ԾԴ.
Չուէր
այնուհետեւ
ամբարապետն
Վեհդենշապուհ
հանդերձ
քահանայիւքն
ի
Նիւշապհոյ,
ի
վեցերորդ
ժամու
աւուրն,
ընդ
ճանապարհն
որ
ելանէ
ի
Վրկանն։
2
Եւ
լուեալ
զայս
առն
միոյ
վաճառականի,
որ
էր
ազգաւ
Խուժիկ,
որոյ
ըստ
աւրինի
վաճառականութեան
շատ
անգամ
ճանապարհորդեալ
էր
ի
Հայս,
որ
եւ
զլեզու
հայերէն
խաւսից
քաջ
տեղեկաբար
գիտէր.
եւ
էր
ինքն
այր
ի
մանկութենէ
իւրմէ
կեցեալ
առաքինի
վարուք,
եղեալ
որդի
քրիստոսասէր
եւ
հաւատացեալ
ծնողաց,
որ
եւ
զերանելի
քահանայսն
Աստուծոյ
եւ
զնախարարսն
Հայոց
որ
ի
կապանսն
էին`
յոյժ
ընտանութեամբ
գիտէր.
առ
որս
եւ
բազում
ծախս
յընչից
եւ
սպասաւորութիւն
արարեալ
էր,
մինչ
ի
Վրկանին
էին,
ուշադրելով
զամենայն
աւր
եւ
ակն
մասին
նշխարաց
սրբոցն
ի
կատարումն
նոցա
լինել
արժանի։
3
Սորա
լուեալ
զհրաման
թագաւորին`
ճեպով
եւ
անյապաղ,
ոչինչ
ումեք,
թողոյր
եւ
զգրաստ
իւր
եւ
զկարասի
ի
մանկունս
իւր
եւ
յընկերս,
եւ
իւր
առեալ
ի
գրաստուց
իւրոց
գրաստս
եւ
ուժեղս,
եւ
նմանեալ
առն
կարաւանի`
գնայր
ընդ
ճանապարհ
որ
երթայր
յԱպար
աշխարհն,
եւ
ճանապարհորդէր
ընդ
ամբարակապետին
ընդ
Վեհդենշապհոյ,
ցուցանելով
նմա,
զճանապարհայնն
եւ
յաւթեւանս
ուր
հանգչէին`
բազում
արթնութեամբ
շուտութիւնս.
եւ
հաճոյ
եղեալ
Վեհդենշապհոյ
ամենայն
գործ
հպատակութեան
Խուժկին`
սիրէր
զնա
յոյժ
եւ
խնամարկելով
ողջունէր.
վասն
զի
Աստուած
էր,
որ
յաջողէր
զիրն։
առ
ի
սթափելոյ
ամբարապետն
զԽուժիկն
յաղագս
գեղջն
նորա
եւ
ծնողացն,
թէ
ո՛րպիսիք
էին
եւ
ուստի՛։
5
Եւ
Խուժիկն
պատճառադրելով
խաւսէր
ընդ
նմա
այլաբանութիւնս,
պատճառս
եւ
դիպողս
ըստ
առաջարկելոյ
իրացն
գործոցն։
6
«Որդի
եղեալ
եմ
ես,
ասէ,
ծնողաց
աւրինաւորաց,
որք
ի
նախնեաց
իւրեանց
կրակի
եւ
արեգական
հաւատարմապէս
եղեալ
են
ծառայք,
որոց
զիս
ի
նոսա
յանձնեալ
է
ի
մանկութենէ
իմմէ,
եւ
նոցա
պահպանութեամբն
կացեալ
եմ
ի
միջի
մինչեւ
ցայսաւր
եւ
կամ,
ճանաչելով
յայտնապէս
յանձին
իմում
զաստուածոցն
աւգնականութիւն»։
7
Յիշելով
երանելւոյ
Խուժկին
զպատճառադրութիւնսն
վարդապետին
հեթանոսաց
Պաւղոսի,
որ
երբեմն
հաւատովն
փարիսեցի
լինէր,
եւ
դարձեալ
այլուր
հռոմայեցի.
որ
ոչ
էր
յայսցանէ
ի
ժամուն
եւ
ոչ
մի,
այլ
հաւատովք`
Աւետարանին
քարոզ
էր
եւ
վարդապետ,
եւ
քաղաքաւ`
ի
գաւառէն
էր,
տարսոնացի,
մանաւանդ
թէ
սուրբ
եւ
հոգեղէն
վերին
զաւրացն
էր
դասակից.
