Պատմութիւն Հայոց

ԺԵ. Եւ տանուտերացն Հայոց, որոց խոստացեալ էր զկաթողիկոսութիւնն Սուրմակայ արծկեցի երիցուն ` նստուցին զնա յաթոռ կաթողիկոսութեան Հայոց։ 2  Որում, յետ սակաւ ինչ ժամանակի անցելոյ, ընդդիմացեալ ոմանց ի զաւրավար իշխանացն Հայոց` մերժեալ ընկեցին զնա յիշխանութենէ կաթողիկոսութեանն։ 3  Եւ յայնմհետէ առաքեցաւ նախ ի Վռամայ արքայէն Պարսից յաշխարհս Հայոց մարզպան պարսիկ. եւ յայնմհետէ եղեն ի սպառ ի սպառ անկեալք ընդ լծով ծառայութեան անաւրէն ազգին Պարսից։ 4  Եւ կատարեալ ել ի գլուխ բանն անիծից մեծի քահանայապետին Ներսէսի, զոր յաղագս առաւելապէս աճեցեալ աւր քան զաւր ի թագաւորական տոհմին Արշակունեաց գործք անաւրէնութեան չարեացն, զոր կամակար համարձակութեամբ միշտ գործէին անամաւթեալք։ 5  Մանաւանդ յորժամ ետես սուրբն Ներսէս եւ զմահն արդար, զոր հասոյցն նենգութեամբ Արշակ ի վերայ Գնելայ եղբաւրորդւոյն իւրոյ, եւ չկարացեալ հանդուրժել այնպիսի անաւրէն գործոց սուրբ այրն Աստուծոյ Ներսէս` զայրագնեալ սրտիւ, ըստ գրելոցն ի պատմութեան երկրորդումն, ի ճառին հնգետասաներորդի, ա սաց, թէ «Փոխանակ զի յաճախեցեր ի չարիս մեծամեծս առաւել քան զհայրն քո Տիրան եւ քան զայլ նմանիսն քո, որք եղեն չարք եւ ամբարիշտք յազգէդ Արշակունեաց, եւ ոչ նմանեալ նախանձեցար լաւացն եւ առաքինի արանց եղելոց ի տոհմին քում, որոց ժառանգեալ զպատիւ թագաւորութեան հարց իւրեանց` առաւել եւս փութացան լինել ժառանգաւորք բարի գործոց արքայութեանն. այլ աւր քան զաւր աճեցուցեալ ի քեզ առանց պատկառանաց զամենայն պղծագործութիւնս լցեալ կատարեցեր. ի վերայ ամենայնի այդորիկ գտար պատճառս հեղման արդար արեան եղբաւրորդւոյն քո Գնելոյ. արդ եղիցիս դու հեղեալ յերկիր իբրեւ զջուր լուալեաց, եւ ի լարել աղեղան Բարձրելոյն տկարասջիր։ 6  Եւ կործա նումն, որ բերանով մարգարէին ասացաւ` հասցէ ի վե րայ ձեր, ՟ ըմպել ազգիդ Արշակունեաց զյետին բաժակն. արբջիք, արբեսջիք եւ կործանեսջիք, եւ այլ մի՛ հաստատեսջիք» ։ 7  Հանդերձ եւ այլ եւս ծանր եւ ահագին յաւելուածովք, զոր ասացեալ է սրբոյ քահանայապետին ի վերայ ազգին Արշակունեաց։
       8 Խնդրեցին այնուհետեւ իւրեանց նախարարքն Հայոց յարքունուստ կաթողիկոս, եւ թագաւորն Վռամ ետ նոցա զԲրքիշոյ զոմն անուն, այր յազգէ Ասորւոց. որ եկեալ յաշխարհն Հայոց իւրովք գաւառակցաւք, որք կէին լոյծ կրաւնիւք, եկեալք ընդ նմա յԱսորեստանէ, ըստ սովորութեան իւրեանց աշխարհին` տանտիկ նաւք. եւ ոչ կէին ըստ սուրբ եւ ամբիծ կրաւնիցն, զոր եդեալ էր եւ կարգեալ յամենայն եկեղեցիս Հայոց` սրբոյ նահատակին Գրիգորի։ 9  Եւ տաղտկացեալ մեծամեծ տանուտեարքն Հայոց եւ աւագ սեպուհքն եւ ամենայն ժողովրդոցն բազմութիւնք ընդ վարս մարդկան, որք եկեալ էին ընդ կաթողիկոսին Բրքիշոյի, որ ոչ հաւասարեալ հանգոյն էին կանոնի եւ վարդապետութեան հրեշտակակրաւն կարգաւորութեամբ սրբոյ նահատակին Գրիգորի, որով վարժեալ զամենեսեան սնոյց եւ հաստատեաց ըստ վերին քաղաքավարութեանն։ 10  Առաւել եւս սուգ առեալ հեծէին անմխիթար սքանչելի քահանայք սուրբ եկեղեցւոյ, որ յառաքելանման աջոյ սուրբ հայրապետին Սահակայ ձեռնադրեալք էին։ 11  Եւ չկարացեալք հանդուրժել առ ի յերկարս այսպիսի զեղխ եւ անարժան կարգի` խոտեալ մերժեցին զԲրքիշոյն ի քահանայապետութենէն Հայոց, ծանուցանելով թագաւորին Վռամայ, ե թէ «Ոչ են կարգք սորա եւ վարք ըստ կարգի մերոյ աշխարհի ուսման. բայց ա՛յլ այր տուր մեզ առաջնորդ ըստ մերում բնիկ կարգիս, որ եղեալ վերակացու` կալցի հաստատուն զկարգ սուրբ եկեղեցւոյ»։ 12  Եւ Վռամայ արքային հաւանեալ կամաւ խնդրոյն նոցա` տայր նոցա դարձեալ կաթողիկոս այլ ասորի, որում անուն էր Շամուէլ ։ 13  Որ եկեալ յաշխարհս Հայոց` կայր եւ նա նոյնպէս ըստ կրաւնիցն Բրքիշոյի, եւ սակաւ ինչ կացեալ ժամանակս` վախճանէր յաշխարհիս Հայոց։