Աշխարհագրութիւն չորից մասանց աշխարհի. Ասիա

Փաշայութիւն Եռդուզեան:

Յարեւմտից` ունի իւր սահմանակից զԲասեն գաւառ Էրզիռումայ, յարեւմտից հիւսիսոյ` զԵրեւան զգաւառն Պարսից` յարեւելից զայլ սահման Պարսից, ՚ի հարաւոյ` զփաշայութիւնն Վանայ: Ունի զակն Եփրատ գետոյ ՚ի գաւառին Տիատինոյ. եւ զՇէռեան վտակ, որ խառնի յԵփրատ: Այս նահանգ յառաջագոյն էր մի ՚ի սանճագացն Էրզիռումայ, որպէս յայտ է յարքունի դիւանագրեն` զոր եդաք ՚ի բաժանման գաւառացն Էրզիռումայ. այլ այժմ ՚ի բազմաց հետէ արտաքոյ ել Էրզիռումայ. եւ եղեւ փաշայութիւն երկդուզեան: Իսկ ՚ի վերջին ժամանակիս հռչակաւորն Մահմուտ փաշա յազգէ քրդաց էառ զփաշայութիւն եռդուզեան, որոյ ցեղն` որ ժառանգութեամբ տիրէ յորդւոց յորդիս, բազում երկիրս ստացաւ դրամով, եւ բազում շինութիւնս առնէ ՚ի քաղաքին եւ արտաքոյ: Բնակիչք այսր նահանգի կամ փաշայութեան բաց ՚ի հայոց` են զանազան ցեղք քրդաց կոչեցել Սիբըկցի, Մանըքցի, Հագարցի, Պատըլցի, Բէսէան, եւն: Բայց առհասարակ միանգամայն կոչին Սըլիվանցի. վասն գաւառին որ առ նոսա Սըլիվան կոչին Սըլիվանցի. վասն գաւառին որ առ նոսա Սլիվան կոչի: Պէկք ամենայն գաւառացն Պայէզիտոյ են քուրդք, բայց ՚ի ժողովուրդս գտանին եւ էզիտիք: Երկիր սորա բարեբեր եւ արօտաբեր. ունի բազմութիւն գեղեցկագիր լերանց եւ դաշտոց յորս լի են բազմութիւն վայրի էրէոց, վայրի ոչխարաց եւ այծից եւ թռչնոց:

Գաւառք Սուրբ են:

ա. Պայէզիտ.

բ. Տիատին.

գ. Խամոար.

դ. Նահէա, կամ Նահիէ:

ե. Ալաշկերտ, յորում է եւ Խալի Եազի.

Յայսոսիկ գաւառս բաց ՚ի նահինոյ նստին եւ իշխեն պէկք քրդաց: