Պատմութիւն Հայոց

ԳԼՈՒԽ ԽԲ
Վասն թագաւորելոյ Արտաշէսի Հայոց:

Թագաւորէ Արտաշէս` որդի Սանատրկոյ` յետ մահուանԵրուանդայ. որ է իններորդ ի կարգի թագաւորացն Հայոց` յազգէ Արշակունեաց: Թագաւորէ եւ տայ պարգեւս զօրացն Պարսից եւ Մարաց, որք եկեալ էին յօգնականութիւն նմա` հրամանաւ Դարեհի Պարսից արքայի. արձակէ զնոսա յաշխարհն իւրեանց: Տայ եւ իւրոց նախարարացն բարձ եւ պատիւ. յառաջ` քաջին Արգամայ տայ զերկրորդականն գահ` եւ պսակ յականց կապեալ` եւ գինդս ոսկի յերկոսին յականջսն, եւ կարմիր զգեստ միոյ ոտինն, եւ դրգալ ոսկի եւ պատառաքաղ: Տայ եւ դայեկին իւրոյ Սմբատայ պատիւ ըզթագակապ ասպետութիւնն եւ զիշխանութիւնն ամենայն զօրացն Հայոց. եւ հրամայէ մանր մարգարտով վարսակալ ունել ի գլուխ` եւ շրջել ի տան թագաւորին: Առաքէ եւ Դարեհի բազում ընծայս եւ պատարագս իբրեւ հօր եւ երախտաւորի: Զայնու ժամանակս լինի պատերազմ Արտաշիսի ընդ արքային Ալանաց. եւ հնազանդեցուցեալ զնա, առնու իւր կին զՍաթենիկ դուստր արքային. եւ դառնայ եւ շինէ զքաղաքն, եւ անուանէ յիւր անուն`Արտաշատ. եւ որ այլ եւս գործք ի նմանէ պատմի ի Մովսիսէ ընդ այն ժամանակս` որ եկեալ էին ընդ Սաթենկայ` սուրբն Սուքիաս եւ իւրքն. իբրեւ լուան զԲան կենաց ի սրբոց Ոսկեանցն, որք էին լեալ աշակերտք սուրբ առաքելոյն Թադէոսի, եւ ի նմանէ մկրտեալ եւ ուսեալ զԲանն կենացն, եւ զնոյն ուսուցեալ սոցա առաջի թագաւորին եւ Սաթենկայ. եւ հաւատացեալ մկրտեցան ի նոցանէ, եւ երթեալ ի լեառնՍուկաւեթ, բնակեցան անդ ամս քառասուն եւ չորս: Եւ կատարեցան ի նոյն լերինն (ի) Բառահլայէ բռնաւորէ եկեալ յԱլանաց: Եւ էին սուրբ Ոսկեանքն բնակեալ ի սուրբ լերինն` որ կոչի Ծաղկէոտն: Իսկ ապա մերս Արտաշէս թագաւորեցուցանէ զհամանուն իւր զԱրտաշէս ի վերայ Պարսից. եւ ինքն մեռանի`թագաւորեալ ամս քառասուն եւ մին:

Կայսերք:

Թագաւորէ Ներուաս ամս. որ է տասներորդ ի թուոյ թագաւորացն Յունաց: Տրայիանոս ամբարիշտ թագաւորէ,  (որ էր) մետասաներորդ ի կարգի Կայսերաց, կեցեալ ամս տասն եւ ինն: Սա սպան զերանելին Իգնատիոս եւ զայլս բազումս ի հաւատացելոց: Թագաւորէ Ատրիանոսամս քսան եւ մին, որ երկոտասաներորդ ի թուոյ թագաւորացն Յունաց: Սա եկն ի գաւառն Աթենացւոց, եւ հարցանէր վասն Սեկենտոսի փիլիսոփայի Աթենացւոց, որ զինքն նուաճեալ էր ի վարս ժուժկալութեան`զՊեթագորէ նախանձն առեալ. եւ զամենայն ժամանակս կենաց իւրոց ի լռութեան զինքն նուաճեաց: Եւ առաքեաց գոչեաց զնա կայսրն Անդրիանէ. եւ բազում բան խօսեցեալ ընդ նա պէսպէս հնարիւք` ո'չ կարաց բանս ինչ լսել ի նմանէ, բայց միայն ի ձեռն գրոյ բանս ինչ առակաց: Թագաւորէ Անտոնինոս բարեպաշտ` որ է երեքտասաներորդ ի կարգի կայսերացն Հռոմայեցւոց: Սա բազում բարեպաշտութեամբ կեցեալ` մեռանի թագաւորեալ ամս քսան եւ երկու: