Սրբոյն Ներսեսի Լամբրոնացւոյ Տարսոնի եպիսկոպոսի Խորհրդածութիւնք ի կարգս եկեղեցւոյ եւ Մեկնութիւն խորհրդոյ պատարագի

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Theology

ԽՈՐԱՆՆ սուրբ է ներքին կողմն վարագուրին, որ է նոյն ինքն աստուածութիւնն՝ ուր եմուտ պատկերն Աստուծոյ քահանայն, անցեալ ընդ երկինս ըստ կարապետին մերոյ Քրիստոսի, յանդիման եղեալ երեսացն Աստուծոյ լինել բարեխօս վասն մեր։ Իսկ եկեղեցիս երկրորդն որ յետ նորա երկին, ուր մարդիկ հաւասար հրեշտակաց եղեալ՝ կան ՚ի պաշտօն փառատրութեան անջրպետապէս առաջի Աստուծոյ, եւ սարկաւագն բերէ յինքեան զտիպ իմանալի զուարթնոցն. զի որպէս նոքա երկատեսակաբար առնուն յԱստուծոյ զգիտութիւնն, եւ տան միմեանց ըստ չափոյ կարողութեան ընդունելոյ խոնարհ դասուցն , այսպէս եւ սա մտանելովն ՚ի վերին տեղն ՚ի խորանն սուրբ անընդմիջաբար հպելով յԱստուած, որպէս զքերովբէսն, եւ ՚ի պատկերն Քրիստոսի քահանայն, եւ ծանեաւ զկամս քահանային որպէս հրեշտակ զՔրիստոսին՝ թէ մերոյ փրկութեան վասն մաղթէ, որ արտաքոյս եմք , բարեմտութիւն բերէ յինքն հաւասար սուրբ զուարթնոցն. եւ ըստ որում նոքա զիրեարս, նա եւ զմեզ զարթուցանեն ՚ի սէրն Աստուծոյ, այսպէս եւ սա եկեալ յեկեղեցին՝ զանճառ գիտութիւն խորհրդոցն զոր ինքն կալաւ թագնաբար, որպէս եւ սերովբէն, ըստ կարի ժողորդեանս տանելոյ ազդէ նոցա որպէս եւ հրեշտակաց՝ ասելով. միջնորդն ձեր եւ կարապետն քահանայն՝ որ անց ընդ երկինս իմանալի մտօք վասն ձեր ամենեցուն յանդիման կայ Աստուծոյ, եւ խնդրէ զփրկութիւն բնաւիցդ թախանձանօք. զարթիք եւ դուք, զգաստացիք, եւ ըստ կարի հաւասարեցէ՛ք նմին աղօթիւք, որպէս զի մի՛ նորայն լիցի ՚ի դերեւ՝ զձերդ օտար ունելով յինքենէ զընթացս կամաց. եւ թէ զո՛րս եւ որպիսիս3 խնդրէք, ձայնակցել նմին ուսուցանեմ ձեզ։
       «Եւ եւս խաղաղութեան զտէր աղաչեսցուք »։ Բայց պարտ է գիտել. զո՛ր խաղաղութիւն եւ եւս առաւելապէս հրամայէ հայցել ժողովրդեանն, մի՛ արդեօք զմարդկայինս՝ որ առ իրեարս ՚ի խռովութենէ թշնամութեանն նուաճումն սիրով. եւ ոչ երբէք. այլ այժմ զայն խաղաղութիւնն մաղթել հրամայէ՝ որոյ վասն եւ քահանայն ժտի, եւ նորա մաղթանքն է՝ Աստուծոյ առ մարդիկ ունել խաղաղութիւն, զոր ծանուցեալ սովորեաց ասելով յետ խնդրելոյ սոցին. «Խաղաղութիւն ամենեցուն ». այսինքն թէ խաղաղութիւնն զոր խնդրեցիք հրամանաւ սարկաւագիդ՝ տուաւ ձեզ ամենեցուն։ Արդ չեւ եւս առեալ զայն խաղաղութիւն սարկաւագս յորդորէ զնոսա խնդրել աղաչանօք զխաղաղութիւնս զայս, զոր Քրիստոս հաստատեաց մահուամբն իւր, եւ ետ ՚ի ձեռն աշակերտաց իւրոց հաւատացելոցս. «Խաղաղութիւն զիմ տամ ձեզ, զխաղաղութիւն զիմ թողում ձեզ ». այսինքն զի Աստուած մերձ է առ ամենեսեան, եւ տեսող բնաւիցս գործոց եւ անգործից. բայց մեք խտրոց թշնամութեան արկանեմք զմեղս եւ զյանցանս ՚ի մէջ մեր եւ նորա, եւ անտես լինիմք մեք եւ աղաչանք մեր. վասն այսորիկ ասէ, յանցանօք մեր թշնամութիւն եդաւ ընդ մեզ եւ ընդ տէրն մեր. նախ զայս աղաչեցէք, եւ ՚ի յիրաւամբք խռովութենէն ՚ի հաշտութիւն գալ ընդ ձեզ. որպէս զի այնուհետեւ եւ այլ խնդիրքն զոր հայցեմք՝ նմին քաղցր կամօք լսելի լինիցի. եւ զայս մի՛ դանդաղելով, կամ որպէս զհարեւանցի իրս խնդրէք, այլ եւս առաւելապէս. յայտ է ամենայն զօրութեամբ, եւ ամենայն կամօք բախեցէք նախ՝ եւ զդրունս սիրոյն բացէք, խաղաղութեամբ եւ հաշտութեամբ նայել ՚ի մեզ. թէ զայս առնուք, հաւատացէք զամենայն խնդիրսն ընդունել, զի առատ եւ մարդասէր է տէր սիրողացն իւրոց. արդ աղաչեցէք ասէ առաւելապէս զտէր։ Իսկ նոքա որպէս դաստիարակի եւ վարժապետի յօժար կամօք հաւանեալ, եւ միաձայն2 ասեն. «Տէր ողորմեա », ՚ի փոքր բանս յայս զոր ասացին առ Աստուած՝ պարունակեալ զամենայն թախանձանս կամաց իւրեանց. քանզի յորժամ Աստուած ողորմի, զամենայն ինչ ընդարձակ առնէ այնոցիկ որոց ողորմի, զի կարող է. բայց ախորժեմ փոքր ինչ եւ զզօրութիւն ողորմածութեանն սահմանել, զի պարզապէս յայտնեսցի բանս՝ միշտ աղաղակել յեկեղեցի։ Ողորմութեան հայցումն է՝ բժշկական զօրութեամբ ՚ի թշուառութիւնս մեր մերձեալ առ Աստուած, եւ սիրոյն ստիպումն՝ հայցուածովքս խառնել ընդ մեր կարօտութեանս թշուառութիւն՝ զախտակցութիւն կամացն, լինել եւ նմա կամօք ՚ի տրտմութեանս դժուարութեան լծակից՝ յոր մեք վտանգիմք ՚ի հարկէ. եւ է ողորմութիւն ըստ ճշմարիտ սահմանի՝ կամաւոր տրտմութեան ստիպումն նմա՝ վասն ծառայիցս վշտաց չարչարաւցել3 տեառն։ Եւ եւս յայտնագոյնս առնելով ասեմք. ողորմութիւն ստուգի4 դժուարակրացն եւ վտանգելոցն ՚ի բացուստ տեսութիւն եւ ախտակցութիւն ՚ի բնաւորական սիրոյն շարժմանէ խանդաղատեալ, եւ յողորմելի տեսութէանն՝ որպէս զկրից վշտակցեալ. արդ զայսպիսի ախտակցութիւնս թախանձեմք ունել տեառն մերոյ առ իւրաքանչիւր հայցուածս մեր յասելն, «Տէր ողորմեա »։ Զի թէպէտ եւ ՚ի բացեայ ես՝ ասելով՝ ՚ի մէնջ, եւ ՚ի մերս աղցաւոր կրից ըստ բնութեան օտար, սակայն անճառաբար տեսանես, եւ միշտ քննես տկար եւ վշտացեալ զողորմելիքս, եւ քո օգնականութեանդ առ իւրաքանչիւր հայցուածսդ կարօտեալ։ Արդ աղաչեմք, խառնեա զառատագութ1 կամսդ ընդ նեղութիւնս մեր, եւ տես ողորմութեամբ զիւրաքանչիւրդ ՚ի հայցուածոցդ ախտակցութեամբ, եւ որպէս ամենակարող2 արա մեծ այցելութիւն ըստ բազմապատիկ հայցուածոցդ բազում ողորմութեամբդ կատարելով զխնդրուածս, զոր համաձայնութեամբ ամենեքեան կցորդեալ դաստիարակիս մեր եւ առաջնորդիս՝ աղաչեմք, եւ իբր թէ ասելով. տէր, տեսեալ զմեզ յայսպիսի վտանգս՝ լաց ընդ մեզ, տրտմակից լեր մեզ, կարօտակից լեր. զի այսոքիկ եւ այսպիսիք են ողորմութեանն պտուղք։
       «Վասն ՚ի վերուստ խաղաղութեան եւ փրկութեան անձանց մերոց զտէր աղաչեսցուք »։ Տես, զի զխաղաղութիւն ոչ զոր յերկրէ ասաց վերագոյնն, այլ զերկնայինն, ըստ որում եւ յաւելուած բանիս զնոյն տնտեսէ։ Քանզի Հայր է Աստուած, եւ հայրաբար գութ ունի առ եկեղեցիս, ո՞ այլ որ արգելու զնոյն, եթէ ոչ մեր ըմբոստանալն, եւ անհնազանդութիւն օրինաց նորին. սակս որոյ եւ խռովի, ոչ յինքենէ, այլ ՚ի մէնջ զպատճառն ունելով։ Արդ մեք, ասէ սարկաւագն, եղբարք, զղջացաք յըմբոստանալոյն, եւ եկաք ՚ի միասին աստ խնդրել զերեսս Հօրն մերոյ Աստուծոյ, եւ հայցել ՚ի նմանէ զփրկութիւն. նախ աղաչեցէք լինել իւր ընդ մեզ հաշտութեամբ3, եւ ապա առաքել ՚ի վերուստ զնախախնամողական զօրութիւնն. եւ խաղաղացուցանել զմեզ յամենայն խռովարար ներգործութեանց թշնամւոյն, որով ջանայ թշնամութիւն առնել ՚ի մէջ մարդկան եւ Աստուծոյ։ Տալ մեզ աղաչեցէք զվերին խաղաղութիւնն, զայն որ ՚ի մէջ հրեշտակացն է եւ աստուածութեանն. զի մեք այնպէս ունիցիմք ընդ Աստուած համակամութիւն. խնդրեցէք զի փրկեսցին անձինք մեր յայսմ խափանողաց արկածից։ իսկ նոքա զնոյն բան երկրորդեալ, եւ ըստ այսմ մասին զվշտակցութիւն յԱստուծոյ պահանջեն ասելով, «Տէր ողորմեա»։
       «Վասն խաղաղութեան ամենայն աշխարհի, եւ հաստատութեան սրբոդ եկեղեցւոյ, եւ ամենեցուն օրհներգութեան, զտէր աղաչեսցուք »։ Յետ զերկնայինն ունելոյ խաղաղութիւն՝ ըստ կարգի եկեալ եւ ամենայն աշխարհի պահանջեն, այսինքն հաւատացելոց եւ անհաւատից։ Ըստ այսմ մասին ոչ թէ միայն ՚ի սատանայական խռովութեանց, այլ եւ ՚ի մարդկանէ՝ որք զինեալ ՚ի նմանէ ընդ միմեանս ՚ի թշնամութիւն պատերազմաւ յառնեն, զմիմեանս գազանաբար սպանանեն, զբնաւորական գութն ունայնացուցանեն, զանբնական ատելութիւնն ներգործեն, ուստի զբղխեալ չարիսն ո՞ կարէ թուել։ Անտի սպանումն, ՚ի նմանէ գերութիւն, զրկումն, ծառայութիւն, ՚ի պէտս այնր աշխատութիւն պարսպաց, պատրաստութիւն զինուց, խրոխտումն երիվարաց. նորին վասն անձաւք բնակութիւն մարդկան, քարակոշտք հանգստարանք, հարթ եւ գեղեցիկ տեղ՝ ատելի։ Զի թէ խաղաղութիւնն ՚ի մէջ էր, ոչ դժուարինքն բնակութիւնք, եւ սիրոյ տեղք ամայիք, ոչ ոմն ծառայ եւ այլ ոք բանդեալ. ուստի կարեւոր քան զամենայն ինչ զայս խնդրէ աշխարհի ամենայնի. յաւելու եւ զհաստատութիւն եկեղեցւոյ, քանզի արմատ նորա հաստատութեանն արտաքոյն է խաղաղութիւն։ Զի յորժամ թշնամեացն յարձակումն կարճի, սուր եւ գերութիւն խափանի, եկեղեցի պայծառութեամբ հաստատի, եւ իւրաքանչիւր ոք ՚ի բարեպաշտութիւն յորդորի. ընդ որ լծէ ամենեցուն օրհներգութեան. քանզի որպէս ՚ի խաղաղութենէն հաստատութիւն գայ յառաջ, այսպէս ըստ կարգի հաստատութեամբն օր ըստ օրէ յամենեցուն բերանն օրհներգութիւն Աստուծոյ առատանայ, զոր պարտական եմք միշտ հատուցանել նմա, ըստ այնմ. «Օրհնեցից զտէր յամենայն ժամ ». եւ դարձեալ, «Օրհնել միշտ ՚ի սիրտս ձեր զԱստուած»։
       «Վասն սուրբ տանս այսմիկ, եւ որոց հաւատով ընկալեալ զերկեղ տեառն աղօթեն ՚ի սմա, զտէր աղաչեսցուք »։ Տես դարձեալ թէ ո՛րպէս բարեկարգութեամբ տանի զընթացս բանիս. նախ երկնի եւ երկրի խնդրեալ զխաղաղութիւն, եւ ապա աշխարհի առ միմեանս. յետ որոյ եղականապէս որոշէ զժողովեալ տաճարս ՚ի հանուրցն, եւ առաւել սորին վասն թախանձել յորդորէ։ Բայց ասա մեզ ո՜վ երանելի պաշտօնեայ, զիա՞րդ մեզ որք ՚ի տանս եմք մարդկան հրամայես այնչափ փութով վասն անձանց աղերսել։ Ես ասէ ոչ միայն զձեզ գիտեմ աստ , այլ եւ համաձայն ձեզ զդասս հրեշտակաց. զի եթէ տէրն հրեշտակաց ըստ անսուտ խոստմանն է ՚ի մէջ ժողովելոցս յանուն նորա, ընդ նմա են եւ լեգէոնք իւրոցն սպասաւորաց. եւ թէ աղօթս մեր տեսանէ զերեսս Հօր մերոյ, յայտ է թէ հրեշտակքն մեր առնուն եւ բարձրացուցանեն զնոսա, որոց առաւել հրամայեմ աղաչակիցս ինձ լինել քան թէ ձեզ, եւ նոցա մտերմաբար վասն ՚ի տանս ժողովելոցս զտէր թախանձել, ըստ որում են մարդասէրք եւ աստուածասէրք։ Ապա թէ զորպէսն այսմ հաւատալ կամիք յինէն պահանջել, ընթացի՛ք ՚ի պատմութիւն սրբոյ հօրն Սպիւռիդոնի, եւ գտանէք զասացելոցս յայտնաբանիչն. քանզի յորժամ սարկաւագակիցն իմ հեղգացաւ ըստ եպիսկոպոսին հրամանի լուցանել զկանթեղսն՝ նայեցեալ ՚ի սակաւութիւն ժողովոյն, հրեշտակք պատասխանէին նմա ՚ի քարոզութեանն զՏէր ողորմեա, կշտամբեալ4 զթերահաւատութիւնն։ Նոյն եկեղեցի գոլով եւ նոյն պաշտօն, հաստատեցէ՛ք զհաւատս եւ ընդ մեզ ունել զնոսին երգակիցս եւ աղաչանացս առ Աստուած կցորդ։
