Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
">

ԳԼՈՒԽ ԻԸ
Թուղթ Վրթանիսի Քերթողի առ Մովսէս Եպիսկոպոսն Ցուրտաւայ, որ է այժմ

Գաջենք, յաղագս հաւատոյ եւ վերստին հաստատելոյ:

Զգիր քո ընկալայ Տէ'ր իմ, եւ զպատճառ խնդրոյնընթերցասէր ուղղափառ պատուականութեանդ յաղագսվերստին հաստատելոյ օտարացուցանօղ եւ կորստականանօրէն ժողովոյն Քաղկեդոնի, զոր եբարձ ի միջոյբարեպաշտն Զենոն` միաւորիչ թղթովն, եւ յետ նորա ինորին սահմանի նախանձաւոր եղեալ ցանկալինհրեշտակաց եւ մարդկան Անաստաս: Արդ այսպէս ունիպատմութիւնս այսորիկ պատճառ: Քանզի յետ փոխելոյյանարատ եւ յաստուածահաճոյ կենաց պանդխտութեանսայսորիկ երանելոյ քաջանունն Անաստասայ, Յուստինանուն կալաւ զյաջորդութիւն իշխանութեանն, այր ժանտեւ անօրէն, որ վարժեալ էր աղանդովն Նեստորի, եւզանգեալ եւ հաստատեալ ի նմին: Սորա թագաւորեցեալըստ յանդգնութեան անձին եւ կանխապատրաստ եղելոյմահացան խորհրդոյն` սկիզբն արար թշնամանելՀերետիկոս կոչելով զբարեպաշտ եւ զխաղաղասէրթագաւորս զԶենոն եւ զԱնաստաս, եւ զեղծեալ ի նոցանէզտոմարն Լէոնի եւ զժողովն Քաղկեդոնի, հրաման տայրշրջաբերական թղթօք գոռոզասաստ եւ անխիղճիշխանաց անդէն հաստատել. եւ եթէ ոք համարձակեսցիընդ դէմ կալ թագաւորին հրամանաց, սրով սպառել եւպէս պէս տանջանօք: Յայնժամ եկեղեցիք ամենայնարեամբ լինէին շաղախեալք, եւ մետաղք եւ բանտք եւզանազան հնարիւք տանջանք: Եւ կղզիք կապանաւորօքլցեալք, զի քաջ Հովիւք զմեռանելն լաւ համարէին` եւանարատութեամբ առ Քրիստոս ժամանել, քան թէ կալանօրէն վարդապետութեամբ ամբարիշտ ժողովոյնՔաղկեդոնի: Իսկ անօրէն վիրագին զաղանդին մետաղս եւաշակերտս` եւ որք զանցաւոր պատուոյս քանզմշտնջենաւորին կամեցեալք ընտրել զփառսԵպիսկոպոսք կարգեալ քաղաքաց քաղաքաց` հաստատեացզժողովոյն խորհուրդ: Աստանօր էր ինչ յիշատակիարժանի, բայց յայլում ժամու պահեսցի: Քանզի բազումխռովութիւնք ելեալ ի ժողովրդականաց յաղագսչընդունելոյ զհերձուածող Եպիսկոպոսունս. արդ սուղինչ ժամանակ կալեալ զթագաւորութիւն Յուստինի`վախճանի ի ծանր հարուածովք: Եւ թագաւորէՅուստիանոս յետ նորա. եւ աղմուկ հակառակութեանժողովոյն Քաղկեդոնի տակաւին եւս հնչէր եւ ի նորաժամանակս: Իսկ յաւուր միում խորհուրդ արարեալ ընդոմանս ի մեծամեծացն յաղագս սպանման ուղղափառԵպիսկոպոսացն եւ հալածանաց, եթէ զոր արար թագաւորնզխռովութիւնս զայս ամենայն քաղաքաց, եւ այժմ ո'չ էպարտ մեզ անտես առնել. եւ ոմանք յանդիմանակացեղելոց` որք աղանդոյն այնր էին աշակերտք` ասենցթագաւորն, եթէ անհնարին է ումեք ի մարդկանէ ասելզայդ. զի Սիմէոնի ձեռնարկեալ է եւ հանեալսահմանադրութիւն ժողովոյն Քաղկեդոնի, եւ ցարդ եւսպահի զգուշութեամբ ի ներքս ի տապանին սրբոյնԵւփիմեայ. ուր ժողովն իսկ եղեւ: Քանզի Սիմէոնս այսեղեալ միայնակեաց յԱնտիոք քաղաքի, հրաշալի, եւհռչակաւոր, եւ ընտանի սրբոյ Հոգւոյն շնորհաց. որպէսեւ զմի ոք ի տեսանողաց եւ ոմն ի մօտաւորացնախանձաւոր եղեալ ուղղափառ հաւատոյ, ասէցթագաւորն, թէ երանելին Սիմէոնի ձեռնարկեալ եւհաւանեալ է սահմանադրութեան հաւատոյ ժողովոյնՔաղկեդոնի, եւ կայ ի տապանի սրբոյն Եւփիմեայ, եսդառն չարչարանօք ընկալայց զզրաւումն կենաց իմոց: Քանզի այսպէս ունի պատմութիւն. լուռ լինելովհրամայէ ի միում աւուրց մակուկաչուուղեգնացութեամբ ի Քաղկեդոն ելանել սակաւուքարամբք. եւ մտեալ ի վկայարանս սրբոյն Եւփիմեայ, ստիպէ զսպասաւորսն բանալ զտապան ոսկերացնպահարանի: Իսկ նա ասէ, ո'վ դուք` որ զայդ համարձակիքգործել. զոր չէ ուրուք արարեալ ի մարդկանէ: Եւիմացեալ զմիտս ինքնակալ թագաւորին` վաղվաղակիբանայ. եւ սփռեալ զքաղամիտն` հրամայէ զնշխարսսրբոյն անդր հանել. եւ ասէ ցսպասաւորսն, այլ կա՞յինչ ի ներքս: Եւ նա ասէ, այլ ո'չ գոյ ամենեւին: Եւհայեցեալ թագաւորին` տեսանէր ինքն իսկ, զի ինչ ո'չգոյր. յոգոց հանեալ ծեծէր զճակատն ապաշաւելով եւողբալով զսուրբ եւ զերանելի Հովիւսն` որք յաղագսուղղափառութեան եւ ճշմարիտ հաւատոյն հալածեցանեւ սպանան. եւ խորհուրդ արարեալ ընդ մեծամեծս իւրբառնալով ի միջոյ զնորոգաձեւութիւն հաւատոյ, զորսահմանեալ ունէին թղթովն Քաղկեդոնի, եւ վաղնջուցնյառաքելոցն եւ ի սուրբ Հարցն զքարոզեալն հաստատել: Եւ իսկոյն հասեալ նմա մահ դաւողական, որ բազմաց բանէ, ի նմին մնաց յառաջագոյն գործեցեալն: Ողջ լե'ր իՏէր մեր: