Պատմութիւն Հայոց

Բայց Արշամայ թագաւորեալ ամս քսան՝ որդի նորուն Աբգար փոխանորդէ զթագաւորութիւնն։ Սա վասնզի նազելի էր իմաստութեամբ Աւագ այր յառաջնոցն անուանիւր, զոր Ասորւոց եւ Յունաց ըստ մերումս լեզուի ոչ բաւեալ ուղղախօսել՝ Աբգար զնաանուանէին։ Աստանօր ամենայն Հայք հարկեցանՀռօմայեցւոց հրամանաւ Օգոստեայ կայսեր՝ յաւուրս աշխարհագրին, յորում ժամանակի ծնեալ լինի Փրկիչնմեր՝ տէր մեր Յիսուս Քրիստոս ՚ի Բեթղէհէմ Հրէաստանի։ Բայց ՚ի մէջ Աբգարու եւ Հերովդէի ոչփոքր ինչ խռովութիւն եւ աղմուկ շփոթի պատերազմացյուզէր. եւ վասն առ ՚ի Քրիստոս համարձակութեանն Հերովդէի եւ կոտորելոյն զտղայսն ՚ի Բեթղէհէմ՝յանհնարին ցաւս ըմբռնեալ էր եւ ոչ կարէր անձամբ վճարել ինչ։ Ապա առաքէ զոմն եղբօրորդի իւր զօրօքբազմօք, որոյ հասեալ ՚ի Միջագետս եւ տուեալպատերազմ ընդ Աբգարու՝ մեռանի ՚ի նմանէ. եւ իսկ եւիսկ վախճանի Հերովդէս, եւ Արքեղայոս որդի նորունփոխաբերէ զտեղին։ Ապա եւ Արշաւրի արքայի Պարսիցեւս վախճանեալ՝ աղմուկ շփոթի ՚ի մէջ որդւոց նորալինէր, թէ ո՛վ ոք ընդ հօրն իւրեանց թագաւորեսցէ։ Իսկ Աբգարու երթեալ իբրեւ զայր իմաստուն՝ համոզէ՚ի մէջ նոցա, տնկելով ՚ի նոսա զհաշտ խաղաղութիւնն՝ թագաւորեցուցանէ զԱրտաշէս. իսկ զայլ եղբարս նորահանդերձ քերբն յերիս ցեղս որոշէ կոչմամբք այսպիսեօք՝ Կարենի Պահլաւ, Սուրենայ Պահլաւ եւ քոյրն՝ Ասպահապետի Պահլաւ. որ ապա յետ ժամանակացինչ սուրբ Լուսաւորիչն Գրիգորիոս ՚ի Սուրենեանն Պահլաւէ շարժեալ շառաւիղ ոստ որթոյն Քրիստոսի. եւՔամսար, յորմէ Կամսարականք ՚ի Կարենեանն Պահլաւէ. եւ այսպէս սոքա տեսեալ լինին թագաւորազունս բողբոջք։ Բայց Աբգարու ապականեալ լինէր մարմինն չարաչար ախտիւ. եւ վասն զի Մարիխաբ բդեաշխն Աղձնեաց եւ Շամշագրամ նահապետն Ապահունեաց եւ Անան՝ հաւատարիմք արքային Աբգարու, ելեալք յԵրուսաղէմ եւ տեսեալ զսքանչելի բժշկութիւնն Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ՝ եկեալ պատմեցին Աբգարու։ Սակս այսորիկ գրէ թուղթ աղաչանաց գալ առնա եւ բժշկել յախտէն յայնմանէ, զոր ոչ ոք երբէք ՚ի մարդկանէ եգիտ բժշկութիւն։ Զոր եւ ընկալեալ Փրկիչնմեր եւ արժանի պատասխանւոյ զնա համարեալ՝ գրէ առնա, առաւել երանելով զայնոսիկ, որք ոչն տեսեալ իցեն զնա եւ հաւատասցեն. եւ ՚ի կատարել՝ ասէ, զկամս առաքչին իմոյ, առաքեցից քեզ զմի յաշակերտաց իմոց, զի զցաւս քոյ բժշկեսցէ եւ կեանս շնորհեսցէ քեզ եւորք ընդ քեզդ են։ Իսկ զթուղթ Փրկչին բերեալ առ Աբգար Անանայ սուրհանդակի ընդ նմին եւ զկենդանագրութիւն փրկչական պատկերին, որ կայ մինչեւ ցայսօր ժամանակի յԵդեսացւոց քաղաքի։ Ապա յետ համբառնալոյ Փրկչին մերոյ յերեսներորդի ամի թագաւորութեանն Աբգարու Թովմաս առաքեալ՝ միյերկոտասանիցն, առաքէ զԹադէոս յեօթանասնիցն* ընտրելոց բժշկել զթագաւորն Աբգար ըստ խոստմանՓրկչին մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, զոր եւ արժանիվարկաւն իսկ գրով տալ զաւետարանական զաւետիսն։ Որոյ ապա եկեալ ՚ի տուն իշխանին Տուբիայ Բագրատունւոյ, որ ցայն վայր կացեալ մնացեալ էր հայրենի օրինօքն. իսկ իշխանին Տուբիայ առեալ ածէ զԱռաքեալն առ արքայն. եւ նշան հրաշալի ՚ի դէմս Առաքելոյն արքայն տեսանէր. եւ ապա ընդգճեալ ՚ի ծունկս երկրպագանէր նմա ՚ի վերայ երեսաց երկրի։ Իսկ Առաքեալն զձեռն ՚ի վերայ եդեալ Աբգարու՝ բժշկէր զնա. այլեւ զբոլոր իսկ զհիւանդս եւ զախտաժէտս, որք ՚ի տան արքայի եւ յամենայն քաղաքին՝ բժշկէր։ Եւ մկրտեցաւ ինքն Աբգար եւ ամենայն քաղաքն. եւ օր ըստ օրէ բազմանային հաւատացեալքն ՚ի տէր։ Իսկ սրբոյն Թադէի զԱդդէ ոմն խոյրադիր ձեռնադրեալ եւ փոխանորդ իւր թողեալ յԵդեսիայ, եւ ինքն գայր առ Սանատրուկ քեռորդին Աբգարու աւետարանել վիճակելոցն նմա զՔրիստոսի աստուածութիւնն։