Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ՁԱ. Եւ զհետ գնացիցն Հազարաւուխտոյ ի Վիրս` մնայր Շապուհ յՈքաղս, եւ ջանայր կատարել զհրամանն Հազարաւուխտոյ, եւ որսայր զՄամիկոնեանն Վահան` գտանել զնա ի զեղծի եւ սպանանել. եւ ոչ ինչ լինէր ձեռնհաս. քանզի ամրութիւն վերնոյն շուրջ զնովաւ պարսպեալ պահէր զնա։ 2  Բայց Մամիկոնեանն Վահան զամենայն աւր ոչ տայր դուլ առնուլ զաւրաւք իւրովք Պարսկաց ի ղակշին. այլ զցայգ ամենայն նետաձիգ լինելով ի ներքս` էր զոր ինքեանց Հայոց խոցոտեալ նետիւ սպանանէին, եւ էր զոր ինքեանք Պարսիկքն զինքեանս ի վերայ միմեանց կուտակելով հեղձամաղձուկս առնէին։ 3  Եւ երթեալ զաւրավարն Հայոց Վահան Մամիկոնեանն հանդերձ արամբքն որ ընդ նմա էին` բանակէր ի գիւղ մի մերձ, որ էր ընդ իշխանութեամբն Մամիկոնէից, որում անուն էր Ծաղիկ. կամեցեալ անցանել ի կողմն սահմանակցութեանն Հաշտենից, յաղագս գտանելոյ ի նոցանէ աւգնութիւն։
       4  Ազդ եղեւ Շապհոյ զաւրավարին Պարսից, եթէ ահաւասիկ Մամիկոնեանն Վահան բանակեալ է ի գիւղ մի, եւ արք են ընդ նմա թուով յոյժ սակաւք։ 5  Եւ կանխեալ վաղագոյն ընդ առաւաւտն զաւրագլուխն Պարսից Շապուհ, ամենայն բազմութեամբն որ ընդ նմա` յանկարծակի ի վերայ ելանէր գնդին Հայոց։ 6  Եւ գունդն Հայոց իբրեւ հանապազազգոյշս, վասն ցանգ անծոյլս յաւրինելոյ զնոսա զաւրավարին Հայոց Վահանայ Մամիկոնենի, լինելով պատրաստք` գնային ի տեղւոյն անվնասք. սակայն գունդք զաւրացն Պարսից ոչ ինչ փոյթ առնէին այլոցն, զկնի զաւրավարին Հայոց Վահանայ անցանէին. քանզի ա սէին. «Թէ նմա միայն գտանեմք հնարս` ամենայն իրք մեր վճարեալ են եւ յանգ »։ 7  Եւ զաւրավարն Հայոց Վահան Մամիկոնեան երթայր ընդ կողմն արեւելից ծովուն Կարնոյ, եւ գունդք զաւրաւորացն Պարսից զկնի նորա երթային անհասութեամբ։ 8  Եւ Մուշեղ ի տոհմէն Մամիկոնէից եւ Ներսեհ Կամսարական տէրն Շիրակայ, ընդ կողմանն հիւսիսոյ ծովուն, վրիպեալք առ փոյթ ժամուն ի զաւրավարէն Հայոց Վահանայ Մամիկոնենէ , սակաւ արամբք երթային խռովեալք. եւ մերձեալք ի գիւղ մի Կարնոյ, որում անուն էր Արծաթի, եւ հասեալք ի հեղեղատ մի որ մերձ էր ի գիւղ մի, եւ կամեցեալք յեզեր հեղեղատին առ վայր մի հանգչել, ուր եւ հնձողքն արտորայոցն շուրջ զտեղաւքն գործէին։ 9  Եւ իբրեւ գիտացին Պարսիկքն, թէ ոչ եղեն նոցա հասու` կամեցան մշակացն տեղեացն վնա սել, թէ «Ընդէ՞ր բնաւ ծառայից արքայից արքայի տայք շրջել յաշխարհի ձերում»։
       * , ի գեղջէն Շիրմաց, դայեակորդի տեառնն Շիրակայ Կամսարականին, զոմն ի Պարսից զաւրացն, զի կամէր սպանանել զայր մի կարնացի ի մշակացն. եւ մշակն շուրջ գալով զբարդիւ միով` խուսափէր ի սպանողէն. եւ տեսեալ զայն Խուրսայ դայեակորդւոյն Կամսարականին Ներսեհի, զայրացեալ ընդ սեպհին Մամիկոնէից Մուշեղի եւ ընդ Կամսարականին Ներսեհի` ասէ աներկիւղա պէս. «Ո՞չ ապաքէն մահ այլ աշխարհաց առնն , թէ մեռանի ի Պարսկէն` ի մէնջ պահանջէ վրէժխնդիրն Աստուած»։ 11  Եւ յարձակեալ նիզակաւ Խուրսն ի վերայ Պարսկին` անդէն ի տեղւոջն սատակէր, եւ զերծուցեալ ապրեցուցանէր զկարնացին ի սպանողէն։ 12  Եւ գրգռեալք ընդ բանսն Խուրսայ սեպուհն Մամիկոնէից Մուշեղ եւ Կամսարականն տէրն Շիրակայ Ներսեհ, եւ ընդ գործն հայեցեալ ընդ Խուրսայ, զոր գործեաց քաջաբար, տեսեալ եւ զհետամուտսն զկնի նոցա, թէ չեն կարի բազումք` յարձակեցան ի վերայ Պարսկացն սակաւ արամբք որ ընդ նոսա էին, եւ զաւրացեալ աւգնականութեամբն Աստուծոյ` բազում արեանց ճապաղիս ի տեղւոջն հանէին, եւ զայլսն փախստականս արարեալ` դարձուցանէին ընդ կրունկն ամաւթով։ 13  Եւ եղեւ թիւ մեռելոց ի տեղւոջն եաւթանասուն եւ երկուց արանց։ 14  Եւ լուեալ զայսպիսի յաջողութեան գործ զաւրավարին Հայոց Վահանայ Մամիկոնէի` ետ փառս Աստուծոյ, որ եւ առանց նորա կորացուցեալ խորտակէր Աստուած զզաւրութիւն թշնամւոյն։ 15  Եւ ինքն գնայր ի սահմանս Հաշտենից, ըստ յառաջադրեալ խորհրդոյն իւրոյ, եւ հասեալ բանակէր ի գաւառին Արշամունեաց, ի գիւղն որ կոչի Երէզ . կամեցեալ հանգչել աւուրս երկուս։