բայց
զմիտս
լսողացն
առ
վայր
մի
սայթաքեցուցանէր
այսր
անդր,
զի
զճշմարտութիւն
աճեցուցեալ
հաստատեսցէ։
8
Այսպէս
եւ
երանելի
Խուժիկն
պատրողական
բանիւք
զմիտսն
խնդացուցանէր
ի
ժամուն,
որպէս
զի
զիւր
ընթացիցն
տենչանս
տարեալ
ի
`
կատարեսցէ
ըստ
կամի։
համարէր
զպատահումն
նմա
Խուժկին,
տեսանելով
զայրն
յամենայնի
,
եւ
առաւել
վարկանէր
հաւատարիմ
եւ
ըմբոն
գործոց
իրացն`
յոր
երթայր.
վասն
ո
րոյ
չտայր
թոյլ
առն
եւ
ոչ
ժամ
մի
հեռանալ
յիւրմէ,
այլ
ի
տուէ
եւ
ի
գիշերի
մաւտ
ունէր
առ
իւր
բազում
յարգանաւք
եւ
սիրով.
եւ
նմա
զխորհուրդ
թագաւորին
եւ
զպէտս
գործոյն`
յոր
երթայր.
վասն
զի
ըստ
յառաջագոյն
ասացելոցն,
Աստուած
էր
որ
տնտեսէր
զիրսն
ըստ
իւրոց
կամացն,
ի
քակտումն
եւ
յամաւթ
անաւրինացն,
եւ
յաւգուտ
եւ
ի
փառս
եկեղեցւոյ
իւրոյ
սրբոյ։
10
Եւ
կատարէր
սուրբ
Հոգւոյն
որ
ա
սէր,
թէ
Խորհեցան,
եւ
ոչ
ինեւ,
եւ
դաշինս
կռեցին,
եւ
ոչ
իմով
.
եւ
սաղմոսերգն
ա
սէ.
Խորհեցան
խորհուրդ`
զոր
ոչ
կարացին
։
աւգտակար
եւ
կարծեաց
հեռացուցեալ
զմիտս
ամբարակապետին`
առաւել
հաւատարմագոյն
ցուցանէր
նմա
զինքն,
գիտելով
յազդեցութենէ
սուրբ
Հոգւոյն,
եթէ
ոչ
տայ
Աստուած
արձակել
զնա
նմա։
12
Իսկ
Վեհդենշապուհ
եւ
բնաւ
իսկ
ոչ
առնոյր
յանձն`
լսել
բանից
խուժկին,
այլ
ասէր
ցնա
գաղտ,
ե
թէ
«Դու
որ
աւրինաւք
սնեալ
ես
եւ
կեաս
ի
փառս
կրակաց,
ո՞չ
կաս
առ
իս
յաւժարութեամբ
եւ
տեսանես
զկորուստ
անաւրէն
կրակասպան
մահապարտացն,
եւ
ուրախանաս»։
13
Եւ
երանելւոյ
Խուժկին
լուեալ
զայնպիսի
բանս
յամբարապետէն`
մեծաւ
երկրպագութեամբ
շնորհ
ունէր
սիրոյն
Վեհդենշապհոյ.
այլ
ի
սրտի
իւրում
փառս
տալով
աւրհնէր
զամենազաւրն
եւ
զյարդարիչն
ամենայնի
զԱստուած,
որ
տայրն
խաւսել
ամբարակապետին
եւ
աղաչել
զգուշակ
նշխարացն
սրբոցն`
երթալ
ընդ
նոսա
ի
տեղի
նահատակացն
Աստուծոյ.
այն
որ
լինելոց
էր
ցրիչ
եւ
խայտառակիչ
թագաւորին
հրամանի,
եւ
ցուցակ
եւ
բաշխիչ
մեծի
եւ
երկնաւոր
գանձու
սրբոցն։
ի
ժամ
կատարմանն
մատուցանէր
Աստուծոյ.
որպէս
զի
պատմել
ճշմարտապէս
կարասցէ
ի
կարգի
առ
ի
յիշումն
ամենայն
հաւատացելոց
լսողաց
յազգս
յաւիտենից։
15
Եւ
ընկալեալ
ի
յախորժալուր
ի
տուչէն
զգիւտ
մաղթանաւք
խնդրոյն
իւրոյ`
պատմել
անդադար
ցնծալից
սրտիւ
ամենայն
ուղղափառ
ժողովրդոց
յամենայն
տեղիս,
ի
զարմացումն
եւ
ի
փառս
անուանն
Քրիստոսի։
