Աշխարհագրութիւն չորից մասանց աշխարհի. Ասիա

Այս գաւառ անկանի յարեւելս հիւսիսոյ Երզնկեայ գաւառի, եւ յարեւելս Կամախու. Եփրատ գետ այսինքն է Միւրատ, անցանէ ընդ մէջ սորա: Չունի քաղաք կամ գիւղաքաղաք, այլ գիւղօրէս ցիր աստ անդ: Քուրդք բնակեալք ՚ի սմա եկել ասին ՚ի Սէկմանապատայ, զորմէ տե'ս ՚ի բ մասն Մեծին Հայոց:

Գարագուլագ: Գիւղ մեծ կամ շէն իբր 3 ժամաւ հեռի ՚ի Մամախաթունէն ՚ի հարաւկողմն նորա, բնակել ՚ի հայոց ՚ի դաշտավայրի. մերձ ՚ի սա է ձոր կոչեցել Շէյդան տէրէսի. որ է տեղի աւազակաց:

Վժան. Բուն: Են երեւելի գիւղօրէք ՚ի Դերջան յորս նստին քուրդ պէկք:

Սուրբ Դաւիթ: Է երեւելի մենաստան ՚ի գաւառիս:

Սըրըխլը Սուրբ Դորոս: Է մենաստան սրբոյն Թէոդորոսի ՚ի հնումն կոչեցել Գորոբու վանք, ՚ի սահմանակցութեան Երզնկեայի, յապառաժուտ ձորավայրի, որ ՚ի հնումն կոչէր Սէզէմնուտ, միայն տեղի մենաստանին եւ փոքրիկ հրապարակ նորա է ՚ի տափարակի. եկեղեցի փոքր, ուր ցուցանեն ուխտաւորաց խաչ կանգնեալ ՚ի ծայր ձողոյ, յորում է լեզու սրբոյն Դորոսի, յոյր սակս կոչի Սըրըխլը. տօն է ՚ի կիրակէի յութերորդ աւուր պէնտէկոստէի, յորում աւուր ժողովին բազմութիւն յոյժ ուխտաւորաց: Անդ է եւ մարմին սրբոյն. իբրեւ կէս ժամաւ հեռի ՚ի մենաստանէն ցուցանեն զծառն` յորոյ վերայ հատաւ գլուխ սրբոյ վկային: ՚Ի գլուխ լերին եւ լուսաղբիւր մենաստանին:

Մամախաթուն: Քարաշէն իջեւան մեծ այսինքն խան վասն կարաւանաց, ընդ մէջ Էրզիռումայ եւ Երզնկայու ՚ի Շողանի ձորն, ուրանօր Սարշամ եւ Սեւ ջուր ՚ի միասին խառնեալ կազմեն զԵփրատ գետ. յարեւմուտս հարաւոյ Էրզիռումայ իբրեւ 16 ժամաւ հեռի ՚ի նմանէ, եւ միօրեայ հեռի ՚ի Գարագուլայ շինէն: Տիկնոջ ուրումն կամ Խաթունի փաշայի շինեալ ասեն զայս է իջեւան. եւ յանուն նորին անուանեալ, բայց երեւին անդէն եւ այլ աւերակք նախնի շինուածոց, բաղանիք եւ ապարանք անբնակք:

զՇողանի ձորն ՚ի հնումն Շօխա անուանել, աղաւաղանօք կոչեն ոմանք Շողէյի, կամ Շուղնի: Հանդէպ Մամախաթունի ՚ի հարաւոյ Եփրատայ, ՚ի գլուխ լերին եւ գիւղ քրդաց: