Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԿԱ. Եւ վասն զի բազումք իշխէին խուզել զերանելի կապելոցն զտկարանալ ինչ մարմնով, զնոյն եւ հարցանել յանդգնէին. որոց մոռացեալ յիւրեանց ականն զգերանն, ըստ բանի Փրկչին` անձնահաճ սնապարծութեամբ մատուցեալ յայլոց ական զշիւղ կրկտեն։ 2  Եւ իմ լուեալ զայս` դողացեալ զարհուրիմ. քանզի հայեցեալ ի կամաւոր նոցա յաղագս յաւիտենից յուսոյն զանազան տանջանացն մասունս, եւ տեսեալ զմեծ նոցա զտեւողութիւն համբերութեանն, - արհամարհելով զմեծութիւն, առ ոչինչ համարելով զիշխանութիւն, հեռանալով յընչից, տալով աներկիւղ զանձինս ի մահ, եւ բազմաժամանակեայ համբերել կապանաց, տարեալ բանդից եւ թշնամանաց, յանձն առնուլ զանարգութիւն քան զփառս, տանջիլ ի քաղցոյ, հաշիլ ի ծարաւոյ, ատել զընչից յղփութիւնս, ախորժել զաղքատութեան վիճակն, անարգել զփափկութիւն, սիրեցեալ զխստամբերութիւն, - եւ զայլ բազում մասունս կարեաց զանհամարս եւ սաստիկս, զոր յիւրեանց մարմինս մարդիկն այն կրեցին ախորժելով` չիշխեմ բնաւ եւ ոչ յիշել զտկարացեալ մասն ինչ յայնպիսեաց անձինս. որպէս զերանելի մարգարէիցն եւ զսուրբ առաքելոցն բազում ինչ տեսանելով ուղղութիւնս` չեմք արժանի եւ ոչ նկատել զմի ինչ մասն մարդկային ի նոսա, որք լցեալքս եմք բիւր չարեաւք, զոր անգամ եւ ոչ յիշեմք երբէք զմերն եւ կամ զմտաւ ածեալ զղջանամք։ 3  Մին միայն է արդար եւ սուրբ, որ ա սացն, թէ Ես միայն յաղթեցի աշխարհի ։
       4  Իսկ ոմանք ի կապելոց նախարարացն յայնցանէ, որում ականատես իսկ եղաք, արդարեւ յերկրի երկնաւորք էին եւ ի մարմնի հրեշտակք երեւէին։ 5  Որոց կարգեալ անձամբ անձանց դպրոց, եւ ուսեալ զկտակարանս եկեղեցւոյ` հոգեւոր կրաւնիւք զանապատական առաքինեաց զվարս տպաւորեալ յանձինս իւրեանց` անվեհեր կատարէին կարգեալ կանոնս գուբղայից եւ կարդացմունս ընթերցուածոց. զցայգ եւ զցերեկ յոլովէին ի նոյն անդադար, ի գումարտակի որպէս ի տան. երբեմն յայտնի եւ երբեմն ըստ ժամանակին ի ծածուկ զնոյն աճեցուցանել ոչ յապաղէին. վառեալք զինու` ընդ միտս իւրեանց պաշտէին. յարձակեալք ի վերայ թշնամեաց` յաղաւթս կային ի սիրտս իւրեանց. եւ յամենայն կռուոյ, աւգնականութեամբ հզաւրին, ողջանդամք յաղթողք եւ անուանիք դառնային։ 6  Եւ որք յաղագս ծերութեան եւ կամ ծանրամտութեան, ըստ մարմնոյ բնութեան, ուսանել ոչ զաւրէին` համայն յերկար աղաւթիւք եւ անվաստակ յոտն կալով առաւել եւս կամաւոր յաւժարութեամբ անքուն եւ անհանգիստք լինէին. եւ էր տեսանել զամենեսեան որդիս լուսոյ եւ մանկունս արքայութեան։
       * , որոց էին ի կապանս արքն ի Հրեւ` բազում պարկեշտասէր առաքինութեամբ մի զմիով ելեւելս առ նէին, զաւր ամենայն մեռանելով ամենայն ախտից . ըստ բանի մարգարէին կենդանի մարտիրոսք էին. առ որս յաղթի բան` ասել որոշողութեամբ զսաստիկ վարուցն նոցա ճգնութիւնս, որք անցուցին զբազում արամբք, եւ զբնական տկարութիւն մարմնոյ կանանց զաւրացուցեալ առաւել քան զարանց` քաջայաղթողք եղեն։ 8  Կանայք փափուկք, դստերք նախարարացն եւ կանայք աւագաց, փոխանակ նաշհոյ կորեակ ուտէին, եւ փոխանակ պարզ գինւոյ ջուր չափով ըմպէին. փոխանակ կերպասեայ ոսկէ հուռ զգեստուցն խոշոր բրդեայս զգենուին, եւ փոխանակ բազմադիմի անկողնոցն փրիսայիւք ի վերայ երկրի գետնատարածք լինէին. եւ որք յառաջագոյն յամրանային ի քուն` նմանեալք վերնոցն անքունք եղեն։ 9  Չաւծան իւղով, չյարմարեցին սանտրով զհեր գլխոյ իւրեանց. եւ որում անհնար է յաղթել կանանց, շատխաւսութեան եւ ստէպ ընդ քաւղով այսր անդր հայեցողութեան զաչս յածելոյ` ի ստէպ, եւ ցածուցին զլեզուս իւրեանց յաւելորդ խաւսից։
       10  Յորոց խնդրուածս եւ ի վաստակս ի միասին արանց եւ կանանց ամենողորմն Աստուած հայեցեալ` յիշեաց զնահատակութիւն սրբոյն Վարդանայ եւ զամենայն միաբանելոցն ընդ նմա, եւ զբարեխաւսութիւն վկայելոց քահանայիցն Աստուծոյ, շնորհեալ պարգեւեաց դառնալ կապելոցն յաշխարհս Հայոց։ 11  Որք եկեալ ի տունս իւրաքանչիւր յամի վեցերորդի թագաւորութեանն Պերոզի, եւ կեցեալք իւրաքանչիւր ոք ըստ սահմանելոյ ի Տեառնէ` վախճանեալք թաղեցան ի դիրս հարց իւրեանց խաղաղութեամբ ըստ Աստուծոյ հաճոյիցն, աւրհնեալք ամենեքեան ի բերանոյ սուրբ կաթողիկոսին Գիւտայ։