Խորհրդածութիւնք ի կարգս եկեղեցւոյ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ԲԱԶՈՒՄ անգամ եցոյց բանս զքահանայապետն պատկեր եւ նման Քրիստոսի, նոյն եւ յաջորդ աթոռոյ նորա ՚ի յերկրի. հաստատեցաք եւ զսրբութիւն սրբոց զխորանն անջրպետեալ երկնից երկին եւ տեղի Աստուծոյ. իսկ զտաճարս երկնից հաւասար, եւ զմարդիկ հաւասար հրեշտակաց ըստ իւրաքանչիւր դասու յօրհնութիւն ՚ի սմա պարապեալ։ Զայս ամենայն, որպէս կարծեմ, ընդարձակագոյն ցուցի ՚ի բազում տեղիս, եւ այժմ տկարանամ երկրորդել։
       Արդ գայ քահանայապետն՝ որ է պատկեր Քրիստոսի, հանդերձ հասապատիւ քահանայիւքն եւ դասուք պաշտօնէիցն, մինչ դեռ եկեղեցիս ՚ի սաղմոսերգութեան են եւ ՚ի փառատրութիւն Աստուծոյ, եւ կայ ոչ յեկեղեցիս եւ ՚ի տաճարս, եւ ոչ ՚ի խորանն սուրբ եւ ՚ի բեմն, այլ ՚ի յետին տեղին ՚ի դրունս տաճարին, Քրիստոսի եղեալ այսու ապացոյց՝ որ ՚ի կերպարանս Աստուծոյ եւ Հօր գոլով հաւասար, նմին եւ փառակից, տեղի բնակութեան ունելով զծոցն հայրենի՝ վերագոյն հրեշտակաց եւ հրեշտակապետաց եւ ամենայն անուան անուանելոյ. եւ յայսպիսի փառաց սակս փրկութեան մերոյ ինքնակամութեամբ զանձն խոնարհեցոյց, եւ ՚ի յետին տեղին քան զամենայն դասս հրեշտակաց եկն եւ եկաց, այսինքն յերկիր, որ է դրունք երկնից, եւ երկրորդ յետ նորա. այսպէս եւ քահանայապետն՝ նորապատկեր, եւ նման յամենայն ժողովրդենէս փրկչին մերոյ Քրիստոսի՝ միայն նա է, եւ տեղի իւր սեպհական ունի զներքին տեղ սրբոյ խորանին, եւ անդ հանգչէր միայն ՚ի քահանայապետականն աթոռ՝ վեհագոյն քահանայից եւ սարկաւագաց եւ ամենայն լրման եկեղեցւոյս։ Սակայն նմանեալ Քրիստոսի խոնարհութեանն, որպէս նա ՚ի մարդեղութեանն փոքր մի խոնարհեցաւ քան զհրեշտակս, այսպէս եւ սա յայս սակաւ ժամանակս. յետոյ եւ ՚ի խոնարհ կանգնի քան զամենայն լրումն եկեղեցւոյս՝ որք ՚ի կերպարանս հրեշտակաց փառաբանեն զԱստուած ՚ի տաճարս որ է յարացոյց երկնից։ Զի եկեալ կանգնի ոչ ՚ի տաճարն, այլ ՚ի դրունսն որ է օրինակ երկրի՝ ուր երեւեցաւ Քրիստոս . որպէս նա մարդացեալ ոչ խոնարհ միայն քան զսերովբէս եւ քերովբէս, այլ եւ քան զհրեշտակս. այսպէս եւ սա ոչ միայն քան զքահանայսն յետոյ, այլ եւ քան զսարկաւագունսն եւ զկէս սարկաւագունսն։ Քրիստոս յորժամ մարմին զգեցաւ, ասէ Պօղոս՝ թէ աղօթս եւ պաղատանս առ Աստուած մատուցանէր ՚ի վերայ երկրիս. եւ աւետարանիչքն բազում անգամ նշանակեն վասն աղօթելոյ նորա. աղօթէր ոչ եթէ վասն իւր որ ամենասուրբն է, այլ վասն մեր. որպէս եւ ուսանիմք յաղօթից անտի. «Հայր, վասն յիս հաւատացելոցս աղաչեմ ». այսպէս եւ քահանայապետն մինչ դեռ է ՚ի յետին տեղն եկեղեցւոյն, հանգոյն Քրիստոսի զաղօթսն մատուցանէ փրկութեան սոցա վասն, եւ խնդրէ յԱստուծոյ կեցուցանել զժողովուրդն, եւ ընդունել զօրհնութիւն նորա՝ զոր երգեն ՚ի գովեստ փառաց նորա եւ անուան։ Ըստ որում Քրիստոս յետ կատարելոյ զամենայն խոնարհութիւն տնօրէնութեանն յերկրի՝ ապա յերկինս եմուտ, եւ ոչ եկաց մնաց անդանօր, այլ անց ընդ երկինս, որպէս ասէ Պօղոս. «Ունիմք մեք քահանայապետ մեծ անցեալ ընդ երկինս », եւ դարձեալ ասէ. «Զատեալ ՚ի մեղաւորաց, եւ բարձրացեալ քան զերկինս Քրիստոս՝ էանց ընդ այն, եւ եմուտ ՚ի ներքին կողմն վարագուրին վեհագոյն իշխանութեանց եւ պետութեանց, եւ նստաւ ընդ աջմէ Հօրն յիւրն սեպհական տեղի ժառանգութեան ». այսպէս եւ քահանայապետս յառաջ գայ ՚ի պատշաճ ժամու ՚ի խոնարհ տեղոյս՝ ուր տնօրէնութեամբ խոնարհութեանն կանգնեցաւ, եւ անցանէ ընդ մէջ ժողովրդեանս, որպէս եւ Քրիստոս ընդ հրեշտակացն. եւ ոչ կայ եւ մնայ ՚ի միում ՚ի սոցանէ ՚ի դասակարգութիւն, որպէս եւ ոչ Քրիստոս յերկնայնոցն, այլ սլացեալ ՚ի միջոյ սոցա՝ ինքնիշխանութեամբ մտանէ ՚ի խորանն վեհագոյն, որպէս եւ Քրիստոս ՚ի ներքին կողմն վարագուրին ՚ի ծոցն հայրենի. եւ ըստ որում Քրիստոս յիւր սեպհական եւ ՚ի ծանօթ տեղին եմուտ, այսպէս եւ սա յիւր սեպհական կայարանն ՚ի տեղն եւ յաթոռն բարձրացաւ։ Եւ Քրիստոս յետ մտանելոյ յերկինս իւր նախ եւ առաջին, ապա կարապետ եղեւ ամենեցուն գնալ յայն տեղին, եւ հորդեաց մեզ ճանապարհ նորոգ եւ կենդանի ելանել յերկինս, որոյ հետեւեցան նախ առաքեալքն, եւ յետ այնորիկ սուրբքն ըստ իւրաքանչիւր կարգի. այսպէս եւ սա նախ ինքն եմուտ ՚ի խորանն սուրբ յօրինակ Քրիստոսի, եւ հորդեաց ճանապարհ գնալ ՚ի սոյն եկեղեցական դասուց, որոյ հետեւին նախ քահանայքն ըստ նմանութեան առաքելոցն, եւ ապա իւրաքանչիւրքն դասք պաշտօնէիցն ըստ պատուոյ եւ աստիճանի։ Եւ ըստ որում Քրիստոս եւ սուրբքն իւր յերկրի գոլով՝ խոնարհք էին եւ հաւասարք բնաւիցս, իսկ յերկինս ելեան նա զիւրն տեղ ընդ աջմէ Հօր առեալ բազմեցաւ, եւ սուրբքն զիւրաքանչիւր կարգ որպէս պատուեցան յԱստուծոյ, այսպէս եւ սոքա արտաքոյ խորանին կալով անընտիր էին զանազանութեամբ դասու եւ կայանի, քահանայապետն յետոյ եւ յետինքն յառաջոյ։ Բայց յորժամ մտին ՚ի պատկերն երկնից խորանն, յիւրաքանչիւր տեղ ժառանգութեան արժանապէս որոշմամբ բազմեցան, քահանայապետն ՚ի վեհագոյն աթոռն ապացոյց Քրիստոսի, եւ քահանայքն ընդ նմա պատկեր առաքելոցն, եւ այլ պաշտօնեայքն ըստ պատուոյ ընդ նոսա զետեղին։ Եւ որպէս Քրիստոս միշտ բարեխօսէ վասն մեր՝ ըստ հրամանին առաքելոյ՝ առ Աստուած, քանզի գրէ. «Միշտ կենդանի է լինել բարեխօս վասն մեր, եւ զփորձ առեալ՝ օգնական լինի փորձանաւորացս ». այսպէս եւ սոքա յետ այսր գան առընթեր սրբոյ սեղանոյն, եւ ըստ նմանութեան Քրիստոսի նուիրօք մարմնոյ նորա եւ խոհրդական աղօթիւքն մաղթեն առ Աստուած եւ Հայր՝ վշտակցութեամբ վասն ամենայն ժողովրդեանս, ուստի եւ ընդունին զհայցուածսն որ խնդրենն. «Քանզի զամենեսեան կամի զի կեցցեն եւ ՚ի գիտութիւն ճշմարտութեան եկեսցեն»։