բերին,
եւ
՚ի
դիմաց
ժողովրդեանն
ետուն
զխոստովանութիւն
հաւատոյն
եւ
զնշանակ
նորին
զնուէրս
՚ի
ձեռս
մատուցող
քահանայիցս,
զոր
առեալ
սոցա՝
մատուցին
փոխանակ
ամենայն
ժողովրդեանն
զբանական
պատարագն
հաստատութեամբ
նշանակացն.
յետ
որոյ
եւ
նշանակքն
էացաւ
եւ
կատարեցաւ
մարմին
եւ
արիւն
Քրիստոսի,
որով
խնդրեաց
քահանայն
իջանել
պէսպէս
շնորհս
՚ի
վերայ
մատուցողաց
ժողովրդեանն։
Իսկ
յորժամ
Քրիստոսի
պատարագելն
կատարեցաւ,
եւ
որ
նովաւ
հայցուածքն
էր
քահանայիցն՝
՚ի
գլուխ
ել
եւ
աւարտեցաւ,
գայ
սարկաւագն
եւ
դարձեալ
՚ի
դիմաց
ժողովրդեանն
առընթեր
Քրիստոսի՝
մատուցանէ
Աստուծոյ
Հօր
պատարագ
եւ
նուէր
զսուրբս
ամենայն
եւ
զնոցա
ճգնութիւնն
եւ
զառաքինութիւնն։
Եւ
է՞ր
վասն
առընթեր
Քրիստոսի.
քանզի
սա
գլուխ
է,
եւ
նոքա
անդամք ,
պարտ
է
զի
ընդ
պատարագել
գլխոյն՝
եւ
անդամքն
՚ի
պէտս
հաշտութեան
մեր
նուիրեսցին։
Եւ
քանզի
ասաց
Քրիստոս,
«Կամիմ
Հայր,
զի
ուր
եսն
եմ,
եւ
սոքա
ընդ
իս
լինիցին
».
եւ
անդ
ուր
է
Քրիստոս
յերկինս՝
հաւատամք
զի
եւ
նոքա
ըստ
կամելոյն
իւր
առ
նմա
են.
արդ
որպէս
զնորա
յիշատակն
տուաք
Աստուծոյ
Հօր
վասն
մեր
հաշտութեան,
նոյնպէս
եւ
զսրբոցն
իւրոց
որ
առ
իւր
են.
քանզի
բաւական
են
եւ
սոցա
առաքինութեանն
յիշատակքն
զիջուցանել
զնա
՚ի
վերայ
մեր
յողորմութիւն,
ըստ
այնմ.
«Վերակացու
եղէց
քաղաքիդ
այդմիկ
վասն
իմ
եւ
վասն
Դաւթի
ծառայի
իմոյ
»։
Եւ
ո՞յր
աղագաւ
ոչ
՚ի
սկզբանն,
այլ
յետ
կատարման
պատարագին
յիշատակին.
քանզի
նախ
եւ
առաջին
Քրիստոսի
առաքինութիւնն
եւ
մահն
եղեւ
մեզ
հաշտութեան
ընդ
Աստուած
միջնորդ,
եւ
ապա
սրբոց
նորին՝
ըստ
Աստուած
միջնորդ,
եւ
ապա
սրբոց
նորին՝
ըստ
իւրումն
շաւղաց.
յաղագս
որոյ
նախ
զՔրիստոսին
դնեմք,
եւ
ապա
ըստ
կարգի
զսրբոցն
յիշատակ
առ
նմա
եւ
ընդ
նմին.
քանզի
նոցա
աշխատութիւնն՝
Աստուծոյ
Հօր՝
Քրիստոսիւ
եւ
նորա
միջնորդ
լինելովն
եղեւ
սիրելի,
վասն
այսորիկ
նովաւ
սուրբքն
՚ի
պէտս
փրկութեան
մեր
նուիրին։
Դարձեալ
տե՛ս
զբարեվայելչութիւնս,
զի
զՔրիստոսի
յիշատակն
քահանայն
կատարեալ
պատարագեաց,
եւ
զսրբոցն
սարկաւագս
առընթեր
նմին,
ուսուցանելով
զառաւելութիւն
պատուոյն՝
թէ
նմա
որ
թագաւորին
յիշատակին
է
պաշտօնեայ
եւ
սպասաւոր՝
ոչ
է
պարտ
ծառայակցացն
զնոյն
կատարել,
այլ
պաշտին
եւ
յիշատակին
նոքա
՚ի
խոնարհագոյն
դասէ
սարկաւագաացն՝
նուիրեալ
ընդ
Քրիստոսի
Աստուծոյ
Հօր։
Եւ
զի՞նչ
էր
նուէրն
եւ
պատարագն
Քրիստոսի,
բայց
եթէ
յիշատակ
չարչարանացն
նորա
որ
վասն
մեր,
հաստատութեամբ
զգալի
նշանակացն.
այսպէս
նուիրէ
եւ
զսրբոցն
չարչարանք
եւ
զաշխատութիւն
ընդ
Քրիստոսի
պատարագ
վասն
ժողովրդեանն
եւ
բարեխօս,
հաստատութեամբ
նշանակի
խնկարկութեան,
քանզի
խունկ
արկանէ
շուրջ
զսեղանովն
ընդ
բանիցն,
յայտ
առնելով՝
թէ
որպէս
զայս
զգալի
անուշահոտութիւն
շուրջ
արկանեմ
զնշանակաւ
աստուածութեանդ
զսեղանովս,
այսպէս
եւ
զդոցա
բազմապատիկ
առաքինութիւնն
ծխեմք
բարբառով
բանական
բերանոյս
քեզ
բուրումն
հաշտութեան
՚ի
յերկինսդ.
եւ
որպէս
շուրջ
զսեղանովս
է
խունկս՝
եւ
ոչ
՚ի
վերայ
նորին,
եւ
իմ
յիշատակելս
զանուն
սրբոցն՝
առընթեր
պատարագիս
Քրիստոսի,
եւ
ոչ
ընդ
նմին.
այսպէս
եւ
զսուրբսն
հաւատամք
շուրջ
զաստուածութեամբդ
կարգեալս,
եւ
ոչ
՚ի
ծոց
քո
ընդ
միածնիդ
առընթեր
Քրիստոսի,
եւ
ոչ
՚ի
փառս
նորին
հաւասարք
եւ
համապատիւք։
Եւ
մեք
յուսամք
թէ
որպէս
գլուխդ
Քրիստոս
իշխանական
համարձակութեամբ
զփրկութիւն
մեր
քահանայագործէ,
այսպէս
եւ
սուրբքն
որք
գործով
եւ
աշխատութեամբ
ցուցին
մեզ
զշաւիղս
աստուածպաշտութեան,
ըստ
իւրաքանչիւր
համարձակութեան
կացեալք
առաջի
աստուածութեանն՝
միշտ
մաղթեն
վասն
եկեղեցւոյ
քրիստոնէից։
Իսկ
թէ
ընդէ՞ր
բարձրաձայն
կոչէ
զանուանս
նոցա
սարկաւագն
՚ի
լուր
ժողովրդեանն,
եւ
ոչ
խորհրդաբար
որպէս
քահանայն.
ասելի
է։
Խորհուրդ
միայն
Քրիստոսին
է
մահն՝
Աստուծոյ
վասն
մարդկան
մեռանել,
զոր
բարեկամապէս
Հօրն
իւրում
նուիրէ
քահանայն.
իսկ
սուրբքն՝
որպէս
պարտն
էր
վասն
սիրոյն
տեառն
իւրեանց
Քրիստոսի
մեռան,
զորոց
զանուանսն
յիշելովն
բարձր՝
ապացոյց
տայ
զնոսին
եւ
օրինակ
ժողովրդեանն,
տեսանել
թէ
ո՛րքան
շնորհաց
արժանիք
գտան,
վասն
սակաւ
աշխատութեան
ընդ
Քրիստոսի
լինել
կենօք,
եւ
ընդ
նմին
յիշատակիլ
անուամբ։
Դարձեալ
զի
եւ
ժողովուրդս
՚ի
Քրիստոսի
մահուան
խորհուրդն
եւ
՚ի
պատարագելոյն
Հօր
տկարք
էին,
եւ
ոչ
կարացին
հաղորդել
թէ
ո՞րպէս
տայ
զնա
քահանայն
Հօր,
կամ
զիա՞րդ
առնու
փոխանակ
զՀոգին.
վասն
որոյ
միայն
առ
պատարագեալն
Քրիստոս
էր
սոցա
օրհնութիւնն
եւ
գոհութիւնն,
եւ
ոչ
եթէ
առ
ընդունող
պատարագին
Հայրն։
Իսկ
սուրբքս
համազգիք
են
ժողովրդեանն
եւ
բնութենակիցք,
սոցին
վշտացն
կցորդք
եւ
հաղորդք,
կարող
է
ժողովուրդս
զսոցանէ
բուռն
հարկանել
իբր
զգործակցաց
ընտանեաց
եւ
մերձաւորաց.
վասն
այսորիկ
եւ
՚ի
լուր
նոցին
նուիրէ
զնոսա
Աստուծոյ
Հօր՝
առաքինութեամբք
իւրեանց
ընդ
Քրիստոսի
վասն
մեր
պատարագ
եւ
բարեխօս
սարկաւագն։
Եւ
մի՛
ոք
կարծեսցէ
թէ
յիշին
այժմ
իբր
զօգնականութեան
կարօտ.
քանզի
արդարեւ
են
կարօտ
շնորհի
սրբոյ
խորհրդոյս,
բայց
զայս
նախ
քահանայն
ետ
նոցին
խորհրդական
աղօթիւքն
ասելով,
«Սովաւ
հանգո
զսուրբ
առաքեալսն,
զմարգարէս,
զհարս
եւ
զհայրապետս
»։
Իսկ
այժմ
՚ի
սարկաւագէն
նուիրի
անուանքն,
եւ
ոչ
թէ
՚ի
քահանայէն
՚ի
պէտս
փրկութեան
ժողովրդեանն,
եւ
ոչ
թէ
ինքեանց.
քանզի
ասէ,
«Աստուածածնի
սրբոյ
կուսին
Մարիամու,
եւ
Յովհաննու
մկրտչին,
սրբոյն
ստեփանոսի,
եւ
ամենայն
սրբոց
եղիցի
յիշատակ
՚ի
սուրբ
պատարագս,
աղաչեմք
»։
Այսինքն
թէ
սրբով
պատարագաւս
եւ
ընդ
սմին
յիշատակեսցի
եւ
ամենայն
սրբոց
առաքինութիւն
՚ի
պէտս
փրկութեան
մեր
բարեխօսութեան,
եւ
որ
Քրիստոսիւ
հաշտեցար
ընդ
մեզ
եւ
ողորմեցար
աշխարհի,
նոյնպէս
ողորմեաց
եւ
՚ի
ձեռն
նորին
անդամոց
եւ
սրբոց,
աղաչեմք։
Աղաչեմք
ասելով՝
զայն
յայտ
առնէ,
թէ
ընդ
իս
եւ
ամենայն
ժողովուրդն՝
որոց
փոխան
բերան
առեալ
խօսիմ,
աղաչեն
զայս.
զի՞նչ.
այսինքն
միջնորդութեամբ
Քրիստոսի,
եւ
զսրբոցն
որ
վասն
մեր
մատչին
յերկինս
աղաչանք՝
յիշել
քեզ
եւ
ընդունել.
իսկ
ժողովուրդն
որպէս
միշտ.
եւ
այժմ
կցորդին
առաջնորդին
իւրեանց՝
ասելով,
«Յիշեա
Տէր
եւ
ողորմեա
»։
Յայտ
առնելով
թէ
զդոսա՝
զոր
սարկաւագդ
հայր
մեր
եւ
վարդապետ
առաջի
քո
անուանեաց,
յիշեա
տէր,
եւ
նոքօք
վասն
սոցին
ճգնութեան
եւ
բարեխօսութեան
ողորմեա
մեզ.
այսպէս
ըստ
կարգի
բերէ
զիւրաքանչիւրսն
՚ի
սրբոցն,
եւ
նոքօք
աղաչէ
կցորդութեամբ
ժողովրդեանն.
յիշէ
եւ
զսուրբսն,
որոց
յիշատակն
եւ
տօնախմբութիւնն
լինի,
զի
նոցա
առաւել
տուաւ
յայնմ
աւուր
համարձակութիւն
առաջի
Աստուծոյ
եւ
Քրիստոսի
նորա.
քանզի
զայս
ուսուցանէ
մեզ
եւ
տօնելն
յօր
վկայութեան
իւրեանց
եւ
ունելն
բարեխօս։
