Պատմագրութիւն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Եկին ի վերայ ճակատուց երկրին՝Սուրբմարու եւ Կողբայ, եւ ի վերայ Բառնակուտին եւգաւառին Արճիշու։ Յայս Գ. (3) գաւառս ցրուեալք էին. առհասարակ զամենեսեան կողոպտեցին, եւողորմութեամբն Աստուծոյ գերին ազատեցաւ ի ձեռացնոցին։ Եւ սով մեծ եղեւ ընդ ամենայն երկիր։ Բայց ինոյն օրն, որ գեղաքաղաքն Կողբ կողոպտեցաւ, ԻԵ. (25)գոմէշ ի Վերին Կողբայ ի քարէն ի վայր զինքեանսարկին ի գաւառէն Արճիշու։ Եւ քրիստոնեայքն սուր իվերայ եդեալ զենին, եւ բաժանեալ միմեանց, պաշարառեալ՝ յերկիրն Քաջբերունեաց հասին, հանդերձվարդապետօք եւ եպիսկոպոսօք եւ քահանայիւք եւժողովրդովք։ Եւ եկեալ հասաք ի գաւառն Կոգովիտ իգեղն Դարօն։ Եւ անդ հանգեաւ սուրբ վարդապետնՍտեփանոս՝ աշակերտ մեծին Յովհաննու Որոտնեցոյ, ընկերակից սուրբ վարդապետին Յովհաննու Մեծոփայ։Եւ եկեալ տեսաք զաշխարհս մեր աւերակ, թափուր եւդատարկ յամենայն ընչից, եւ պակասեալ ի հոգեւորառաքինութեանց՝ ոչ ժամ եւ ոչ պատարագ։ Եւ դարձեալսկիզբն արարին շինութեանց։ Զի տուեալ եղեւ երկիրսմեր պարոնին Արծկու Սահանդ անուն։ Եւ ի միւս ամինեկն Յուսուֆ թուրքմանն եւ վերստին աւերեացզաշխարհս մեր. էառ զԱրճէշ քաղաք, եւ զՀիմաթ անունպարոն եդեալ՝ ԼԴ. (34) մարդով սպան, վասն զի սպանեալէր զՍտեփանոս քահանայն՝ ձեռնաւոր քաղաքին։ Եւզմեծազգի տանուտէր մի Մուսէֆիր անուն նահատակեցինչարախօսութեամբ եւ նենգութեամբ անսէրքրիստոնէիցն։ Եւ զքաղաքն ամենայն հրով այրեալ էր։

Եւ ի սոյն աւուրս եկն տէրն Ոստանայ՝ ԱմիրԵզդին անուն՝ չաղաթայիւք ի վերայ Յուսուֆին. պատերազմեցան սակաւ աւուրս, եւ դարձեալ հաշտեցան։Եւ ի միւս օրն չաղաթայ պարոն մի ի բերդէն Բասենուեկն ԴՃ. (400) մարդով ի գեղն Աղի յօգնութիւն ամիրին. եհարց զխաղաղութենէ նոցին. եւ նոցա պատասխանեալ թէի հաշտութիւն եկին՝ գերեաց զգեղն Աղի ի մուտսարեւուն, եւ դարձաւ ի բնակութիւն իւր։ Իսկքրիստոնէիցն ի հետ մտեալ, հողմ եւ փոշի արարեալ, զգերի եւ զաւարն թողեալ փախեան։ Եւ աստուածապաշտայր մի՝ հարազատ մեր Յովհաննէս կոչեցեալ, իբրեւզայծեամն հասեալ ի դաշտն Արճիշու՝ խաբար արարՅուսուֆին. եւ եղբայր իւր Արալի անուն հասեալ ի մէջգիշերի՝ ըմբռնեցին զչաղաթայն եւ զամենայն զօրսնոցա՝ զոմանս սպանին, զոմանս կողոպտեցին, զիշխանսնոցա Աթլամիշ անուն ձերբակալ արարին եւ ի Մըսրյաւղարկեցին։ Եւ մինչդեռ յայս տառապանս կայինյաշխարհն մեր՝ յանկարծակի բօթ մահու եւ գոյժ լալոյեհաս, եթէ զօրք չաղաթային զերկիրս մեր լցին։ Աստ էտեսանել զաղէտ տարակուսանաց եւ զահ եւ զերկիւղանօրինացն, զի ԺԵՌ. (15. 000) մարդ յԵրիշատ գեղ հասեալ, եւ մեք փախուցեալ՝ ի լեառն եւ ի ձորս դիմեցաք։ Եւգիտացեալ անօրինացն ԲԺ. (12) օր շրջապատեալ զլեառն՝իբրեւ զանասունս էրէոց որսացին եւ կալանզամենեսեան. զոմանս սպանին, զոմանս գերեցին եւզաշխարհս մեր հրոյ ճարակ ետուն։ Եւ վարդապետնՅովհաննէս, աշակերտօք իւրովք մազապուրծ եղեալ, գնաց ի գաւառն Ըռըշտունեաց. զԲ. (2) ամ անդ դադարեալ, եւ պատիւ մեծ ընկալաւ ի հաւատացելոցն Քրիստոսի։