Պատմագրութիւն

Ի ՊՁԷ. (=1438) թվականիս մեր թագաւորնՎրաց Ալեքսան անուն դեղ մահու ետ իշխանին Պէշգենի՝որդոյն Սմբատայ Օրբելեանց՝ թոռինն Բուրթելի, որ էրաներ իւր։ Վասն զի առեալ զամենայն կողմն Սիւնեաց եւզամենայն գաւառս շրջակայ մերձ ի Սիւնիս՝ աւելի զԶՌ. (6000) քրիստոնեայ տունս, եւ ազատեալ ի Շահռուհէնհասոյց ի կողմն Վրաց։ Եւ թագաւորն առ երեսսպատուեալ զնա, տայ նմա զդղեակն Լօռու։ Իսկ նա՝բարեպաշտ եւ երկիւղած գոլով, սիրօղ կարգաւորաց եւաղքատաց, ողորմած եւ խաղաղասէր, առ ամենեսեան ձայնտուեալ՝ առ նա ժողովէին։ Եւ նա զամենեսեան պատուէրեւ մեծարէր հացով, սեղանով եւ հանդերձով՝ զամենայնդիմեալս առ նա յազգաց հայոց։ Իսկ արեանարբուգազանն եւ անգութն երկուցեալ ի նմանէ սին եւ սնոտիկարծեօք, զի մի հայք առ նա ժողովեսցին եւ աւերումնլինի կողմանն Վրաց, մանաւանդ ի նենգութենէ չարիշխանացն, - որպէս ի սկզբանէ նախանձու եւատելութեամբ կորուսին զամենայն ազգս հայոց, –գաղտնի դեղ մահու տան ի յայր մի Ամնադին անունյազգէս հայոց, խոստանալով նմա մեծամեծ պատիւս։ Եւանօրէնն եւ արեանարբու Կայէնն առաւել սիրեացզնենգութիւնն եւ զազգն քաղկեդոնիկ, քանզաստուածապաշտ եւ զբարերարն ազգիս՝ ուղղադաւան եւճշմարիտ հաւատացեալն. տայ նմա յանպատրաստից դեղմահու ի ժամ կերակրոյն։ Եւ նորա իմացեալ՝ զդեղթափսխնդրեալ եւ ոչ ինչ օգտեալ՝ աւանդեաց զհոգին ի ձեռսհրեշտակաց։ Եւ տարեալ եդին առ հայրն իւրեանց Սմբատեւ եղբայրն Ստեփանոս՝ եպիսկոպոս սուրբ ուխտինՏաթեւու, որ հանգուցեալ էին ի կողմն Վրացփախստեամբ ի յայլազգեաց։ Եւ սուգ մեծ եղեւ ամենայնազգիս հայոց եւ յուսահատութիւն ամենայն մերայինազանց, վասն զի ճիւռ մի կայր ի մէջ ողկուզաց, եւաստղ մի ի խաւար գիշերի, եւ տեղիք ապաւինի ամենայնքրիստոնէից ազգի։ Եւ մնաց եղբայր մի նմա Շահ անուն՝վարժեալ եւ սնեալ առ որովայնամոլ ազգին. եւ անարիգտեալ, ոչ ի խնդիր ելեալ հայրենի գաւառին, եւ որդիմի փոքրիկ Ժ. (10) ամաց՝ աւելի կամ պակաս։ Որոյյիշատակն օրհնութեամբ եղիցի, եւ թողութիւն մեղացարասցէ նմա Քրիստոս Աստուած, զի ըստ նմանութեանԱբելի մեռաւ ի դաւօղ եղբարց եւ նահատակեալ ի սուտեղբարց։

Եւ իշխանք նորա վրէժխնդիր եղեն անօրէնԱմնադնին՝ ծայրակտուր արարեալ յոտից եւ ի մատանց. եւ ոչ կարացին ի խոստ ածել զտուօղն մահաբեր դեղոյն, որ եհան զիշխանն մեր ի կենաց։ Եւ ողորմածն Աստուածներեաց նմա ամ մի, եւ յերկրորդ ամին՝ ՊՁԸ. (=1439)թվականին, զարդար դատաստանն իւր ի գործ էած. եհարզպիղծ եւ զարեանարբու թագաւորն ի գոգս իւր սաստիկեւ դառն հարուածով. յամենայն աւուր մեռանէր եւ նորկենդանանայր. վա¯յ եւ եղուկ գոչէր անձին իւրոյ, հաքիմ եւ բժիշկ ժողովէր, եւ ցաւն սաստիկ զայրանայրի վերայ նորին։