Տարեգիրք

Ի թուին ՈԽԷ [647=1198] յամսեանն յունուարի, յօր Յայտնութեան Տեառն, օծին զԼեւոն թագաւոր Հայոց ի հնազանդութիւն եկեղեցւոյն Հռոմայ եւ ըմբրուրին Ալամնաց. եւ եղեւ ուրախութիւն մեծ ազգիս Հայոց, զի տեսին վերստին կանգնեալ եւ նորոգեալ զտէրութիւն իւրեանց յերեսս Լեւոնի բարեբարոյ եւ աստուածասէր արքայի։ Ի սոյն ամի հանգեաւ ի Քրիստոս տէր Ներսէս, որդի Օշնին եւ եղբայր Կոստանդեայ տեառն Լամբրունի։ Եւ արդ պարտ էր մեզ պատմել փոքր ի շատէ զոր ըստ նորայն ժամանակի վայելչացեալ էր տունս Հայոց։ Քանզի էր արքայն Լեւոն այր իմաստուն եւ հանճարեղ, զուարթ տեսլեամբ եւ առատ սրտիւ առհասարակ, առ եկեղեցականս եւ աշխարհականս, առ աղքատս եւ առ տկարս, ի վանօրեայս /141ա/ եւ յուխտեալ տեղիս, եւ ամենայն ուրեք տարածանէր զբարեաց իւրոց պարգեւս. զարդարեաց զտօնս զատկաց մեծահանդէս ժողովով, եւ մեծածախ սեղանով. եւ ուր իմանայր թէ գոյ այր պիտանի ի գործ ինչ եւ աջողակ, առաքէր եւ կոչէր խոստմամբ, եւ բերեալ հանգուցանէր առատաձիր պարգեւօք. եւ ամենայն դասուք եկեղեցականօք եւ պատուաւոր իշխանօք զարդարեալ եւ վայելչացեալ էր երկիրս Կիլիկոյ, զոր եւ պատմեցից զանուանս մի ըստ միոջէ.

Տէր Դաւիթ արքեպիսկոպոս Մամսուեստիոյ եւ առաջնորդ սուրբ ուխտին Արքակաղնոյն։

Տէր Գրիգորիս արքեպիսկոպոս Կապնուն եւ առաջնորդ Արիգնոյն։

Տէր Յովհանէս արքեպիսկոպոս Սիսոյ եւ առաջնորդ Դրազրկուն։

Տէր Մինաս արքեպիսկոպոս աստուածաբնակ քաղաքին Երուսաղեմի։

/141բ/ Տէր Յուսէփ արքեպիսկոպոս Անտիոքու եւ առաջնորդ Յիսուանցն։

Տէր Կոստանդին արքեպիսկոպոս Անարզաբոյ եւ առաջնորդ Կաստաղօնին։

Տէր Վարդան արքեպ. Լամբրունին եւ առաջնորդ Սկեւռային։

Տէր Ստեփանոս արքեպ. Տարսոնին եւ առաջնորդ Մլիճոյն։

Տէր Թորոս եպիսկոպոս Սելեւկիոյ։

Տէր Աստուածատուր եպ. Մեծքրուն։

Տէր Յոհանէս եպ. Սանվիլանց։

Տէր Գէորգ եպ. Անդրիասանց։

Տէր Կոստանդին եպ. Յոհնանց։

Տէր Գրիգոր եպ. Փիլիպպոսեանց։

Տէր Ստեփանոս եպ. Բերդուսին։

Տէր Մխիթար եպ. Ընկուզտին։

Իշխանն Պաղրսայ Ատանն։

Իշխանն Ճկերոյն Օստն։

Իշխանն Համուսին Արեւգոյնն։

Իշխանն Սարվանդաւի Սմբատն։

/142ա/ Իշխանն Հարունոյն Լեւոն։

Իշխ. Սիմանայ կլային Սիրուհի։

Իշխ. Անէոյն Հեռի։

Իշխ. Կուտաֆոյն Ապլղարիպ գունդուստապլն։

Իշխ. Ընկուզտին Պաղտինն։

Իշխ. Թոռնկային Ստեֆն։

Իշխ. Բերդուսին Լեւոն եւ Գրիգոր։

Իշխ. Կանչոյն Աշոտն։

Իշխ. Ֆօռնօսայ Ապլղարիպն։

Իշխ. Կապնուն Տանկրի։

Իշխ. Ճանճոյն Կոստանդին։

Իշխ. Շողականն Ճօֆրի։

Իշխ. Մազոտխաչին Սիմունն։

Իշխ. Թւին Ըռօպերտն։

Իշխ. Թլսապոյ Թորոս։

Իշխ. Վաներոյն Վասիլ մարաջախտն։

Իշխ. Բարձրբերդոյ Գէորգ։

Իշխ. Կոպիտառոյ Կոստանդին։

Իշխ. Մօլովոնին Աժառոսն։

/142բ/ Իշխ. Կուկլկայ Սմբատ։

Իշխ. Լամբրունին Հեթում։

Իշխ. Լուլւայոյ Շահինշահն։

Իշխ. Պապեռօնին Բակուրան։

Իշխ. Ասկուռսոյ Վասակ։

Իշխ. Մանաշոյ Հեթում։

Իշխ. Բերդկանն Միխայլն։

Իշխ. Պռականոյ Տիգրանն։

Իշխ. Սիւիլոյ Օշինն։

Իշխ. Կուռիկօսոյ Սիմունն։

Իշխ. Սելեւկիոյ եւ Պունառոյ Կոստանցն։

Իշխ. Սինիտու եւ Կովասու Ռոմանոսն։

Իշխ. Վէտին եւ Վէռըսկու Նիկիֆօռն։

Իշխ. Լավզատոյ եւ Տիմիտուպօլսոյ Խռսօֆօրն։

Իշխ. Մանիօնին, Լամօսոյ, Ժեռմանկանն եւ Անամուռին Հալկամն։

Իշխ. Նորբերդոյ եւ Կօմառտիասոյ սեւաստիօսն Հեռի։

Իշխ. Անդօշծին եւ Կուպային Պաղտինն։

/143ա/ Իշխ. Մաղվայոյ եւ Սիկոյ եւ Պալապօլին Կեռսակն։

Իշխ. Մանովղատին եւ Ալարոյ Միխայլն։

Իշխ. Լակռաւենոյ Կոստանդինն եւ Նիկիֆօռն։

Իշխ. Կալանօնօռսոյ, Այժուտապին, սուրբ Սոփէ եւ Նաղլօնին Կեռվարդն։

Արդ այս վերոյգրեալ բերդերս ժամանակ մի ծառայեցին թագաւորին Լեւոնի, եւ ապա դարձան ի սուլտանն։ Եւ յետ Պեմունտ բրնծին մահուանն՝ բազում զինուորք եկին ի ծառայութիւն թագաւորին Լեւոնի, եւ իշխանք ընդ նոսա՝ որոց անուանքն են այսոքիկ. Ուլիվէր ջամբռլայն, Ռօճէլ Տմունթն, Ջուարտն, Թումաս Մալըպրունն, Բայէն Պուդլերն, Կիլամ Տլիլն. եւ այսպիսի խոհեմ իշխանօք եւ քաջամարտիկ զինուորօք քաջապէս մղէր զհոյլս թշնամեացն։ Եւ զորդիսն Խլիճ Ասլանին որք /143բ/ տիրեցին տանն Հոռոմոց, նեղեալ զնոսա յոյժ, առնելով ի նոցանէ բերդորայս եւ գերելով զերկիր նոցա աւերմամբ. եւ արիագոյն քաջութեամբ սպառազինեալ կայր ի մէջ թշնամեաց իբրեւ զախոյեան անպարտելի։ Եւ ունէր ի մտի զչարիսն Լամբրունցեացն զոր անցուցեալ էին ընդ քրիստոնեայս Կիւլիկեցւոց եւ ընդ ազգն Ռովբինանց, արպէս եւ երբեմն Օշինն հայրն Հեթմոյ, առաջնորդ եղեալ Թուրքին եւ եբեր ի վերայ Ատանոյ, էառ զնա եւ բազում կոտորածս արար ի նա, որ եւ ասէին թէ ԵՃ [500] կոյս աղջիկ տարան, թող զայլ անթիւսն։ Եւ խորհէր Լեւոն իմաստութեամբ, փետտել զթեւս նոցա, եւ ցածուցանել զբարձրայօն հպարտութիւն նոցա։ Խօսէր ընդ Հեթում որդի Օշնին բանս ախորժականս մտաց նորա. կամք են իմ առնել ընդ քեզ կապակցութիւն սիրոյ, եւ տալ զդուստր եղբօր իմոյ Ռովբինի՝ զՖիլիպն ի կնութիւն որդւոյ քո երիցա/144ա/գունի Օշնի։ Եւ Հեթում շնորհակալութեամբ ընկալաւ զբանն եւ ուրախացաւ։ Եւ ապա ի քաղաքն Տարսոն պատրաստեցին զպետս հարսանեաց, եւ Հեթում եկն տամբ եւ զաւակօք եւ ամենայն աղխիւք ի Տարսոն։ Եւ թագաւորն Լեւոն կալաւ զնոսա, եւ առաքեալ էառ զԼամբրունն առանց մարտի, եւ զՀեթում եդ ժամանակս ինչ ի բանտ, եւ ապա հանեալ ի բանտէն ետ նմա գեղորայս բազումս եւ պատուով ընդունէր զնա, եւ նա ծառայէր նմա միամտութեամբ ըստ իմաստութեան իւրոյ, զի էր այր զգօն եւ մեծիմաստ գրագէտ յոյժ։ Եւ դարձեալ յետ ամաց ինչ կալեալ զնա եւ եդ ի բանտի, եւ նա անդ զգեցաւ զգեստ կրօնաւորութեան, եւ գնաց թագաւորն առ նա ի բանտ ի Վահկայն եւ խնդրեցին թողութիւն յիրերաց, եւ ազատեաց զնա թագաւորն, եւ ետ նմա զսուրբ ուխտն Դրազարկն, եւ անդ եկաց մինչեւ ցօր մահուան իւրոյ, եւ ի ժամ կրօնաւորութեանն փոխեցաւ անուն նորա /144բ/ եւ անուանեցաւ Հեղի։