       «Վասն հայրապետին մերոյ կենաց եւ փրկութեան զտէր աղաչեսցուք »։ Որպէս ասացաք, կարգ ունի հետեւումն հրամանական աղօթիցս. զի յորժամ զտաճարս Աստուծոյ եւ բնակիչս առ համանգամայն, ապա սկսանի յանուանէ յիշել զիւրաքանչիւր ոք՝ ըստ չափոյ պատուոցն նախադասեալ. եւ ո՞ ունի յեկեղեցին զառաջին տեղն եթէ ոչ եպիսկոպոսն, որ է փոխան Քրիստոսի՝ առաջնորդ հոգւոց, եւ նորա փրկութեանն եւ ուղղութեանն շնորհ յամենեսին ազդէ. ուստի նախ նորին վասն աղօթեսցուք1 նմա ասէ, զի մի՛ երբէք սայթաքեալ հովուին, ընդ նմին հօտքս լիցուք գահավէժ։
       «Վասն պատուական քահանայից, եւ որոց ՚ի Քրիստոս սարկաւագաց, եւ ամենայն ժառանգաւորաց եկեղեցւոյ զտէր աղաչեսցուք »։ Սոքա զերկրորդ եւ զերրորդ կարգ պատուոյ յեկեղեցիս ունին յետ եպիսկոպոսին, ըստ իւրաքանչիւր աստիճանի ժառանգակիցք Քրիստոսի եւ իշխանք հոգւոց. որոց փրկութիւնն ոչ անձանց միայն է օգուտ, այլ եւ ամենայն ժողովրդեանն, սակս այսր վասն նոցա աղաչեն։ Բայց մի՛ եղբարք հպարտասցուք վասն նախադասութեանս, այլ զայն ածցուք զմտաւ, թէ «Որում շատ տուաւ՝ շատ խնդրեսցի ՚ի նմանէ », եւ ոչ թողու Աստուած զպատիւս իւր ընդ վայր, առ ՚ի յոչ պահանջել զկշիռ պտղոյ գործոյն՝ որ հաւատացաւ նմա. այսինքն որոց Քրիստոսի ժառանգակիցք են եւ անուանին, ոչ միայն անձանց լինել լոյս, այլ եւ զայլս լուսաւորել ըստ իւրաքանչիւր պաշտաման գործոյ. ապա թէ հեղգամ, ունիմ ՚ի ձեռին հաստատութեամբ զպատիժ չար եւ վատ ծառային։
       «Վասն բարեպաշտ եւ աստուածապահ թագաւորին մերոյ, եւ ամենայն պաղատանն եւ ամենայն զինուորաց նորա զտէր աղաչեսցուք »։ Յետ ժառանգաւորացս եւ հոգւոց առաջնորդաց ՚ի հասարակ ժողովուրդն իջանէ, որոց նախապատիւք են թագաւորք. սոցա վասն Պօղոս մեզ առաւելապէս հրամայէ աղօթել քան ամենայն մարդկան. է՞ր վասն. զի խաղաղութեամբ, ասէ, զկեանս մեր վարեսցուք, քանզի հոգւոյ եւ մարմնոյ կենաց ցանկամք. արդ որպէս եպիսկոպոսք ՚ի պէտս հոգւոց խաղաղութեան տքնին, եւ թագաւորք ՚ի մարմնոց, եւ ըստ որում քահանայք եւ սարկաւագք նորա են գործակիցք, եւ իշխանք պաղատին զինուորքն՝ սորա. եւ ՚ի մարմնական գործն կանխեալ, եւ այնու զմեզ խնամեալ՝ պարտական արարին զեկեղեցի հոգւոց նոցա փրկութեան խնամակալու լինել աղօթիւք. ըստ այնմ, «Նոցա առաւելութիւնն ՚ի ձեր պակասութիւնն, եւ ձեր պակասութիւնն ՚ի նոցա առաւելութեանն. զի իցէք կատարեալք ՚ի մի»։
       «Վասն լինելոյ նորա յաղթող, եւ խորտակելոյ զամենայն թշնամիս առ ոտս նորա զտէր աղաչեսցուք »։ Քանզի յաղթութիւն նորա ամբողջ պահէ զմերս խաղաղութիւն, եւ խորտակելն նորա զթշնամիսն՝ զմեզ ՚ի սրոյ նոցա պարուրէ, կարեւոր է ՚ի պէտս մեր եւ զայս աղաչել։
       «Վասն ամենայն քաղաքաց եւ գաւառաց, եւ որոց հաւատով բնակեալ են ՚ի նոսա, զտէր աղաչեսցուք »։ Զի մի՛ այլոց փրկութեան մախանաց տացուք կարծիս՝ մեր թագաւորիս յաղթութիւն խնդրելով, առնու զաղաչանսն եւ սփռէ ՚ի վերայ տիեզերաց, եւ առաւելապէս հաւատացելոցն ՚ի նոսա, զի այլքն մարմնակիցք են մեր, եւ հաւատացեալքն ընդ ամենայն աշխարհ անձնակիցք եւ եղբարք։
       «Վասն պտղաբերութեան երկրի եւ ժամանակաց զտէր աղաչեսցուք »։ Զպտուղն ոչ միայն երկիրն տայ, այլ եւ հոլովեալն ՚ի վերայ ժամանակք եղանակաց տարւոյն՝ որք խառնեն ընդ նա զքաղցրութիւն օդոցն. գարունն զխոնաւութիւնն, եւ ամառն զցամաքութիւն խորշակին. ոմն սնուցանէ, եւ ոմն կատարէ, եւ զհարկաւոր կարիս մարմնոյս պատրաստէ, իրաւացի է զշնորհ սոցին խնդրել յԱստուծոյ։
       «Վասն ճանապարհորդաց, նաւորդաց, վաստակաւորաց, եւ վասն գերեաց փրկութեան զտէր աղաչեսցուք »։ Կարի կարօտ են ձեռնտուութեան Աստուծոյ սոքա յիւրաքանչիւր ընթացս, եւ դիւրագթելիք հարկաւոր փորձանօքն, կամ նաւաբեկութեամբ, կամ աւազակաց դրժանօք, կամ թէ այլ ինչ վտանգիւք։ Զի՞նչ պարտ է եւ զգերեացն թշուառութիւն երկրորդել՝ որք յոյժ մանաւանդ կարօտին ձեռինն Աստուծոյ օգնականութեան. սորին վասն1 հասարակաց անդամոց անկ է մեզ աղաչելն։
       «Վասն փրկելոյ զմեզ ՚ի վշտաց եւ ՚ի նեղութեանց զտէր աղաչեսցուք »։ Վիշտ եւ նեղութիւն՝ զոր մարմնոց եւ հոգւոց պատահի՝ ներգործութեամբ չարին առնու. քանզի փորձութիւն է վարք մարդոյ ՚ի վերայ երկրի, ըստ որում ասացաւ, եւ միշտ կարօտիմք յայսմանէ փրկիլ Աստուծով, զոր խնդրելն իրաւացի է. զի մի՛ տացէ ՚ի փորձութիւն առաւել քան զկար մեր, եւ ՚ի տալն՝ արասցէ եւ զելսն։
       «Ընկա՛լ կեցո եւ ողորմեա, եւ պահեա զմեզ տէր քոյին շնորհիւդ »։ Հայր, եւ դաստիարակ եւ ուսուցիչ է ժողովրդեանն սարկաւագն. արդ յորժամ որդիքն հաւանութեամբ զոր ինչ ուսոյց՝ աղաչեցին, առնու զպտուղ աղօթից նոցա, եւ ՚ի ձեռս մտաց եւ բարբառոյ իւրոյ եւ ըղձականութեամբ սրտի իւրոյ նուիրէ առաջի Աստուծոյ ասելով, ընկալ. զո՞. զայս զոր ինչ սոքա հրամանաւ իմով զքեզ թախանձեցին քաղցր եւ սիրալիր ընկալ ՚ի ձեռս քո տէր , որ պատարագ քեզ հաճոյ խնդրեցեր զայս ասելով, «Մատո Աստուծոյ պատարագ օրհնութեան, եւ կատարեա բարձրելոյն զուխտս քո. կարդասցես դու առ իս յաւուր նեղութեան քո, եւ ես փրկեցից զքեզ »։ Արդ մեք ՚ի նեղութենէն ստիպեալ կարդացաք առ քեզ աղաչանօք. դու այսուհետեւ ըստ քումդ խոստման արասցես զփրըութիւն, այսինքն կեցուցանել զմեզ անվրդով ՚ի սահեցմանէ չարին կենցաղոյս, եւ ողորմեա։ Բազմապատկաբար խնդրեաց ժողովուրդս զողորմելն քո, տուր եւ մի՛ արգելուր մարդասէր, եւ «Պահեա զմեզ տէր քոյին շնորհիւդ », զի գաղտամարտ ունիմք թշնամի ընդ խաւար խոցոտող զայնոսիկ որ ուղիղ են սրտիւք։ Ի քեզ յուսացաք ես եւ սոքա, առ որ եւ կողկողիմք ձայնիւ. պահեա զմեզ տէր շնորհիւդ քո, եւ մի՛ խնդրեր զփոխարէն ծառայական հպատակութեանն1 առ որ տկարացաք , քանզի բարիք իմ քեզ չեն ինչ պիտոյ, անկարօտ բնութիւն եւ ամենակալ։
       «Զսրբուհի աստուածածինն զօրհնեալ տիրուհին եւ միշտ կոյսն Մարիամ. յիշեսջիք եւ զամենայն սուրբս, եւ նոքօք զտէր աղաչեսցուք »։ Ո՜վ թէ որքան է գութ գորովոյ սորա1 ՚ի վերայ եկեղեցւոյս. զի ոչ զայն բաւական համարեցաւ զիւր բնաւիցս վասն մաղթել, այլ եւ զսրբոցն ոտից բռնադատէ բուռն հարկանել. զոր օրինակ որ առաջի թագաւորին մտանեն, իշխանացն որ շուրջ են զնովաւ ակնարկեն՝ համարձակութեամբն զոր ունին առ արքայն՝ կցորդել հայցուածոցն, այսպէս ասէ եւ դուք յետ ամենայնի զտիրամայրն ձեր եւ զամենայն սուրբս յիշեսջիք առաջի Աստուծոյ։ Հաւատամք զի թէպէտ եւ մեք անարժան եմք, նոցա ստիպումն աղաչանացն շարժէ զգթածն յողորմութիւն, որպէս ասաց. «Վերակացու եղէց քաղաքիդ այդմիկ վասն իմ եւ վասն Դաւթի ծառայի իմոյ ». իսկ սոքա յաւելուն դարձեալ. «Յիշեա տէր եւ ողորմեա »։ Այսինքն՝ զառաքինութիւն սրբոց քոց եւ զհաճոյական վարս որ տեառնդ նուիրեցին՝ զմտաւ ածեալ յիշեա, եւ թէ ոչ վասն մեր՝ յաղագս նոցին սիրոյ ողորմեա մեզ տէր, որպէս եւ ստիպիս միշտ ՚ի նոցանէ՝ ոչ անտես առնել զգործս ձեռաց քոց։
       «Եւ եւս միաբան վասն ճշմարիտ եւ սուրբ հաւատոյս զտէր աղաչեսցուք »։ Ճշմարիտ եւ սուրբ հաւատ ոչ միայն զխոստովանութիւն սուրբ Երրորդութեանն ասէ, այլ եւ զհաւատալն եկեղեցական բարեկարգ աւանդութեանցս, եւ զԱստուած առաջի աչաց ունել աստանօր հաւատով յունկնդրութիւն խնդրուածոցս, զի մի՛ թերահաւատութեամբ անյոյս եղեալ հեղգանայցեն յաշխատութենէ աղօթիցն, այլ որպէս զի տացէ Աստուած առաւելապէս զօրութիւն առ իւր գիտութիւնն բարձրանալ։
       «Զանձինս մեր եւ զմիմեանս տեառն Աստուծոյ ամենակալի յանձն արասցուք »։ Որք մինչեւ ցայժմ հասարակօրէն աղօթեցիք՝ զեղբարցն փրկութիւն նախապատուելով2 քան զանձանց, այժմ եւ զձեր անձինս եւ զմարմինս Աստուծոյ յայնձն արարէք 3 նախախնամել յամենայն դրժանաց չարին։
       «Ողորմեաց մեզ տէր Աստուած մեր ըստ մեծի ողորմութեան քում »։ Մեծ է ողորմութիւնն Աստուծոյ, եւ առաւել մեծ եւ բազմապատիկ, ըստ որում ամենայն ուրեք գիրք վկայեն. երբեմն «Ողորմեա ինձ Աստուած ըստ մեծի ողորմութեան քում ». երբեմն «Աստուած որ մեծն է ողորմութեամբ ». եւ մեծ վասն այնր, զի եւ որց ոչխնդրեն յիմարեալ տգիտութեամբ , նայեցեալ ՚ի թշուառութիւնն՝ առանց խնդրելոյ ողորմի եւ օգնէ գթալով ՚ի ստեղծուածն իւր. ըստ որում յաւելու առաքեալ. «Մինչդեռ մեռեալն էաք ՚ի մեղս մեր՝ կենդանիս արար ՚ի Քրիստոս». իսկ է եւ բազում ըստ սաղմոսերգողին, «Որպէ՜ս զի բազում արարեր զողորմութիւն քո Աստուած ». զի արդարապեէ կշռէ ըստ իւրաքանչիւր արժանեաց զշնորհն, մեծի հաւատոյն եւ աշխատութեանն՝ մեծ, եւ փոքուն փոքր. վրիպի եւ ոչ ոք բնաւ յողորմութենէ որ ապաւինի յԱստուած. վասն այսորիկ ասէ, խնդրեցաք բազում անգամ զողորմութիւն, եւ դու հարուստ ես դովաւ տէր արարիչ մեր. տուր մեզ զդոյն ըստ չափոյ արժանեաց մեր, եւ առաւել քան զնոյնն, եւ մի՛ անտես առնել զայսքան աղաղակ ՚ի քեզ ապաւինելոցս։ Յետոյ դարձեալ ստիպէ զաշակերտսն. ասացէք, մի՛ հեղգայք, բախեցէ՛ք եւ բացցի ձեզ, ժտեցէ՛ք, թախանձեցէ՛ք. թէ ոչ վասն բարեկամութեան՝ յորմէ յետնեալ գտաք, հաւատասցուք զի վասն ժտութեանս յառնէ տէրն մեր. եւ տայ զխնդրեալ ողորմութիւնս. իսկ նոքա սրտառուչ կամօք, որպէս ընկալան հրաման՝ բազմապատկաբար զնոյն կրկնեն առ Աստուած։
       Արդ եկայք եղբարք որք տգիտանայք զխորհուրդ Քրիստոսի պատարագելոյս, եւ ՚ի մեռելոց սակս միայն զնա դնէք, որոց միայն յուսայք գտանել սովաւ օգնութիւն, ուսարուք հաստատութեամբ զխորհրդոյս զօրութիւն. այսինքն զի զոր ինչ սարկաւագս խրատեաց զեկեղեցին աղաչել բարձրաձայն, զնոյն քահանայն հանդերձեալ է խնդրել խորհրդաբար՝ պատարագին միջնորդութեամբ, եւ սա նորա կամացն զսոսա զուգընթաց լինել յորդորեաց, զոր բաղդատելով ընդ իրեարս միմեանց գտանես հաւասար։ Ասաց սարկաւագն խնդրել քեզ զխաղաղութիւն, զնոյն խնդրէ եւ քահանայն ասելով. «Սովաւ շնորհեա զսէր, զխաղաղութիւն աշխարհի ». ասաց սա խնդրել զեպիսկոպոսաց, զթագաւորաց, զաշխարհի, եւ զոգւոց1 փրկութիւն. զսոցանէ մաղթէ եւ քահանայն միջնորդութեամբ պատարագին, եւ չիք ինչ կարծիք զանազանութեանճշմարիտ քննողաց։ Ապա պարտիմք ՚ի սկզբանս զխորհրդոյս զօրութիւն ճանաչել՝ ըստ որում ուսաք, որպէս զի քահանայքս այսպիսի մտօք զնոյն մատուսցուք, եւ ժողովրդականք վասն իւրեանց եւ վասն ամենեցուն ստուգեսցեն զբանն զսոյն կատարել, առ ՚ի յարձանանալ2 յուսոյ մեր ՚ի շնորհացս առատութիւն անստերիւր հաստատութեամբ, թէ մին ամենեցուն փոխան մեռանի3. քանզի ամենեքեան մեռեալ էաք, եւ վասն ամենեցուն մեռանի. է՞ր վասն. որպէս զի կենդանին ելով այսուհետեւ՝ մի՛ անձանցլիցուք կենդանիք, այլ այնմ որ ՚ի վերայ մեր մեռաւ եւ յարեաւ, որում փառք յաւիտեանս յաւիտենից , ամէն։