Պատմութիւն Հայոց

ԳԼՈՒԽ ԽԳ
Թէ ընդէ՞ր եկն Մովսէս Եպիսկոպոսն Ցուրտաւայ ի ժողով անդր Եպիսկոպոսացն որ ի ձեռնադրութեան Աբրահամու:

Թուղթս այս առաջին` որ գրեցաւ ի Մովսիսէ իՑուրտաւայ Եպիսկոպոսէ առ Աբրահամ ՀայոցԿաթուղիկոսն, յետ ութից ամսից անցելոց գրեցաւ. վասնզի հիւանդութիւն հանդիպեալ նմա ասեն յայնժամմերձ ի մահ, եւ վասն այնորիկ ոչ կարաց գալ ի ժողովն, նաեւ ոչ ծանուցանել իսկ կարաց ի ձեռն գրոյ զցաւսիւր եւ զհալածանսն ի Կիւրոնէ, միանգամայնվստահացեալ էր ի Վրթանիսի յառաջագոյնյուսադրութիւն եւ ի սատարն լինելոյ, զոր ի ձեռնիւրոյ պատասխանոյն արարեալ էր նմա, թէ ի մօտոյաւուրս Կաթուղիկոս կամին նստուցանել, զհոգս քո նահոգասցէ, եւ մեք սատարեմք մինչեւ ի գլուխ գործոյն: Իսկ իբրեւ ընթերցաւ զթուղթն Մովսիսի Աբրահամ. եւհասու եղեալ ի սակաւուց` որ ինչ գրեալն վասնԿիւրոնի եւ Վրաց, յայնժամ սկիզբն արարեալ Վրթանիսիպատմէր զամենայն որ ինչ ի Կիւրոնէ եղեալն էր գրովեւ անգիր, հասու առնելով զԿաթուղիկոսն, նախ զթուղթնՄովսիսի Կաթուղիկոսին որ առ Կիւրոն վասն խուժկին, եւ ապա զնեղութիւնսն եւ զհալածանսն ՄովսիսիԵպիսկոպոսի ի Կիւրոնէ, եւ յետ այնորիկ զիւր թուղթսնզոր գրեցաւ առ Կիւրոն` եւ առ Իշխանս աշխարհին` եւ առՊետրոս Եպիսկոպոսն, եւ զոչ ընդունելն պատասխանի, այլեւ ընդդէմ պատասխանիսն Կիւրոնի` զոր ոչ գրով`այլ բազում բանիւք եւ սպառնալեօք արարեալ էր, եւզսակաւ պատասխանիսն Ազատաց` որ պակաս գրով գրեալէին առ Վրթանէս, եւ դարձեալ զմեծարանս Կիւրոնի առարքայն, եւ զպարծումն, եւ զսպառնալիս` որՀայրապետիւն Երուսաղէմի, եւ զայլն ամենայն մի ըստմիոջէ: Զայս ամենայն լսելով ԱբրահամուԿաթուղիկոսին ի Վրթանիսէ Քերթողէ` զարմացաւ յոյժ. եւ զմտաւ ածէր եւ խորհէր ի սրտի իւրում` թէ որո՞վօրինակաւ շահիցէ զԿիւրոն եւ զաշխարհն, կամ ի՞ւտարազու յաղթիցէ գոռոզ վիրագին: Գրէ ապա իպատասխանում անդր որ առ Մովսէս Եպիսկոպոսն, զիանդանդաղ եւ անյապաղ եկեսցէ այսր ի սուրբ Զատկին, զի բազմաց ասէ լինի խնդութիւն, եւ գործդ հոգեւորառաջի կայ. եւ դարձեալ` եթէ Տէր Սմբատ աստ է, եւփութամք օրինակաւ ինչ զգործս ի գլուխ հանել. եւ որգրեաց ի սուրբ Զատկին գալ, այլ երկրորդ Զատիկ լինէրԱբրահամու գալ նորա յաթոռ Հայրապետութեան: Եւ որվասն Սմբատայ գրէ, թէ աստ է, թուի թէ` հանդերձեալ էրգնալ յաշխարհն Վրկան, որ զիշխանութիւնն ունէրՄարզպանութեան: Արդ զայս առաջին թուղթ գրեացՄովսէս առ Աբրահամ Հայոց Կաթուղիկոս մեծաւթախանձանօք օգնական լինել նմա յամենայնի` որպէսասացաւ, եւ բազում ամբաստանութիւն զԿիւրոնէ, եւակնկալութիւն իւր ըստ յառաջիկայ յուսոյն` զորունէր, եւ վասն առաջիկայ արկեալ գործոյն հոգայր, զիթերեւս հնար ինչ իրացն կարիցէ գտանել. զի ի բազումվշտաց եւ ի նեղութենէ սրտին ի տարակոյս մտեալմտախոհ լինէր, մի` վասն իւրոյ հալածանացն` թէպէտ եւվասն Աստուծոյ, եւ միւս` վասն իւրոյ վիճակինանտէրունջն լինելոյ, զի մի' գուցէ այլազգ ինչլինիցի նոցա, որպէս Կիւրոնին եղեւ, որ արտաքոյգտանի կամացն Աստուծոյ. իսկ երրորդ` վասն Կիւրոնիկորստեանն եւ անդարձութեան. եւ հայցէ մեծաւաղաչանօք գրով սատարել նմա եւ օգնական լինելաղօթիւք, եւ զգրեալսն առ Կիւրոն ի ձեռն արի մարդոյառաքել. ի մինչ ո'չ է իսպառ գլորեալ` կանգնելկարասցէ: Այլեւ վասն իւր եւ վասն աշխարհին իւրոյհոգալ զնեղութիւն երկոցունց առաջի արկեալ: Ապասկիզբն առնէ այնուհետեւ Աբրահամ գրել առ Կիւրոն, եւյիշեցուցանէ նմա զամենայն ինչ գրով ի ձեռն պատգամիիրաւապէս` օրինակ զայս: