Յիշատակարան. Մասն III (1777-1779)

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Թուղթ գրեաց սրբազան վեհն ի մեծն Պօլիս առ պատրիարք Զարարիա վարդապետն: Սակաւ մի նախ գրելով՝ թէ յոլով ժամանակ է զի զգիր ոչ գրես մեզ. մեք ի յանցեալսս զհարկաւոր գրեանս գրեցաք քեզ. ըրոց և ոչ միոյն դեռ զպատասխանի ինչ ընկալաք: Գոնէ՝ զհարկաւորացն գրեա՛ ասէ և մի՛ զանց առներ. պահելով զկապ սիրոյդ որ առ մեզ և առ սուրբ Աթոռս: Լուաքասէ յայլոց՝ թէ Յակոբ վարդապետն եկեալ է ի Կարին և վերստին քո գրոյդ նայի, որպէս և ինքն գրեալ էր ոմանց. չիմացաք թէ այս ինչ է: Ինչ և իցէ, շնորհակալեցաք վասն ուղևորելոյդ զնա: Իսկ և՝ Բերիացիք որ թուղթ էին գրեալ աստ, և ինքն զպատասխանի նոցին գրեաց, այժմ սմա ծանոյց: Եւ զայն ևս՝ թէ զի՞նչ էին գրկալ նոքա, և ինքն զի՞նչ պատասխանեաց, և առ ինքն և իշխանսն Պօլսոյ յայնժամ զի՞նչ գրեաց վասն այսր, և յղեաց զթուղթն առ Հալէպցիսն առ ի յղել անդ ի Պօլիս առ ինքեանս. զայնս ամենայն այժմ համառօտ ծանոյց սմա: Եւ գրեաց վերստին թէ՝ այն քաղաքի մնացորդ խղճալի մերազնէիցն և եկեղեցւոյն խնայեցէ՛ք, և մի՛ վերստին մատնիցէք կողոպտող գիշատողացն, որովք յուսահատեալ մնացեալ իցեն, և եկեղեցին լիցի կոխան հեստելոցն ի մէնջ, որպէս գրեալ են մեզ՝ նոյնպէս և առ ձեզ ևս են գրեալ ի հարկէ առաւել քան առ մեզ: Եթէ թոյլ ետուք վերստին ի ձեռս նոցա անկանիլ՝ զառաջինն ևս ի հարկէ խնդրէ Սսեցին զվրէժ նախանձուն: Այլ եթէ բոլորովին զկամս նոցա չկատարիցէք և չկամիցիք ըստ խնդրանաց նոցին (որ էր այս, զի սրբոյ Աթոռոյս լիցին (վիճակ ), գոնէ ասէ՝ որպէս յառաջ գրեցի ի հասարակ թղթոջն, այնպէս արասջիք և մեզ ծանուսջի՛ք: (որ թէ զի՞նչ, ասացեալ է ահա յամսոյս Ը երկար ): Գրեաց և զայս թէ՝ որովհետև զքեզ յատկապէս մեր և սրբոյ Աթոռոյս գիտեն ամենեքեան, վասնայնորիկ և գրեն անխտրաբար առ մեզ զայնպիսի հոգալիս՝ որք յայդրուստ առնլոց են զլրումն, զի և մեք քեզ գրելով հոգասցուք: Մեք ևս ոմանց անհարկաւորաց կերպիւ ինչ պատասխանեմք և ազատիմք, իսկ վասն հարկաւորացն խնդրոց չգտեալ զպատասխանիս, քեզ գրեմք, դու ևս պարտիս զայնպիսեօք հարկաւորօքն զանց չառնել: Ապա թէ ո՛չ, գոնե՝ զպատասխանի ինչ գրել՝ զի և գիտասցուք զքոյդ դիտումն: Որպէս այս զոր գրեցի: Ծանոյց և զմեռանիլն յԱմթայ առաջնորդ Պետրոս վարդապետին, և թէ նոքա զի՞նչ էին գրեալ առ ինքն զի՞նչ պատասխանեաց նոցա, վերջապէս այն թէ՝ ձեր առաջնորդ ուղարկօղն պատրիարքն է, ի նմանէ խնդրեցէ՛ք: Մնաց ասէ մեր դրամն, (ձ) զոր ըստ աղերսանաց նորա քեզ ետուք, զոր ի նմանէ ո՛չ առաք: Զի ո՛չ դու մեզ ղապզ յղեցեր՝ զոր նմա ցուցեալ առնուաք, և ո՛չ նմա գրեցեր անգամ մի, թէ ինձ եհաս, դո՛ւ հասո՛ Աթոռոյն. վասն որոյ այսպէս մնաց: Ի տեղւոյն ևս հռչակեն թէ՝ այսքան և այնքան պարտք ունի: Այսքան շահեցաք մեք ասէ ի Պետրոս վարդապետէն, բաց յայնքան ցաւոցն՝ զորս կրեցաք վասն նորա: Ծանոյց և զնորոգումն երկուց սեանց սրբոյ եկեղեցւոյն, և միոյ մնալն՝ զոր ի գարնանն կամէր նորոգել: Եւ Աղուանից կաթուղիկոսաց գալն և դառնալն, և թէ զի՞նչ պայմանեցին, և խոստացաւ յետոյ ևս գրել զուր կայանալն բանից նոցին: Այլ և՝ Քանաքեռցի մահտեսի Յօհանն անկեալ ի չքաւորութիւնս և ի ներքոյ պարտուց , ել և գնաց յայսմ ամի յերկիրն Օսմանցւոց: Եւ ի Կարնոյ գրեալ էր առ սրբազան վեհն զթուղթ աղաչանաց, թէ կամիմ յՈւռումելի երթալ. և ի Պօլիս եմ հանդիպելոց, գրեա՛ պատրիարքին, զի ինձ զչար ինչ մի՛ հասուսցէ . քանզի՝ վասն անցիցն երկնչէր ի նմանէ, վասնորոյ և սրբազան վեհն գրեաց, զի մի՛ մօտիցի նմա, կամ բան ինչ ասիցէ, և երես ևս մի՛ տայցէ, այլ թոյլատրեսցէ, զի ուր և գնալոց է՝ գնասցէ: Բայց ի մէնջ ո՛չ գիր ունի ասէ, և ո՛չ ամենևին ի վերայ մեր բան իցէ. զի նա աշխարհական է ասէ, և ո՛չ ի Քանաքեռ տուն ունի: Մեզ ո՛չ փոքրաւոր է, և ո՛չ զգործ ինչ ունի ի մէնջ: Մի՛ գուցէ ասէ ինքն և կամ այլք՝ զայլ և այլս խօսիցին, և ի մէնջ եկեալ հռչակիցեն: Իսկ և՝ զորպիսութիւնս մեռանօղ թարջիման Ստեփանին որ ի մայիսի ԻԹ գրեաց և գրել ետ սրբազան վեհն առ նորին եղբայր Պետրոսն ի Պօլիս, նա յառաջ քան քան զայս գրեալ էր առ սրբազան վեհն զպատասխանի այն թղթոյն՝ շնորհակալութեամբ. և զերկրորդ տարւոյ վարձու մնացորդն զոր գրեաց յայնժամ սրբազան վեհն պատրիարքին՝ տալ սմա, առեալ էր, և զշնորհակալութիւն գրեալ առ սրբազան վեհն: Եւ գրէր թէ՝ վասն երրորդ տարւոյն ևս՝ որոյ ի չորրորդ ամսեանն վախճանեալ է Ստեփանն, այրի կինն նորին զողորմութիւն ինչ հայցէ ի քէն: Եւ զայս ասէր գիտութեամբ մահտեսի Գասպար Ամիրային գրեցի: Իսկ զշորեղէնսն և զայլ իրսն նորին՝ որոց զդաւթարն յղեցաք առ նա յայնժամ, խնդրեալ էր վաճառել տալ աստ՝ և զգինսն յղել. յորոց զքանի մի կտոր իրս ըստ խնդրոյ կնոջն աղաչէր յղել անդ առ ինքն: Եւ սրբազան վեհն հրամայեաց այնպէս առնել: Մեք ևս զյղելիսն պատրաստեցաք ի յղել և զմնացեալսն վաճառեցաք, որոց գինն եղև ԽԵ ղուռուշ: Մնաց թուր մի՝ զոր ո՛չ առնուին, վասնորոյ՝ Թ ղուռուշ ևս ի վերայ նորին էարկ սրբազան վեհն, որ եղև ԾԴ ղուռուշ: Զոր գրեաց Նազարէթին անդ տալ նմա, և պատրիարքին ևս գրեաց զայս: Եւ ի կողմանէ երրորդ ամին որ զողորմութիւն խնդրէր կինն, նորին վարձն ԷՃ ղուռուշ էր ի տարին, յորմէ չորս ամսոյն բաժին անկանէր ԱՃԿԶ ղուռուշ. զոր ևս գրեաց Նազարէթին տալ նմա, որ ընդ վերնոյն լինէր ԵՃԻ ղուռուշ. և պատրիարքին ևս գրեաց զի գիտասցէ, և ա՛յնպէս առնել տացէ: Եւ Նազարէթն ի նմանէ զղազպ առեալ յղեսցէ աստ: Օրինակ է ի բոլորագրահամար տետրոջն, յերեսն ՊԿ , ՊԿԱ:
       Թուղթ ևս առ թարջիման Ստեփանի եղբայր Ջամջի օղլի թարջիման Պետրոս գրեաց՝ ի պատասխանի թղթոյն: Եւ զվերոգրեալ բանքս կարճառօտ ծանոյց նմա. թէ ահա զիրսն եղբօրդ ըստ քոյդ խնդրոյ զոր ինչ յղելին էր՝ յղեցաք, զոր ի Կարնոյ հասուցանելոց են առ Նազարէթն. և նա քեզ է տալոյ: Իսկ զոր ինչ վաճառելին էր, թէպէտ հնոտիք էին՝ և զայս երկրականացս անգործածելիք, սակայն՝ նաղտ արարեալ ահա՝ (որպէս տեսանես ի դէւթէրն, զի դէւթէր ևս յղեցաք նմա, գրեալ յանուանէ զվաճառեալ իրսն, և հանդէպ ամենիցն զիւրաքանչիւրոց գինսն ): Գրեցաք ասէ Նազարէթին տալ քեզ, որ է ԾԴ ղուռուշ: ԱՃԿԶ ղուռուշ ևս վասն երրորդ տարւոյն Դ ամսոյն իբր ողորմութիւն արարաք կնոջ նորին, և գրեցաք Նազարէթին տալ քեզ . ըր Բ նաղդից ջամն է ԲՃԵ ղուռուշ: Զորս առեալ՝ ամենիցն աղագաւ Ա ղապզ տայցես:
       Թուղթ ևս առ Նազարէթն գրեալ և թադէոսն ի Պօլիս, զայս Բ թուղթս յղեցաւ առ նոսա տալ պատրիարքին և Պետրոսին: Եւ զսոյն անցքս սոցա ևս գրեաց, հրամայեաց գիտութեամբ պատրիարքին տալ Պետրոսին ԲՃԻ ղուռուշ. որոց ԾԴ ղռուշն էր գին ծախեալ իրացն և ԱՃԿԶ ղուռուշն ի կողմանէ Դ ամսոյն ողորմութիւն: Եւ ի Կարնոյ յորժամ առ ինքեանս յղեսցեն զնոցին խնդրեալ իրսն, զայն ևս տացեն նմա, և ամենիցն աղագաւ զմէկ ղապզ առեալ ի նմանէ՝ աստ յղեսցեն, և այլ առ այս բանք:
       Թամզարայու առաջնորդ Միքայէլ վարդապետն, որ աստ էր յայսմ ամի, և փետրվարի Զ դարձաւ աստի. ըստ պայմանին իւրոյ՝ և ըստ պատուիրի սրբազան վեհին զոր ետ նմա յայնժամ, զԹօխաթու առաջնորդութիւնն ի բաց էր ձգեալ յինքենէ: Այլ որ ասաց նմա սրբազան վեհն զտեղի մի զոր ինքն կամիցի, հովուել ընդ Թամզարայու և ինքն ևս յայտնեաց զիղձն իւր՝ թէ ևս Արապկերու կամիմ լինել առաջնորդ, այժմ այլ չէ՛ր արարեալ այնպէս Զի գնացեալ էր յԱկնայ քաղաքն, ի հաւանութիւն էր տուեալ նոցա լինել առաջնորդ ինքեանց. նոքա ևս բազմակնիք մահսար էին գրեալ այժմ առ սրբազան վեհն, և խնդրեալ էին կացուցանել զնա ինքեանց առաջնորդ: Ի մեծն Պօլիս եղեալ Ակնցիքն ևս ուրոյն մահսար էին գրեալ առ սրբազանն վասն սոյն խնդրոյ՝ առնել զնա ինքեանց առաջնորդ: Եւ զՄուրտիկեան մահտեսի Փիլիպպոսն ևս միջնորդ էին արկեալ՝ գրել զսոյն խնդիր առ սրբազան վեհն. և նա գրէր թէ՝ մինչև ցայժմ ըղձայաք մեք առնել զնա առաջնորդ, և ո՛չ յաջողեցաւ, այժմ Ակնցիքն սիրահարեալ խնդրեն զնա. մեզ չեղև, թո՛ղ նոցա լիցի: Նորին եղբայր Առաքելն ես գրէր զնոյն խնդիր ի Կարնոյ: Իսկ ինան Միքայէլ վարդապետն գրէր թէ՝ ես ի Թամզարայ շատ նեղացեալ և վշտացեալ ի չարայոյզ անձանց, մանաւանդ՝ ի Շարահիսարցի քանի մի անձանցն՝ յորոց վերայ թուղթ տարայ, որք զայս իսկ պատճառ առեալ հակառակեցան ինձ թէ՝ դու գնացեալ մատնեցեր զմեզ կաթուղիկոսին. և թուղթ բերեր ի վերայ մեր: Ես ևս զայրագնեալ ելի անտի գնալ յԱրապկեր առ մահտեսի Փիլիպպոսն, զի ըստ պայմանի իմում եղէց նոցա առաջնորդ: Եւ սակս ճանապարհաց երկիւղին ուղղակի չկարացեալ գնալ անդ, հանդիպեցայ ի յԱկն. և Ակնցիքն մինչ տեսին զիս, բռնութեամբ արգելին աստ, և ալ չթողին գնալ, թէ դու մեզ առաջնորդ եղիր: Ես թէպէտ չյօժարեցայ, և չեմ իսկ յօժար, այլ ինքեանք բռնադատեցին զիս, և զմահսար գրեցին առ սրբութիւն քո, առնել զիս ինքեանց առաջնորդ: Այժմ որպէս հրամանքդ կամիս, ա՛յնպէս հրամայեա: Ես առանց քոյդ կամաց ոչինչ կարեմ առնել: Կամէին աջահամբոյր ևս յղել հրամանոցդ. (ծ ) ես աւելացուցանել ետու (1): Այս ամենայն խաբէութիւնք էին, և կեղծիւ պատրանք , որոց սակս յոյժ զայրացաւ սրբազան վեհն: Այլ զառաջնորդական կոնդակ գրեալ վասն նորա ըստ խնդրոյ Ակնցւոցն, արար զնա առաջնորդ նոցին, ի վերայ սրբոյ Երևման վանից նոցա, և իւր բոլոր վիճակացն: Յորում գրեաց և զայս թէ՝ դուք լաւապէս գիտէք ահա, զի դա ի վերայ Թամզարայու ձեռնագրեցաւ եպիսկոպոս, իսկ այժմ եթէ ձեզ առաջնորդ լիցի դա, ապա զԹամզարա զի՞նչ է առնելոց: Այլ ահա այդպէս է եղեալ այդր երկրիդ բանն, և ամենայն ինչ ո՛չ մնայ յիւրում կանոնին: Մեք ևս եթէ չլսէաք ձեզ՝ ի հարկէ դժուարանալոց էիք ի մէնջ: Ուստի՝ թէպէտ ա՛յն է կանոնն, զի ի վերայ որոյ վիճակի և ձեռնադրիցի ոք, կացցէ յայն վիճակն մինճև ցմահն իւր, բայց որովհետև այս կանոնս ո՛չ մնաց ի յայդ երկրոջ որպէս ասացաք, վասնորոյ՝ և զձերդ խնդիր ո՛չ կամեցաք անտես առնել, այլ ահա կատարեցաք զխնդիրս ձեր: Եւ արարաք զդա ձեր առաջնորդ: Եւ Թամզարացիքն թէ զի՞նչ էին առնելոց՝ չգիտեմ: Այսքան բանս ի բոլորագրահամար տետրոջն է, յերեսն ՇԶ:
       Թուղթ առ նոյն նոր առաջնորդ Միքայէլ վարդապետն գրեաց՝ ի պատասխանի թղթոյն: Թէ երկիւղածն ի սիրոյ առաւել պատկառի՝ քան ի պատուհասէ: Ի բնէ անտի որ զքեզ ճանաչեցաք, ստոյգ սիրով սիրեցաք զքեզ՝ ունելով ի սէր հայրակակ. բայց դու ոչ պահեցեր զսէր հարազատ որդիական, և ո՛չ ունիս զնշան պահելոյ: Քանզի՝ մեք աղերսանօք Թամզարացւոցն ձեռնադրեցաք զքեզ եպիսկոպոս, այնու ուխտիւ և պայմանաւ, զի մինչև ի մահդ անդ մնասցես: Զոր և դու նզովիւք յանձն առեր, և գոյ առ մեր ձեռագիրդ: Իսկ դու մինչև ցայժմ ամիս մի ո՛չ կացեր ի Թամզարա, այլ թողեալ զժողովուրդ թարց հովուի, գնացեալ ուր և կամեցար՝ շրջեցար: Գնացեալ ի պատրիարքէն զԹօխաթու առաջնորդութիւնն առեր. և զԹօխաթցիսն խարեալ՝ մահսար գրեցուցեր առ մեզ՝ և անդ ևս ո՛չ կացեր: Քանի տարի է զԱրապկերցիսն խաբես և յորդորես՝ թէ զիս առաջնորդ խնդրեցէք. նոքա ևս քանիցս գրեալ են մեզ: Այժմ գնացեալ ի յԱկն, զնոսա յարուցեր ի վերայ մեր և մահսար գրեցուցեր առ մեզ՝ թէ զսա մեզ առաջնորդ արա: Ահա այսպէս յայսքան տարի զվիճակդ քո թողեալ՝ աստանդական շրջիս, և կեղծաւորութեամբ զժողովուրդսն առ քեզ ածես, և առ մեզ գրեցուցանես. և դու չքմեղ լինելով գրես մեզ թէ՝ ես ո՛չ կամէի, ժողովուրդքն գրեցին, կարծելով թէ՝ մեք ո՛չ իմանամք թէ զի՞նչ առնես: Եթէ դու ոչ կամէիր, զի՞նչ հարկ էր քեզ աստ և անդ շրջել, սուտ պատճառ և զմեզ դնելով թէ՝ ասացին թէ՝ դու գնացեալ զմեզ մատնեցեր: Զի՞նչ մատնեցեր դու մեզ. և կամ մեք զի՞նչ առաք ի նոցանէ, որ իբր զմեզ պատճառ դնես ծակաշրջիկ լինելոյդ, կարծելով թէ՝ խաբես զմեզ: Քո մեծ հարազատութիւնն ի Թօխաթ ցուցեր ասէ, մինչ յետ կորուսանելոյ զհանգուցեալ տէր Մատթէոսի ԺՌըն, զմիոյ հաղարի թամասուկն որ առ քեզ էր, զայն ևս ոչ հասուցեր մեզ: Որպէս ահա այժմ ևս գրես ասէ թէ այսքան յղէին աջահամբոյր՝ (ծ) ես այսքան շինեցի: (1) Եթէ ի Պօլսոյ գայիր ասէ, հազարաւ կարէի՞ր զերծանիլ. այդ վասն քո՛յ է, և դու պարտիս տալ, ժողովրդեանն զի՞նչ փոյթ: Գրեմ ասէ՝ զի գիտասցես թէ՝ հասկանամք մեք. խակայն ներելով զանց առնեմք, առ ի շահել զհասարակութիւն : Որպէս ահա այժմ ևս առ ի ժահել զժողովուրդս այդր վիճակի, կատարեցաք զխնդիրս դոցա, և յղեցաք վասն քոյ զկոնդակ, և արարաք դոցա առաջնորդ: Տեսցուք թէ յայդր ևս մնալոց: Կամ քոյդ խղճալի նախկին վիճակդ զի՞նչ են առնելոց, և մեզ զի՞նչ են գրելոց: Զայս թուղթս զմռեալ ընդ կոնդակին եղաք ի մի պահարան, գրելով ի դէմս քահանայից՝ իշխանաց և ժողովրդոցն Ակնայ, զոր և ուրոյն ետուք նոցա յղեալ Գրիգոր փայեկին:
       Թուղթ ևս առ Մուրտիկեան մահտեսի Փիլիպպոսն գրեաց յԱրապկեր, և պատասխանի ի սեպտեմբերի Գ գրեալ թղթոյն: Նախ մխիթարութիւն վասն տկարութեանն, զոր ի յերկար ժամանակս կրէր: Ապա ծանոյց թէ՝ ըստ խնդրոյ Ակնայ ժողովրդեանն և ըստ քոյդ հայցուածոյ՝ կարգեցի զՄիքայէլ վարդապետն առաջնորդ Ակնայ: Եւ որպէս ի վերոյ ասացաւ, գրէր թէ՝ զամենայն գիշերբ աշխատ եղաք և ոչինչ կալաք, զի զՄիքայէլ վարդապետն մեք այսչափ կամեցաք մեզ առաջնորդ լինել, այժմ Ակնցւոց եղև: Գրեաց թէ՝ այդ երկրիդ առաջնորդութիւնն և ամենայն հոգևոր կարգն տաճկական իշխանութեամբ է, և ո՛չ հոգևոր հրամանաւ, առ այդ մեք անպարտ եմք, և ո՛չ մեղադրելիք: Եւ այսր աղագաւ իսկ ասէ՝ որպէս դու աշխատեցար և ոչինչ կալար, նոյնպէս և մեք Բ տարի աշխատեցաք ի վերայ ձեր քաղաքիդ և երկրիդ՝ և մեք ևս ոչինչ կալաք: Այս ա՛յն էր, որ սրբազան վեհի հրամանաւն և կոնդակովն վէքիլ հաստատեցին անդ, և յետոյ առաջնորդական արդիւնսն պատրիարքն էառ. և զկեղծաւորութիւնս Միքայէլ պետին և զարարմունսն՝ որք ի վերդ ի թղթոջ նորին գրեցան, սմա ևս ծանոյց: Եւ ի սեպտեմբերի Գ որդեգրեաց սմա, դեռ չգրէր զպատասխանին, զոր հարկեաց գրել: Մանաւանդ՝ վասն Բէշքիւթիւրի խոստմանցն և յատկապէս Բ ջորւոցն աղագաւ գրել հարկեաց, և զջորիսն յղել: Եւ վասն Յամթայ առաջնորդի մեռանելոյն, և մեր դրամոց մնալոյն առ նմա, որպէս ի վերն պատրիարքին, նոյնպէս և սմա գրեաց:
       Թուղթ ես ի Կարին առ Մուրտիկզադէ Խօջայ Առաքելն և տիրացու Սիմէօնն գրեաց, ի պատասխանի ի սեպտեմբերի ԻԶ գրեալ թղթոյն : Որք սզյոլով բանս էին գրեալ այժմ, գրեաց թէ՝ դոցին շատոց պատասխանին քան զայս յառաջ գրեալ եմք: Իսկ այս գրովս նոցին իմացաք, որ մեր յօգոստոսիԻԲ և ի սեպտեմբերի Գ գրեալ թուղթքն հասեալ են առ ինքեանս, ծանոյց ևս՝ որ ինչ յետ այնց գրեցեալք էին, այսինքն՝ ի սեպտեմբերի ԺԴ և ի Ի, և ի սոյն հոկտեմբերիս Ը: Եւ որպէս ի սեպտեմբերի Գ, նոյնպէս և այժմ գրեաց զմիամտութիւն վերստին վասն ի վերայ Կարսայ մեզ հասուցեալ դրամոյն, նոյնպէս և ի Բայազիտու ի Սահակ Աղայէն մեզ հասեալն ևս ծանոյց մինչև ցարդ՝ որպէս և յայնժամ. և զմնացեալն ևս զայս քանի օրս մեզ է հասուցանելոյ: (5) Եւ վասն Խարբերդու առաջնորդի տալեացն (ձ ) և Բ ջորւոցն որպէս մահտեսի Փիլիպպոսին, նոյնպէս և սոցա էհարց և հարկեաց զջորիսն շուտով յղել: Վասն Յամթայ առաջնորդ Պետրոս վարդապետի մեռանելոյն և որպէսն մահտեսի Փիլիպպոսին, նոյնպէս և սոցա գրեաց. թէ ահա թէ մեզ ւ թէ ձեզ տալիքն մնացին. տեսցուք ո՞րպէս եմք առնելոց: Եւ գրեաց թէ՝ զայն փօլիցայագիրն զոր այնր աղագաւ յղեալ եմք առ ձեզ, զկնիքն պատառեալ յղեցէք առ մեզ: Եւ որ ի սեպտեմբերի Գ զբանագրանս յղեաց վասն չիք Մովսէսին, գրեալ էին սոքա. թէ ընթերցան յեկեղեցւոջն. էհարց թէ՝ դեռ յամառեալ կա՞յ, թէ ոչ: Եւ վասն Յակոբ վարդապետին որպէս պատրիարքին՝ նոյնպէս և սոցա գրեաց թէ՝ այդքան ընդէր մնաց յայդր: Գրէ՛ք ասէ թէ՝ ի Պօլսոյ յիշատակիքն գալ պարտին, ընդ ինքեան է՞ր չէ բերեալ. կամ մինչև ցայժմ չեկի՞ն: Եթէ դու ևս գալոյ ես, ա՛ռ և ե՛կ. և թէ ո՛չ, զինքն մէկ օր յառաջ ջանացարուք յղել աստ, զի ահա ձմեռն ևս էհաս: Եւ սոցա ևս ծանոյց զյղելն վասն Միքայէլ վարդապետին զկոնդակ Առաջնորդութեան Ակնայ քաղաքին: Եւ զոր ինչ գրեաց նմա զմեղադրութիւնս, սոցա ևս ծանոյց: Իսկ սոքա գրէին թէ՝ զկոնդակն յղեա՛ ի ձեռն մեր եղբայր մահտեսի Փիլիպպոսին, գրեաց թէ զփայակն Ակնցիք էին յղեալ. մեք ևս ետուք փայեկին, եթէ Արապկեր կու հանդիպի և կուտայ մահտեսի Փիլիպպոսին, չգիտեմ: Եւ որպէս յամսոյս Ը, նոյնպէս և այժմ գրեաց սոցա յետս բերել տալ զփօլիցայագիրն՝ զոր յղեալ էին առ Նազարէթն ի Պօլիս տալ պատրիարքին, և զկնիքն պատառել և առ մեզ յղել: Զթուղթսն Պօլսոյ և զմահտեսի Փիլիպպոսին, յղեաց առ սոսա հասուցանել ի տեղիսն: Եւ զսոցին պահարանն ևս ուրոյն ետուք Ակնցւոց փայեկին տալ նոցա, որոյ անունն էր Գրիգոր, և Արապկերցի էր տեղեաւ: Որ ել աստի ի հոկտ . ԻԱ: