Սովորաբար
առ
ռամիկս
կոչի
Շապին
Գարահիսար
բայց
՚ի
գիրս
օսմանեանց
կոչի
Գարահիսարի
շարգըլի,
որ
թարգմանի
արեւելեան
սեաւ,
բերդ
սակս
որոշելոյ
յայլոց
Գարահիսարաց.
՚ի
հնումն
կոչէր
Նիկապօլիս:
Է
գլխաւոր
գիւղաքաղաք
ուր
նստի
իշխան
գաւառիս,
անկանի
ընդ
մէջ
Էրզիռումայ
եւ
Թօգաթու.
՚ի
հիւսիսային
կողմն
Ագչար
օվային,
բայց
կառուցել
առ
ստորոտով
բարձրագագաթ
քարալերին,
որ
բարձրանայ
քան
զայլ
ամենայն
շրջակայ
լերինս:
Ունի
եւ
բերդ
ամուր
այլ
փոքրիկ
՚ի
վերայ
սեաւ
առապարի,
յոր
միայն
նեղ
իմն
անցիւք
մարթ
է
գնալ:
Են
՚ի
սմա
յազգէս
հայոց
տունք
գրեթէ
400.
եւ
ունին
երկու
եկեղեցիս
յանուն
սրբոյն
Ստեփաննոսի,
եւ
սրբոյ
Աստուածածնի.
են
եւ
յոյնք
որոց
մի
միայն
է
եկեղեցի
եպիսկոպոսանիստ
ընդ
մետրապօլտուն
Սեւստոյ.
գտանին
եւ
բազմութիւն
տաճկաց:
Ոչ
շատ
հեռի
՚ի
գիւղաքաղաքէս
է
հանք
պաղլէզի,
այն
է
շատ
պատուական
եւ
առատ.
ուստի
ընկալել
զանուն,
կոչի
տեղին
Շէպխանէ,
որ
է
մուգադա
արքունի.
ուստի
առնուն
պահնակք
բերդին
զթոշակս
ռոճկաց
իւրեանց:
Գետն
որ
անցանէ
առ
սովաւ,
՚ի
հնումն
կոչէր
Կէրանոս:
Զառաջինն
Պոմպէոս
կերտեաց
զայս
քաղաք
ընդ
Տիոնի.
եւ
՚ի
879
հիճրէթին
Ֆաթիհ
Մէհէմմէտն
գրաւեաց
ընդ
տէրութեամբ
օսմանեանց,
՚ի
դառնալն
իւրում
՚ի
պատերազմէ
Ուզուն
Հասանին`
որ
էր
՚ի
թուրքման
ազգէ
՚ի
տոհմէն
Ադ
Գօյունլի:
Թամզարա:
Գիւղաքաղաք
3
ժամաւ
հեռի
՚ի
Շապին
Գարահիսարէն,
եւ
8
ժամաւ
յԱգչարօվայէն.
բազմութիւն
են
աստ
յազգէս
հայոց
որոց
են
եկեղեցիք
երկու.
մին
կոչի
Վարի
եկեղեցի,
եւ
միւսն
կոչի
Վանք,
որ
է
յանուն
սրբոյն
Գէորգայ,
եւ
է
արտաքոյ
գիւղաքաղաքին:
Առ
սովաւ
անցանէ
եւ
գետակ
ուր
լուանան
վուշ
եւ
կտաւ
զորս
բերեն
՚ի
Դրապզունոյ:
