Պատմութիւն Հայոց

ԳԼՈՒԽ ՀԵ
Յաղագս Թագին երանելոյն Կոստանդիանոսի` թէ ուստի՞ կամ ո՞րպէս յաջողեալ եղեւ նմա ի Տեառնէ` Շափոյ որիոյ(Շապհոյ` որդւոյ) Աշոտոյ ապահի պատրակի ասացեալ ի Պատմութեան իւրոյ:

Կոստանդիանոս թագաւորէ ամս երեսուն եւ երեք: Սաեղեալ ի կողմանս Բիւզանդացւոց` շինեաց քաղաք` եւկոչեաց զանուն նորա Կոստանդնուպօլիս: Սա եհան իՀռոմայ ընդ իւր մասն ինչ ի նշխարացն Պետրոսի եւՊօղոսի` ի հաստատութիւն թագաւորանիստ քաղաքինիւրոյ. որ կան ի մեծ եկեղեցւոջ, որ կոչի ՍուրբԱռաքեալք: Վկայէ այսմիկ Գրիգոր Աստուածաբան. քանզիասէ ի ճառին` որ ի գալ Եպիսկոպոսացն ի հրաժարականբանսն, թէ ուրախ լերո'ւք ով առաքեալքդ, գեղեցիկփոխադրութիւն: Արդ քանզի ասի բան, եթէ ի ժամանակին`յորում եբարձ Յովաբ զթագաւորութիւն յորդւոցնԱմովնայ, առաքեալ զթագս զայս ի տանէ գանձուց նոցա`առնէ ի գլուխ Դաւթի արքայի, եւ ի նմանէ Սողոմոնի, եւի Սողոմոնէ Ռոբովամ, եւ ապա Աբիայ, եւ Ասափ եւՅովսափաթ. եւ ի նոցանէ նոյնպէս ամենայն թագաւորքՅուդայ, եւ հուսկ յետոյ Սեդեկիայ, եւ Յոքոնիայ. զորգերեալ Նաբուգոդոնոսորայ արքային Բաբելացւոց, եւզնոյն թագաւորեալ ի Բաբելոն, եւ նովիմբ պսակեալինքն եւ իւրքն ամենայն` մինչեւ յաւուրս Կիւրոսիարքային Պարսից. եւ ի նմանէ հասանէր մինչեւ ի ԴարեհՊարսից արքայ. զոր սպան Աղէքանդր Մակեդոնացի: Եւ ինմանէ յափշտակեալ թագս այս մնայ մինչեւ ցԱնտիոքոս: Զոր վանեալ մեծ քաջին Արշակայ պահուաղի (Պալհաւի) առնու զթագն. եւ այս լինի մինչեւ ցՇապուհ` որանուանեցաւ արքայից արքայ. որ հնազանդեցաւ սիրովմեծին Կոստանդիանոսի: Արդ ցանկայր Կոստանդիանոսնախնական եւ մարգարէական պսակին լինել իւրաստուածահաճոյ թագաւորութեանն: Զայսուժամանակաւ առաքէ Շապուհ արքայից արքայ առ մեծնԿոստանդիանոս` աղաչել զնա խնդրել զդաշնաւորութիւնեւ զսէր հաստատութեան ի մէջ երկոցունց: Իսկ նորահաւանեալ ըստ օրինի Քրիստոնէութեան` կատարելզխնդիրսն. բայց հայցէ եւ նա ի Շապհոյ զպսակ թագին. զի ըստ նմին օրինակի տայցէ կազմել յանուն իւր. եւզնորայն անդրէն ի նա դարձուցանել. եւ ա'յն լինէրյաղագս փափագման անդրանիկ թագաւորին եւ մարգարէինԴաւթի: Եւ նորա առաքեալ զկնի արանց հաւատարմաց. զորտեսեալ մեծին Կոստանդիանոսի, ժողովեալզճարտարապետս արուեստին այնորիկ` եւ հրամայէձուլել ըստ նմին օրինակի: Իսկ ի կատարումն եկեալգործոյն` հրամայէ դնել ի վերայ ոսկի սեղանոյն, եւհայցէր յԱրարչէն` զի մնասցէ առ ինքն նախնականպսակն: Եւ կոչեցեալ առ ինքն զհաւատարիմսն Շապհոյ`հրամայէ առնուլ յինքեանս զբերեալ թագն ի թագաւորէնիւրեանց: Իսկ նոցա կուրացեալ միտք եւ աչքյաստուածային իմն գոգցես տեսչութենէ` զառ ի Յունացզձուլեալն առեալ յինքեանսն գնացին թողլով անդրէնզտենչալին մեծի թագաւորին Կոստանդնայ: Զոր առեալդնէր ի վերայ պատուական գլխոյ իւրոյ. որումսպասաւորէին հրեշտակք. եւ այսմ վկայէ գիրքկանոնացն Նիկիայ, թէ այգոյն այգոյն սպասաւորենհրեշտակք, որ մինչեւ ցայսօր ժամանակի կայ իթագաւորական պաղատին: Զոր եւ յաւուրս ՄեծիԵրկշաբաթոջն պսակին այնմ թագաւորք Հռոմոցն` յետմեծի Կիւրակէին Պասեքին` յորժամ դառնան ի հրաշալիեկեղեցւոյն, յորում է տապան նորուն սրբոյնԿոստանդիանոսի եւ այլոց ուղղափառ թագաւորացն: Նաեւ (ի) յատակս բեմին կայ հանգիստ մեծիՀայրապետին Յովհաննու Ոսկեբերանին: Նոյնպէս եւյերկրորդ կիւրակէն, որ կոչի Նաւակատեաց, որ նովիմբթագովն պսակին դառնալով ի մեծ եկեղեցւոյն` որ կոչիՍուրբ Մոգք: Արդ ասացաք զորպիսութիւն թագին իպատմութենէ Շափոյ: