Ի
յապրիլի
ԺԷ
որ
թուղթ
գրեաց
սրբազան
վեհն
առ
Թարվիզեցի
տէր
Սիմոնի
որդի
Նաւասարդն
գալ
աստ,
նա
չէր
եկեալ
պատճառելով
զպէսպէս
պատճառս,
և
գրելով
թէ՝
հրամանեա՛
դոցա,
այսինքն
Աբէլենք
Թումանի
փոքրիկ
Գրիգորին
և
իւր
հօրաքոյր
կոյս
Հռիփսիմէին ,
զի
զիմ
տուեալ
ընկերագիրն
առեալ
բերցեն
աստ,
և
ես
զիմ
հիսսապս
տամ
իւրեանց,
և
դու
գրեա՛
աստ
վաճառականաց
զի
զիմ
հաշիւ
տեսցեն,
և
ինչ
որ
իրաւամբ
անկանիցի
ի
վերայ
իմ,
ես
տաց:
Իսկ
նոյն
Գրիգորն
և
Հռիփսիմէն
չյօժարեցան
գնալ
անդ,
զի
բազմիցս
գնացեալ՝
ոչ
ինչ
էին
օգտեցեալ
ի
նմանէ
վասն
ժանտ
բարուցն:
Այլ
խնդրէին
ի
սրբազան
վեհէն
թէ՝
մեք
զայս
բանս
հրամանոցդ
եմք
արարեալ
ապաստան,
որպէս
և
կամիս,
հոգա՛,
խնայելով
մեզ
ի
փառս
Աստուծոյ,
և
զոմն
ի
կողմանէ
քումմէ
վէքիլ
արարեալ
ի
Խօյ
յղեա՛,
զի
հրամանաւ
քով
գնացեալ
անդ՝
զայսոսիկ
հոգասցէ:
Եւ
մինչ
սրբազան
վեհն
յօժարեցաւ
այսպէս
առնել՝
նոքա
ցուցին
զոմն
իւրեանց
փեսայ՝
Գեանջեցի
մահտես
Յովհաննէս
անուամբ,
որ
ի
Բայազիտ
էր,
բերել
տալ
անտի
և
զնա՛
առնել
վէքիլ՝
և
յղել
ի
Խօյ՝
առ
հոգալ
զայս:
Զոր
և
բերել
ետ
անտի
սրբազան
վեհն,
և
զթուղթ
գրեալ
ի
վերայ
Խօյեցու
գլխաւոր
անձանցն
և
վաճառականացն ,
այսինքն՝
Առաջնորդ
Եսայի
վարդապետին՝
(որ
անդ
էր
)
առաջնորդի
վէքիլ
Գէորգ
վարդապետին,
Մէհրապի
հայր
Ենօքին
Թիֆլիզեցւոյ,
Վանցի
Ղազարին
և
Ախիջանին,
Արապկերցի
Մկրտչին,
(որում
քէշիշ
ևս
ասէին
).
Թարվիզեցի
Գալուստին,
նոյն
տեղացի
Մայիլին
և
Դանուխլուն,
Ղափանցի
Մանկուն
և
մահտեսի
Յովհաննէսին,
Թիֆլիզեցի
Յարութիւնին
և
Ագուլեցի
Թումանին,
վէքիլ
արար
զնոյն
Գեանջեցի
մահտեսի
Յովհաննէս
վերոյիշեալ,
թէ
ի
կողմանէ
իւր՝
և
թէ
ի
կողմանէ
նոյն
յիշեալ
Թումանի
քեռն
և
որդւոյն
և
գրեաց
զորպէսն
այս
բանիս,
որ
նոյն
յիշեալ
Ղափանցի
Աբէլենց
Գրիգորի
որդի
Թուման
ԺԵ
տարով
յառաջ
ԲՃԺ
թող
էր
տուեալ
նոյն
Նաւասարդին
սարմայայ,
և
գիր
էր
առեալ
ի
նմանէ
ընկերութեան,
և
բաց
յայնմանէ՝
ամանաթ
ապրանք
ևս
էր
տուեալ
նմա,
զի
ծախեալ
զգինն
իւրեան
հասուսցէ:
Որոյ
դաւթարն
գոյր,
որոց
գնոյ
ջամն
էր
ԾԷ
թուման,
ԷՌ
և
ԺԵ
փարայ:
Եւ
այսր
աղագաւ
գալն
աստ
Թումանի
որդւոյն
և
քեռն,
և
բողոքելն
առ
ինքն
և
իւր
գրելն
Նաւասարդին
ի
գալ,
և
նորա
չգնալն,
և
գրելն
թէ՝
գրեա՛
տեղւոյս
վաճառականացն,
և
զընկերագիրս
յղեա՛
աստ,
զի
զհաշիւս
առցեն:
Ա՛րդ՝
ահա
վէքիլ
արարի
ասէ
ի
մեր
և
ի
նոցա
կողմանց
զնոցին
փեսայ
Գեանջեցի
մահտեսի
Յովհաննէսն՝
և
յղեցի
յայդր՝
այսու
մեր
գրով,
և
դորա
տուած
ընկերագրովն,
և
ամանաթ
իրաց
դաւթարովն՝
և
այլ
հարկաւոր
գրեամբք
իւրեանց:
Վասնորոյ
և
ձեզ
գրեմ
զի
զհաշիւն
դոցա
արդարապէս
տեսջի՛ք,
և
զինչ
որ
անկանի
և
վերայ
Նաւասարդին,
առեալ
յանձնեսջիք
մահտեսի
յովհաննէսիդ ,
զի
դմա
հասանելն՝
մե՛զ
է
հասեալ,
և
Թումանի
որդւոյն
և
քեռն:
Զի
սոցա
աղաղակն
հատցի,
և
ձեզ
ևս
վարձք
լիցի:
Թուղթ
ևս
ի
Բայազիտ
գրեաց
առ
Տէր
Վահանն,
Մարգար
աղայն,
մահտեսի
Էլօն,
խօջայ
Յակոբն,
Արապկերցի
խօջայ
սահակն,
Ագուլեցի
Թումանն,
մահտեսի
Թէլումն,
Բայընդուրն,
Վարդերն,
և
Վանցի
Մարկոսն,
յիշեցուցանելով
նոցա
զսոյն
բանս՝
զոր
ի
վաղուց
գիտէին:
Եւ
այսր
աղագաւ
գալն
աստ
Թումանի
որդւոյն
և
քեռն
և
թախանձելն
զինքն,
և
իւր
գրելն
Նաւասարդին
ի
գալ՝
և
նորա
չգնալն,
և
զինչ
գրելն,
և
իւր
վէքիլ
առնելն
այժմ
զԱբէլենց
փեսայ
մահտեսի
Յովհաննէսն
ի
կողմանէ
իւր՝
և
Թումանի
որդւոյն
և
քեռն,
և
յղելն
այժմ
ի
Խօյ՝
առ
ի
հոգալ
զայս
բանս,
և
զի՞նչ
գրելն
ի
Խօյ՝
առ
գլխաւոր
անձինսն
տեղւոյն
և
վաճառականսն
որպէս
ի
վերոյ
ասացաւ:
Ապա
և
իւրեանց
հարկ,
զի
զբազմակնիք
վկայական
թուղթ
գրեալ՝
տացեն
մահտեսի
Յովհաննէսին,
և
զոր
ինչ
գիտեն՝
յԱտտուածակոյս
կողմանէ
վկայեսցեն ,
որովհետև
գիտա՛կ
են
այս
բանիս:
Զի
մահտեսի
Յովհաննէսն
տարցէ
ընդ
ինքեան
ի
Խօյ.
զի
տեղւոյ
վաճառականքն
զայն
ևս
գրեալ՝
յԱստուածակոյս
կողմանէ
իրաւու՛նս
արասցեն,
որպէս
գրեալ
է
իւրեաց:
Զի
և
իւրեանց
վարձք
լիցի:
Եւ
հա՛րկ
այսպէս
առնել:
Իսկ
և՝
մեր
Թարվիզցու
գանձապետ
Նուրիջանն
վախճանեալ
էր,
որոյ
աղագաւ
գրեաց
սրբազան
վեհն
զթուղթ
մխիթարութեան
առ
նորին
եղբայր
Թադէոսն
և
առ
որդիսն
նոյն
Նուրիջանին,
Միրզաջանն
և
Կարապետն:
Զորս
և
ի
տեղի
Նուրիջանին՝
սրբոյ
Աթոռոյս
վէքիլ
և
գանձապետ
կարգեաց,
պատուէր՝
արիաբար
մուղայէթ
լինել
գործոցն
սրբոյ
Աթոռոյս,
և
ամենայն
մեր
անդ
պատահեալ
բանիցս
հոգացօղ,
և
երթևեկացն
մերոց
ասպնջակա՛ն
և
ձեռնտու:
Իսկ
և՝
վասն
տեղւոյ
վաճառականացն
որ
կոնդակ
յղեցաք
ըստ
խնդրոյ
Նուրիջանին՝
հաստատել
ի
մէջ
նոցա
գանձանակ,
անդ
տրտունջ
էր
եղեալ՝
ի
մէջ
նոցա,
ա՛յնքան,
զի
և
ինքն
Նուրիջանն
զզուեալ՝
գրեալ
էր
յառաջ
քան
զայս
ի
կենդանութեանն
առ
սրբազան
վեհն
հրաման
առնել
բառնալ
զայն
և
վաճառականքն
ևս
աղաչանօք
գրեալ
էին
բառնալ,
գրելով
ևս
թէ՝
տաճիքն
ծա՛ղր
առնեն,
մինչ
դրանէ
ի
դուռն
զգանձանակն
շրջեցուցանեմք:
Ուստի՝
գրեաց
սոցա
սրբազան
վեհն,
թէ
որովհետև
այդպէս
տրտունջ
և
ամօթ
լինի,
բարձէ՛ք,
և
այլ
մի
շրջեցուցանէք,
այլ
զոր
ինչ
տալ
կամին
բարեպաշտ
անձինք,
ի
յա՛յն
գանձանակն
արկցեն,
որ
ի
յեկեղեցւոջն
շրջի:
Զոր
թէպէտ
մեք
յառաջ
իսկ
չկամէաք
հաստատել
ասէ,
այլ
լուսահոգի
Նուրիջանն
գրեաց
թէ՝
վաճառականքն
ամենայն
սիրով
խնդրեն
հաստատել:
Այժմ
մինչ
այդպէս
վնասածին
է ,
այլ
մի՛
շրջեցուցանէք:
Վաճառականացն
ևս
ասաց
ողջո՛յն
տալ՝
և
այսպէս
ծանուցանել:
Իսկ
և՝
որպէս
ի
յապրիլի
ԻԱ
ի
ԺԵ
և
ի
ԺԴ
ասացաւ՝
մեռեալ
էր
Քեարիմ
խանն:
Վասնորոյ
Դանիէլ
վարդապետն՝
զոր
ի
փետրուարի
ԻԱ
առաքեաց
սրբազան
վեհն
ընծայիւք
առ
նա՝
առնելով
և
նուիրակ
Ջուղայու,
մինչ
հասեալ
էր
ի
Թարվէզ,
և
Գ
օթևանօք
ևս
անդ
անցեալ,
լուեալ
էր
հաստատապէս
զմահն
Քեարիմ
խանին,
և
դարձեալ
ի
Թարվէզ,
և
անտի
ևս
եկն
աստ
ընդ
Հասան
Ալի
բէկւն,
զոր
ևս
խա՛նն
էր
յղեալ
երթալ
առ
Քեարիմ
խանն:
Իսկ
զՀնդկաց
և
զԲասրայու
և
զԲաղդատու
գրեանսն
զոր
տարաւ
ընդ
իւր
Դանիէլ
վարդապետն,
թողեալ
ի
Թարվէզ
առ
վերոյյիշեալ
Նուրիջանն,
զի
ընդ
հաւատարիմ
գնացողաց
յղեսցէ
ի
Բաղդատ
առ
Խալդարենց
պարոն
Մարգար
աղայն:
Վասնորոյ՝
այժմ
էհարց
ի
սոցանէ
սրբազան
վեհն
թէ՝
Նուրիջանն
զայն
թուղթսն
յղեաց
թէ
ո՛չ:
Եւ
հա՛րկ,
զի
թէ
չիցէ
յղեալ,
յղեսցեն
և
գրեսցեն
ինքեան:
Բայց
հարկաւոր
գրեանք
են
ասէ,
պա՛րտիք
հաւատարի՛մ
մարդոյ
տալ:
Թուղթ
ևս
առ
Ջուղայու
Առաջնորդ
Մկրտիչ
վարդապետն
գրեալ,
յղեաց
առ
սոսա,
յղել
առ
նա
ի
Սպահան
ընդ
հաւատարիմ
գնացողաց,
և
եթէ
ի
նմանէ
պատասխանի
ինչ
եկեսցէ,
յղեսցեն
առ
ինքն:
Յիշեցոյց
Մկրտիչ
վարդապետին
թէ՝
ըստ
որում
ի
սեպտեմբերի
Բ
խոստացաք
քեզ
յղել
յայդր
զնոր
նուիրակ,
յղեցաք
զԴանիէլ
վարդապետն,
որ
Գ
աւուրց
ճանապարհ
անցեալ
ի
թարվիզու
դէպ
յայդր,
լուեալ
էր
զմահն
Քեարիմ
խանին,
և
դարձեալ
յետս,
զի
ճանապարհքն
ևս
խառնակեցեալ
էին:
Իսկ
մինչև
ցարդ
սպասեմք
ասէ
զբարի
համբաւս
ինչ
ի
կողմանցդ,
և
զձայն
խաղաղութեան
զի
կարասցուք
յղել
յայդկոյս
զնուիրակ,
և
գժդեռ
ո՛չ
լուաք:
Վասնորոյ՝
նուիրակն
արգելեցաւ
մինչև
ցարդ:
Վասնորոյ՝
գրեցաք
զայս
ասէ՝
զի
գիտասցես,
և
մանաւանդ՝
ի
հանդիպիլն
եկողաց,
գրեսցե՛ս
մեզ
զձեր
և
զկողմանցդ
որպէսն,
զի
գիտասցուք
թէ
ո՞րպիսաբար
կայք,
և
կարէ՞
նուիրակն
մեր
թարց
վնասուց
առ
ձեզ
հասանել,
զի
ապա
միամտեալ
զնուիրակ
յղեսցուք:
Տէր
Մինասին
ևս
ողջոյն
գրեաց,
և
ծանոյց
թէ՝
նմա
ես
թուղթ
կայր
ընդ
նուիրակին,
յորում
եդեալ
էաք
զհարկաւոր
գրեանս՝
յղել
ի
Բասրա,
զորս
նուիրակն
յետս
եբեր՝
և
ա՛ստ
մնացին:
Եւ
պատուէր՝
զի
ի
գրելն
առ
ինքն
զթուղթ
յղեսցէ
ի
Թարվէզ
առ
վերոյյիշեալ
նոր
վէքիլսն
և
գանձապետսն
մեր՝
Թադէոսն,
Միրզաջանն
և
Կարապետն,
նոքա
ասէ
հասուցանեն:
Թուղթ
մի
ևս
Մկրտիչ
վարդապետն
գրեաց
առ
Թարվիզու
գանձապետսն,
զի
ընդ
Դանիէլ
վարդապետին
գրեաց
Նուրիջանին՝
առնուլ
և
յղել
վասն
մեր՝
զնուշ՝
և
ծոր,
և
զիրա,
և
զայլ
նմանս:
Իսկ
նա
զայնս
հոգացեալ՝
յղեալ
էր
աստ
ընդ
Գիլանու
նուիրակ
և
Առաջնորդ
Կարապետ
վարդապետին,
որ
եկն
աստ,
զի
յառաջ
քան
զայս
ի
նոյեմբեր
ամսեանն
ի
ԻԴ,
գրեաց
նմա
Մկրտիչ
վարդապետն
հրամանաւ
սրբազան
վեհին
ի
գալ,
որ
և
եկն:
Ի
գին
որոց
տուեալ
էր
և
զայն
Բ
թուման՝
որ
ի
Սիմէօնէն
հասեալ
էր
առ
ինքն:
Վասնորոյ
միամտութիւն
գրեաց
սոցա,
թէ
վասն
իրացն
եկելոց ,
և
թէ
վասն
Բ
թումանին
հրամանաւ
սրբազան
վեհին:
Զայս
ևս
եդաք
ի
նոցին
պահարանն,
և
տուա
վերոյյիշեալ
Աբելենց
փեսայ
Գեանջաեցի
մահտեսի
Յովհաննէսին,
յղել
ի
Խօյու
առ
նոսա
ի
Թարվէզ.
մայիս
Ի:
