Պատմութիւն Հայոց

ԳԼՈՒԽ ԿԳ
Յաղագս երկրորդ պատճառի բաժանմանն Վրաց` որ եղեւ ի հակառակութենէ

Կիւրոնի:

Զայս ասելով մեզ յայլոց պատմագրաց թելադրութենէ`տան մեզ նպաստ լինելով ի գործս մեր. վասնզի ուսեալմեր եւ այլ պատճառ ի պատմութենէ գրոց յաղագսբաժանմանն Վրաց: Ընդ յայնու ժամանակս մինչբաժանեալ ունէին Պարսիկք եւ Յոյնք ի միջի իւրեանցզաշխարհս Հայոց, եղեւ քննութիւն ի մէջ Հայոց եւՅունաց վասն դասակարգութեանն եկեղեցւոյ նման իննդասուցն վերնոց. զի վիճէին Յոյնք եւ մեծաբանէին իվերայ Հայոց, եթէ` զի մեր ասէին իննդասակարգութիւնք եկեղեցւոյ` եւ ձեր ոչ. մերնկարգեալ կան ըստ ինն թուոյ դասուց վերնոցն` որք ենայսոքիկ:

Պատրիարգք, Արք Եպիսկոպոսք, Մետրապօլիտք, Եպիսկոպոսք, Քահանայք, Սարկաւագք, Կիսասարկաւագք, Կղերիկոսք, Գրակարդացք: Անդանօր ապա բերաւ բան իբերան մերոյս յետ զկարգին նոցա դնելով, եւ ասեն. եւմեք ունիմք կարգեալ զնոյն դասս եկեղեցւոյ աւանդեալմեզ ի սրբոյն Գրիգորէ, եւ այլ կարգեմք կամօքնԱստուծոյ: Զի եւ մերս առաքելական է աթոռ սրբոյնԹադէոսի, եւ զկնի նորա սրբոյն Գրիգորի, որ եղեւ մեզերկրորդ առաքեալ, միանգամայն եւ Լուսաւորիչ: Եւյայնժամ զՀայք Պարսիկք եւ Յոյնք ունէին որպէսբազում անգամ ասացեալ եղեւ` բաժանեալ ի միջիիւրեանց, եւ Տէր Մովսէս յաթոռ սրբոյն Գրիգորի նստէրի Դուին: Եւ ի կողմն Յունաց հակառակաթոռ նմանստուցին զՅօհան ոմն մերձ առ նա. իսկ զերկուեալնԱթոռ Հայրապետութեան խոտեցին Տեարքն Սիւնեաց. եւոչ հաւանեցան ընդ հակառակութեան հնազանդել ումեքհրամանաւ Եպիսկոպոսին իւրեանց առաքինոյն Պետրոսի. որ հասեալ ի վախճան` պատուէր ետ վիճակին իւրոյառնուլ ձեռնադրութեան յԱղուանից եւ զմեռոննօրհնութեան` մինչեւ միասցի Աթոռ Հայրապետութեանսրբոյն Գրիգորի: Եւ յայնմ հետէ եւ առ յապայ առնուինձեռնադրութիւն եւ մեռոն Սիւնք ի յԱղուանից` մինչեւբարձաւ հակառակութիւն` ասէ պատմագիրն: Վասնայնորիկ ոչ եկն Կաթուղիկոսն Աղուանից ի ժողովնձեռնադրութեան Աբրահամու` մինչեւ միապետեացԱբրահամ զԱթոռ Հայրապետութեան իւրոյ: Եւ սակս իննդասակարգութեանն եկեղեցական կարգաց գլխաւորեցինեւ կարգեցին զԱբրահամ` Պատրիարգ, եւ զԱղուանիցս`Արք Եպիսկոպոս, եւ զՎրացն` Մետրապօլիտ. որում ոչհաւանեալ Վրացն Կիւրոն կալ ի կարգին յայնմիկ`յորում կացուցին, խեռացաւ եւ զհակառակութեան բերէրվճիռ: Իսկ Հայրապետն Աբրահամ լինել ասէրյառաջահաւատ քան զՎիրս, եւ նոցա անդ է ԱրքԵպիսկոպոսութիւն. յայսմ մաքառման եւ ի խնդիրուղղափառ հաւատոյ դարձան Վիրք եւ եղեն Քաղկեդոնի'կի սադրելոյ սատանայի եւ Կիւրոնի, միանգամայն եւ իկամաց կայսերն Մուրկայ, եւ (ի) Յունականզօրավարացն գրգռեալ լինէր լիրբն այն Կիւրոն`խնդրել զգահերէցութիւնն իւր ի վերայ Աղուանից: Որում ոչ հաւանեալ Աղուանից, զայլ ոմներեւեցուցանեն կանխաւ եկեալ առաքեալ յաշխարհնԱղուանից` Եղիշայ անուն. զորոյ որպիսութիւնն ասելկամէի զառաջին: Սա լեալ յաշակերտաց Փրկչինձեռնադրեալ (ի) Յակոբայ յեղբօրէն Տեառն, եւհաւանեալ այնմ, ետուր զԱրք Եպիսկոպոսութիւնն տաննԱղուանից` իրաւունս համարելով, եւզՄետրապետութիւնն տանն Սիւնեաց: Իսկ Կիւրոն ի բացգնացեալ եւ այն անգամ, եւ մեծի ՀայրապետինԱբրահամու միապետեալ ընդ յինքեամբ զԱղուանս եւզՍիւնիս, եւ յայնմհետէ եղեն մի հօտ եւ մի հովիւ, եւհնազանդ սուրբ երկնայարկի Աթոռոյ սրբոյն Գրիգորի: