Պատմագրութիւն

Բայց գիտելի է, զի բազում վիշտս կրեացեւ դառնութիւն վարդապետն Սարգիս յաշակերտացիւրոց։ Զի յորժամ էր յերկիրն Սիւնեաց՝ Կարապետանուն վարդապետ մի՝ մականուն ճագառակեր, դաս եդեալզԳիրս առաքինութեանց իւրեանց, եկն աղթարմայաբեղայ մի եւ ասէ ցնա. «Ես երբեմն աբեղայ ի ձէնջեղեալ եմ, բայց սատանայ կորոյս զիս եւ արարքաղկեդոնական, եւ սիրտ իմ հանապազ խոցի ի դէմս ձերանարգութեան եւ հայհոյութեան. բայց գիտութիւն լիցիքեզ, զի Կարապետն այն դաս եդիր զԳիրսառաքինութեանց, եւ կամին գալ ի քէն բան հարցանել։Ահա՛ քեզ Գիրք առաքինութեանց, զի պատասխանի տացեսնոցաե։ Եւ նորա առեալ յոյժ ուրախացեալ՝ փառս ետԱստուծոյ մեծաւ գոհութեամբ։

Եւ յետ երկուց աւուրց եկին Բ. (2) աբեղայաղթարմայ առ վարդապետն, հարցին. «Զի՞նչ էառաքինութիւն եւ զի՞նչ է սահման նորինե։ Եւ նորապատասխանեալ զուղիղն, եւ գնացին առ վարդապետնիւրեանց։ Եւ դարձեալ գան միւս անգամ եւ ասեն. «Զի՞նչ է սահման հաւատոյե։ Եւ նա ասէ զայնպատասխանի, զոր ուսեալ էր ի վարդապետաց։ Եւ նոցաամօթալից դարձան ի վանքն Քռնոյ։ Իսկ աշակերտքմեծին Սարգսի ստիպեն զնա աղաչանօք դաս ասել զԳիրսնոցին առաքինութեանց. եւ նորա, հեզահոգի եւ միամիտգոլով, ապաւինեալ ի Հոգին Աստուած՝ սկսանի դասիւվարդապետութեան ուսուցանել զնոսա։ Իսկ աշակերտքնորին տգէտ գոլով՝ ոչ էին առեալ զճաշակդաւանութեան եկեղեցւոյ զմեծին ԼուսաւորչինԳրիգորի, զԱստուածաբանի Գրիգորի, զԱթանասին եւզԿիւրղին եւ զմերոց աստուածաբանիցն զՍտեփանոսինՍիւնեաց, զԱնանիայ Շիրակունոյ, զՊօղոսիՏարօնացոյ, զՅովհաննու Սարկաւագին Հաղբատացոյ, զԴաւթի փիլիսոփային, զՄովսիսի Քերթողահօրն, եւզԱսողնիկ թարգմանչի եւ զայլոց վարդապետաց սրբոց։Եւ որ ոչ է առեալ զճաշակ ճշմարիտ վարդապետութեան՝դիւրաւ սխալեալ մեռանի հոգով, որպէս գառն, որ ոչառնու զխախաց եւ զդալն մօր վաղվաղակի մեռանի. սոյնպէս եւ աշակերտք նորին վաղվաղակի տկարացան իհաւատոց, կամէին աղթարմայ լինել՝ ոչ գիտելովվարդապետին։ Եւ տեսանէ ոմն ի քահանայից սուրբուխտին՝ սպասաւոր եւ փակակալ սուրբ ուխտինԱպրակունեաց, զազդումն Սուրբ Հոգւոյն՝ տեսլեամբգիշերոյ յանուրջս երազոյ, զի գետն Երասխայբարձրացեալ՝ եկն, տարաւ զաշակերտքն առ հասարակ եւկորոյս զամենեսեան, իսկ վարդապետն Սարգիս եւփակակալն Ստեփանոս մազապուրծ եղեալ՝ զձեռսն իյուռիսն արկեալ՝ ապրեցան ի հեղձուցանելոյ գետոյն։Եւ զարթուցեալ ի քնոյն, երթեալ առ վարդապետն եւճգնաւորն Մաղաքիա, պատմեաց զերազն եւ զամենայնխորհուրդ սուտ եւ թերահաւատ եւ խաբեբայ աշակերտացնորա։ Իսկ նոցա հարեալ զերեսս զմուրուսն ճողէին, զգլուխսն հարկանէին, ողբս ի բերան առեալ իբր իվերայ մեռելոյ անմխիթար սգով լային զհոգեւորմեռելութիւն կորստեան նոցին։ Եւ ապա խորհուրդ իմէջ առեալ մեծ վարդապետին՝ յուղարկէ զճգնաւորսՄաղաքիա առ մեծահամբաւ եւ հռչակաւոր վարժապետնՅովհաննէս մականուն Կախիկ՝ հասանելյօգնականութիւն հեզահոգի առն Աստուծոյ, մինչ ոչ էտարածեալ գայթակղութիւն չարութեանն տգէտաշակերտացն իւրոց առ աղթարմայ ուրացողքնճշմարտութեան, եւ ոչ նոքա փախուցեալք եղեն։

Իսկ երջանիկ եւ երանելի վարդապետնՅովհաննէս ելեալ աշակերտօք իւրովք եւ բազմութեամբքահանայիւք յերկրէն Որոտան, ի շնորհալից աթոռոյնՍտաթէի առաքելոյն՝ եկն յերկիրն Երնջակու ի սուրբուխտն Ապրակունեաց։ Եւ կոչեաց զամենայն կարգաւորեւ զաշխարհական, եւ ստուգեաց ի նոցանէ զամենայնչարութիւն հաւանութեան տգէտ աշակերտացն, եւհրամայեաց բերել զաշակերտսն։ Եւ դէմ յանդիման եղենառաջի հրապարակին, եւ պարտաւորեցան. եւ տարեալեդին ի բանտի, եւ զոմանս յերկաթի, եւ զոմանս հարեալբրածեծ արարին։

Եւ վարդապետն Սարգիս բան տրտնջման ասացնոցա, եւ յետոյ ամենեքեան պատժեցան յԱստոծոյ. ոմանք գետակուրս եղեն, ոմանք մերկացեալ խայտառակշրջէին, կէսք ի նոցանէ փախուցեալք գնացին յաշխարհնՖռանկաց, եւ ի նոցա միջին չարախօսութիւնս արարեալ՝ի պղնձի եդեալ եփեցին, կէսք ի նոցանէ զղջացեալքապաշխարեցին, որպէս Ատոմն Մոկացին, զի զղջացաւ եւգնաց յԵրուսաղէմ, եւ դարձեալ եկն ի գաւառն իւր եւզմարմնաւոր պատիժն կրեաց. սիրտն ծակեցաւ եւ տարի միշունչ ելանէր ի սրտէն եւ ապա զղջմամբ աւանդեացզհոգին։