Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Հ. Եւ դեսպան ստիպով առ թագաւորն Վրաց Վախթանգ առնէին, տալ նոցա Հոն ըստ բանի խոստմանցն իւրոց։ 2  Եւ նա ժամավաճառ բանիւք երկայնէր զասացեալսն իւր. եւ ապա ուստեք ժողովէր Հոնս երեք հարիւր եւ առաքէր ի Հայս. եւ չեւ եւս անցեալ ամիս մի ի ձմերանւոյն` փոյթ պատճառադրութեամբ անդրէն առ ինքն կոչէր։ 3  Եւ մնայր աշխարհիս Հայոց զաւրութիւն աւգնութեան` Քրիստոս, յոր ապաւինեալն էին եւ յուսային. այլ ի մարդկանէ ոչ ոք էր որ աւգնէր նոցա։
       * յառաջնումն աւգնեաց Աստուած յուսացելոց իւրոց, եւ ա սէր, թէ «Զճշմարիտ եւ զարդար աւրինացս մերոց զհաւատ եւ զքարոզութիւն իւրաքանչիւր ոք ի ձէնջ քաջ գիտէք, եւ ոչ էք կարաւտ յումեքէ ուսանել, այլ եւ զտոչորումն իբրեւ զհնոց մոլորութեան մոգուցն տեսէք, թէ ո՛րպէս վառեալ այրեաց զամենեցուն ոգիս բաց ի սակաւուց։ 5  Արդ` աւադիկ եհաս ժամ արդար մշակին Քրիստոսի, որոյ առեալ զհեծանոցն սրբել զկալ իւր, եւ զցորեանն մաքրեալ` յերկնից շտեմարանս ժողովէ, եւ զյարդն անշէջ յաւիտենից հրոյն մատնէ յայրումն։ 6  Եւ արդ` որ ոք կամի լինել ցորենահատ` ընծայեսցէ զինքն Աստուծոյ, եւ կեցցէ. եւ որ ոք յետս ընկրկեալ յարդեսցի ` յաւիտենից եւ անանց գեհենին եղեալ լուցկիք այրեսցի եւ մի՛ շիջցի։ 7  Եւ ես ոչ զոք բռնաբարելով քարշեմ յաւգուտ իւրաքանչիւր անձին, այլ յորդորելով յիշեցուցանեմ ամենեցուն զփրկութիւն եւ զկորուստ, որ դիպի յայցելութեան աւուրն։ 8  Քանզի որ ոք խոստովանի զճշմարտութիւնն` փրկի եւ գեհենէն, եւ որ ոք սայթաքեալ մոլորի յուղղորդ ճանապարհէն` զանգիւտ կորուստն կորնչի։ 9  Արդ` որ ոք հոգացեալ խնդրէ զգիւտ անձին եւ տենչի անմահ կենացն լինել ժառանգորդ` եկա՛յք խնդրել զվրէժ եկեղեցւոյ թշնամանաց, որով թշնամանեցաւ ի բազում ժամանակաց եւ ամաց յարհամարհող ուրացողացն։ 10  Եւ որ ոք խորհիք զմարմնոյ երկիւղ եւ ծառայել ցանկայք մոլորութեանն բարբանջմանցն` բնակեցէ՛ք ի խաւարի, չեղեալք արժանիք հայել յարդարութեան արեգակն Քրիստոս. այլ ինձ հոգողապէս բողոքոյս հատուսցէ վարձս արդար վարձահատոյցն Քրիստոս »։
       * տուեալ ընթանային ի հաւտ ոչխարացն ժամանել. եւ այլք ընդ դասակս այծեաց ձախակողմեան հաղորդեալք` գնային անդարձութեամբ ի խաւարն արտաքին։ 12  Ոմն յԱնձաւացեաց նախարարացն սեպուհ , որում անուն էր Յոհան , եւ միւս եւս Երուանդունի, Ներսեհ անուն, միաբանեալ ի խնդիր բարի ցանկութեան, ընդ որս եւ հաւանեալ եւ այլ արք ճշմարտութեան նուիրիչք` գնային խառնել ի գունդն զաւրավարին Հայոց Վահանայ Մամիկոնենի։ 13  Եւ մինչդեռ ժողովեալ գնային ի ճանապարհի, մերձեալք ի քաղաքագեաւղն որ կոչի Առեստ, ի ժամանակի քառասնորդացն պահոց, ի մեծի շաբաթու զատկին, յանկարծակի յանզգաստից եկեալ հասանէին ի վերայ նոցա իշխանն Անձեւացեաց Սեւուկ անուն եւ իշխանն Մոկաց Յոհան անուն, բազում այրուձիով, ընդ առաւաւտուն ծագել ։ 14  Եւ սոցա զգացեալ ` կէսքն զինեալք եւ կէսքն թէպէտ անպատրաստք էին, այլ աւգնութեամբն Բարձրելոյն քաջալերեալք` հարկանէին ի դիմի աներկիւղապէս. եւ նախ Ներսեհ Երուանդունի յարձակէր ի վերայ իշխանին Մոկաց Յոհանայ, եւ հարեալ նիզակաւ, աւգնելով նմա եւ Անձեւացւոց սեպհին Յոհանայ` յերկիր կործանէին։ 15  Որոյ ասացեալ էր երբեմն հպարտաբար պարծելով զԱնձեւացի սեպհէն Յոհա նայ, թէ «Նմա, որպէս կովու, բայց թէ անուր եւեթ պիտի արկանել. այլ նա ումպիտոյ է յայլ իրս, յաւգուտ կամ ի վնաս»։ 16  Եւ լուեալ պատասխանի յազգակցէն Յոհանայ, յիշխանէն Անձեւացեաց Սեւ կոյ, թէ «Զանուրն ե՛ս բերեմ, բայց արկջիր դո՛ւ ի պարանոցն»։ 17  Որ յաղագս ամբարտաւանութեան բանիցն, հարեալ կովուն եղջերբն չարաչար` ընկեաց յերկիր յերիվարէն եւ կոխեաց։ 18  Եւ զայն տեսեալ զաւրացն բազմութեանն` ի փախուստ դառնային. զորոց զհետ եղեալ` զոմանս սպանանէին եւ զմնացեալսն փախստականս արարեալ ցրուէին աստ եւ անդր ։ 19  Եւ անդէն յայտնապէս ճանաչեալ եւ փառաւորեալ զԱստուծոյ զաւրութիւնն, որ անկազմ սակաւուքն զայնչափ բազմութիւն զաւրացն ցրուեաց, վեր ի վայր պատմեալ հնչէր լուր անկարծելի գործոյս այսորիկ յամենայն աշխարհիս Հայոց ահ հզաւրին Աստուծոյ։
       * Յոհան եւ Ներսեհ Երուանդունի եւ արքն որ ընդ նոսա, յորոց ձեռն արար Աստուած զնշանսն եւ զզաւրութիւնսն, եւ տեսեալ զնոսա սրբոյ կաթողիկոսին Յովհաննու` տաւն ուրախութեան եւ պատարագս ընդունելիս մատուցանէին տեառն Աստուծոյ, որ շնորհեացն զյաղթութիւնն եւ բարձրացոյց զպարծանս եկեղեցւոյ միոյ սրբոյ, եւ ողջունեալ զնոսա ուրախանային ի Քրիստոս։