Աշխարհագրութիւն չորից մասանց աշխարհի. Ասիա

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Առաջինն ունի աւան համանուն, որ կոչի նաեւ Քէղան գալէսի յանուն բերդին որ ՚ի բարձրավանդակի, կառուցել յարքունի ճանապարհին յարեւմուտս կոյս Թօգաթու 6 ժամաւ հեռի ՚ի նմանէ. եւ ՚ի հիւսիսակողմն Զիլէի երից ժամուց տարակայութեամբ: ՚Ի Թուրհալայ մինչ ՚ի Թօգաթ է դաշտավայր հարթ, ընդ մէջ որոյ անցանէ գետակն Գօլհիսար:

Երկրորդն ունի աւան ընդ իշխանութեամբ Չափար օղլուին, կառուցել առ ստորոտով լերին, անցանէ եւ առու ընդ մէջ նորա: Բնակիչքն տաճիկք, իսկ յազգէս հայոց են իբրեւ 400 կամ 500 տունք ընդ մեծի մասին պարապեալք ՚ի վաճառականութեան մանաւանդ վշոյ եւ կտաւոյ, զորս բերել ՚ի Դրապզունոյ, եւ ՚ի կիւրին մարել եւ թափել սպիտակացուցանեն, եւ առաքեն յԱտանա եւ ՚ի շրջակայ երկիրս: Գլխարկ նոցա սրանկիւն երկայն, այն է քիւլահ խօսք նոցա է լեզու տարբեր յայլ բարբառոյ հայոց եւ անսովոր մանաւանդ ընդ հնչման բայց ընթերցասէր են յոյժ եւ հետամուտ յուսանել: Ունին ՚ի քաղաքի եկեղեցի եւ արտաքոյ քաղաքին մօտ ՚ի ցանկալ մենաստան մեծաշէն, զոր յաւուրց անտի սրբոյ Լուսաւորչին ասեն հիմնել: ՚Ի սահմանս Կիւրինոյ լինի խնձոր մեծ եւ քաղցրաճաշակ ուստի սփռի ՚ի զանազան կողմանս: