">
ԳԼՈՒԽ
ԽԳ
Թագաւորելն
Արտաւազդայ
եւ
մեռանելն
զարմանալի
իմն
մահուամբ:
Այլ
թէպէտեւ
զկնի
այսորիկ
իմոյ
բանիցս
պատմիյաղագս
Արտաւազդայ
այլազգաբար
իմն
եւ
այլաբանաբար,
այլ
ես
ասեմ,
թէեւ
ի
Հեթանոսս
եւ
յանհաւատսն
լինիԱստուծոյ
խնայելն
եւ
անխնայելն.
զի
զայսպիսիսքանչելիս
ներեաց
տալ
նմա,
եւ
անսայ
տալ
նմանեացնորա`
զի'նչ
զի
եւ
ի
խաղս`
եւ
յերգս`
եւ
յառասպելս`
եւի
զրոյցս
եւ
ի
վիպասանութիւն
մարդկան,
զհետ
երթայամօք
եւ
ժամանակօք
ի
զարմացումն
ածել
զլսօղս`
թէզի՞նչ
ի
թագաւորելն
իւրում
Արտաւազդ
եղեւ.
այլ
մեքո'չ
եթէ
ի
պէտս
ումեք
ինչ
գրեցաք,
թէպէտ
եւ
այլոցնգրեալ
էին
յիւրեանցն
պատմութեան,
այլ
սակսզարմացման
լսօղաց
եւ
մեք
գրեցաք
ի
մերումս:
Արդթագաւորէ
Արդաւազդ`
որդի
Արտաշիսի`
որ
է
տասներորդի
կարգի
թագաւորացն
Հայոց:
Սա
յետ
թագաւորելոյնիւրոյ
անցեալ
զկարմնջովն
Արտաշատ
քաղաքի
որսալկինճս
եւ
իշավայրիս,
եւ
աղմկեալ
ի
ցնորից
իմնխելագար
անսաց
ընդ
վայր
ածելով
երիվարաւ
անկանի
իխոր
իմն
տեղի
մեծ
եւ
խորասոյզ`
լեալ
անհետի:
Ի
սմանէերգիչքն
Գողթան
առասպելաբանեն
այսպէս,
եթէ
իմահուանն
Արտաշիսի
բազում
կոտորուածք
լինէին
ըստօրինի
Հեթանոսաց:
Դժուարի`
ասեն`
Արտաւազդ
ասելովցհայրն,
մինչ
դու
գնացեր,
եւ
զերկիրս
ամենայն
ընդքեզ
տարար,
ես
աւերակացս
ո՞ւմ
թագաւորեմ:
Վասնորոյանիծեալ
զնա
Արտաշիսի`
ասաց
այսպէս.
եթէ
դու
յորսհեծցիս
յազատ
ի
վեր
ի
Մասիս,
զքեզ
կալցեն
քաջք,
տարցեն
յազատ
ի
վեր
ի
Մասիս.
անդ
կացցես`
եւ
զլոյս
միտեսցես:
Զրուցեն
եւ
զսմանէ
պառաւունք`
եթէ
արգելեալկայ
յայրի
միում
կապեալ
երկաթի
շղթայիւք.
հանապազկրծելով
զշղթայսն`
ջանայ
ելանել
եւ
առնել
վախճանաշխարհի:
Այլ
ի
ձայնէ
կռանարկութեան
դարբնաց`
ասեն`զօրանան
կապանքն:
Վասնորոյ
եւ
առ
մերով
իսկժամանակաւ`
բազումք
ի
դարբնաց
զհետ
երթալովառասպելին`
յաւուր
միաշաբաթւոջ
երիս
կամ
չորսբաղխեն
զսալսն,
զի
զօրասցին`
ասեն`
շղթայքնԱրտաւազդայ:
Բայց
է
ճշմարտութեամբ
այսպէս`
որպէսվերագոյն
ասաց
(աք):
Այլ
ոմանք,
ասեն,
եւ
իծնանելն
զնա
դիպեալ
պատահարաց
իմն`
զոր
համարեցանկախարդել
զնա
կանանցն
զարմիցն
Աշդահակայ.
վասնորոյբազումս
զնոսա
չարչարեաց
Արտաշէս.
եւ
զայս
նոյներգիչքն
յառասպելսն
երգեն
այսպէս.
եթէ
վիշապազունքգողացան
զմանուկն
Արտաւազդ,
եւ
դեւ
փոխանակ
նմաեդին:
Բայց
ինձ
արդարացեալ
թուի
լուրն
այն`
եթէ
իծննդենէ
եւ
եթէ
մոլորութեամբ
լեալ`
մինչ
նովիմբ
եւվաղճանեցաւ,
թողեալ
զթագաւորութիւնն
Տիրանայեղբօր
իւրում:
Կայսերք:
Մարկոս
Անտոնինոս,
որ
է
ի
թուոյ
թագաւորացն
Յունաց
չորեքտասաներորդ:
Սա
թագաւորեալ
ամս
տասն
եւ
ինն
եւ
ամիսս
մի:
Սա
ել
(ի)
պատերազմ
ի
Կուադս
եւ
ընդ
Գերմանիկս
եւ
ընդ
Սարմատս.
եւ
առ
ի
չգոյէ
ջրոյ`
նեղեցան
զօրքն
ի
ծարաւոյ.
եւ
գունդ
մի
ի
զօրացն
քրիստոնեայք`
որք
էին
ի
Մեղիտինեայ,
յաղօթս
կացին
առ
Աստուած,
եւ
ծունր
կրկնեալ
ի
վերայ
երկրի,
եւ
մինչդեռ
թշնամիքն
զարմացեալ
էին,
եղեւ
յանկարծակի
շարժումն
մեծ,
եւ
կայծակունք
տեղացին
ի
վերայ
թշնամեացն`
եւ
սատակեցան.
եւ
ջուրք
անձրեւացն
ընդարձակեցան,
եւ
արբին
զօրքն:
Ի
սորա
ժամանակս
եղեն
բազում
հերձուածողք
հակառակ
Աստուծոյ
պատուիրանացն,
զոր
նզովեն
կաթուղիկէ
եկեղեցիք:
Թագաւորէ
Կոմիդոս
ամս
տասն...
որ
է
ի
կարգի
կայսերացն
Հռոմայեցւոց
հինգետասաներորդ:
Ի
սորա
ժամանակս
էին
հերձուածողք`
Թէոդիտոն`
եւ
Ապեղէս`
եւ
Փրիւգացիք
եւ
այլ
բազումք`
զոր
նզովէ
եկեղեցիք
ուղղափառաց:
Թագաւորէ
Եւղիոս
ամ
մի.
որ
էր
ի
թուոյ
թագաւորացն
Յունաց
վեցտասաներորդ:
Առ
սովաւ
եղեւ
սաստիկ
հրայրեացք,
եւ
պաղատն
եւ
տուն
կուսանացն
այրեցաւ
ի
Հռոմ:
