Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
">

ԳԼՈՒԽ ԿԶ
Դարձեալ ի նոյն խորհուրդ վասն Կիւրոնի` որ ինչ զկնի թղթոցն պատմի:

Զամենայն յարմարեալ կարգեցից քեզ ի գիրս այսոսիկ`որ ինչ վասն Կիւրոնի զկնի թղթոցն, զոր գրեցաւ առ նա. եւ ոչինչ ո'չ կարացին հնարել դարձի եւ փրկութեաննորա: Քանզի վաղուրեմն հատեալ էր զվճիռ իւրոյանդարձութեան. վասնզի Սաւուղաբար երկու ամ եղեւճշմարտութեան հաւանեալ, որպէս միանգամ ասացաւ, որդի տարեւոր Սաւուղ ի թագաւորելն իւրում, եւ երկուամ թագաւորեաց գրեալ է: Վասնզի այնչափ ինչ եղեւհաճոյ Աստուծոյ, ապա այնուհետեւ սկսաւ ամբարշտելեւ ստել ուխտի Տեառն: Զի թէպէտեւ մատոյց ողջակէզսՏեառն Աստուծոյ յաղագս կուտելոց ազգացն ի վերայնորա, ո'չ հաճեցաւ ընդ նա Տէր. այլ ասէ ցնա Սամուէլմարգարէն սպառնալով ի դիմաց Աստուծոյ, մի' կացցէասէ թագաւորութիւն քո, զի ի զուր է քեզ այդ` զորարարեր, զի ո'չ պահեցեր զպատուիրանն իմ` զորպատուիրեաց Տէր: Արդ այսուհետեւ խնդրեսցէ իւր Տէրայր ըստ սրտի իւրում, եւ կացուսցէ զնա իշխան ի վերայժողովրդեան իւրոյ, զի ոչ պահեցեր զոր ինչպատուիրեաց քեզ բերանով իմով. արդ վասն այնորիկընկալաւ նա վճիռ ի Տեառնէ, զի ո'չ եկաց յուխտինՏեառն, եւ ըստ իրաւանց նորա ո'չ կամեցաւ գնալ, եւ ո'չլուաւ պատուիրանի Տեառն. ունկն դիր լերո'ւքպատուիրանաց Տեառն` գրեալ է. վասնզի պատուիրանքՏեառն լոյս են` եւ որ ի կարգին է, եւ ոչ է ընդունելիողջակէզք եւ զոհք քան լսել ձայնի Տեառն. վասնզիձայն Տեառն պատուիրանք նորա են. եւ ահա' լաւ էունկնդրութիւն քան զզոհ ընտիր, եւ հնազանդութիւնքան զճարպս խոյոց` ասաց ոմն յիմաստնոց: Արդայսոքիկ ի Կիւրոն կատարեցաւ, թէպէտ ի հնումն առՍաւուղ ասացաւ. զի եւ սա ո'չ լուաւ ձայնի Տեառն: Արդլեալք սորա յառաջագոյն ցուցանէ յԵպիսկոպոսէնՑուրտաւայ, եւ յայտնիք նորա հանդիպեցան վաղվաղակիգոլ` յանդիման առնելով Կաթուղիկոսին զայն` զոր իվաղնջուցն ունէր ծածկեալ: Իսկ իբրեւ հրապարակագոյժեղեւ գործք նորա եւ քաջայայտ ամենեցուն, եւ եւս քանզեւս յորդորէր զնմանէ համբաւ ապստամբութեան: Ապաայնուհետեւ սկսաւ ընդ դէմ վիճել բիւրշատախօսութեամբ այնոցիկ` որք բանիւ յանդիմանէինզնա. զի զմիտս իւր ի վեր աճեցուցեալ եւ ոչինչգտեալ զինքն առաւել քան զինչ էրն, իբրեւ զայնոսիկորք զանձինս առ իմաստունս ունէին, յիմարեցան: Իսկսա զանզգամութեան իրս առ ձեռն պատրաստ ունելով, յետոյ գտաւ հաղորդ անմտաց իւր չար եւ սնոտիվաստակօք ի հանդերձելումն աճեցուցեալ զիւր չարուսումն չար վարդապետութիւն ցանելով որոմն ի վերայցորենւոյն չար իւրով երկրագործութեամբն. զորՓրկիչն ի ժամանակի հնձոցն խոստացաւ ի ձեռնհնձողացն քաղել եւ կապել խրձունս առ ի յայրել, եւզցորեանն ժողովել յշտեմարանս արքունի: Իսկ իբրեւհայեցան յանդարձութիւն նորա, թէ ինքեամբ ձգէ յինքնզխորհուրդս բազմաջանս, եւ կամ թէ յեղյեղէ զբանս իւրայսր անդր իբրեւ զհողմ ինչ, կոծելով, եւ կամ թէյուսմունս պէս պէս եւ յօտարաձայնս դանդաղէ, այնուհետեւ անփոյթ արարեալ զնմանէ, բարձեալ թողինզնա երթալ զհետ կամաց իւրոց, ասեն. եղիցի ժամանակնորա յաշխարհի աստ. վասնզի այս է նորա ժամանակ եւիշխանութիւն խաւարի. քանզի մեծ թշուառութիւն էմարդոյ չար գործել` գրեալ է: Եւ դարձեալ ի լեզուխնայել բարիոք է եւ հաստատագոյն, քան թէ վարելսրտիւ բանիցն փոյթ. վասնզի պարտ եւ արժան էամենեւին փախչել յոչ գեղեցիկ բանիցն հոսանաց. քանզի որպէս բազում անուրջք սնոտիք` նոյնպէս եւյոլով բանք ասաց Իմաստութիւնն. իսկ նա յոչինչյայսցանէ զգայր, եւ ո'չ հայէր ի բանս իւր ունայն, այլանիմաստ մտօք ձգէր զբանս իւր իբրեւ զպարանաներկիւղ համարձակութեամբ, եւ ո'չ գիտէր` եթէերկիւղ Աստուծոյ` մարդկան փրկութիւն է ըստգրեցելումն: Քանզի թէպէտ եւ յոյժ ի բաց եմք յերկնէճանաչել, զի ի լսողին Աստուծոյ յականջս խօսիմք` իգրոց ուսաք: Իսկ նա յուսացեալ յաճախութիւն բանիցիւրոց, եւ շատախօսութեամբ թշուառականն հաստատէ իւրզկեանսն` որոշելով զինքն ի լաւագունէն իվատթարագոյնն, վայել կարծէր զինքն ի վաստակս իւր, զոր ո'չ Աստուծով գործեաց` բարերար զինքնվարդապետելով իւրոցն հաւանելոցն. որ ամենեւին չարնէր, հալածեալ ինքն ի բարւոյն ինքնակամօք եւ չարաչարտարակուսմամբ մղեալ ի ցնորս մտաց իւրոց: Եւյայսոսիկ մահու հանդիպեալ ոչ ելից բարութեամբզանձն իւր. եւ կատարեցաւ առ նա բան գրոյն` զոր ասացմի ոմն յաստուածայնոցն` հենգնելով եւ այպանելովայսպէս. ես` ասէ` ընդ յոլովութիւն կենաց այնպիսոյննախանձէի, այլեւ լաւագոյն վարկանիմ զտարաժամյորովայնէ մօր ի բաց անկեալ սաղմն քան զնա. վասն զիայնպիսին որպէս եկն ընդունայնութեամբ` նոյնպէս եւի բաց գնաց: