Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
">

ԳԼՈՒԽ ԾԷ
Թէ ո'րպէս յերկուս կողմանս բաժանեաց զկամս իւր Կիւրոն կեղծաւորութեամբ:

 

Ասել կայ մեզ առաջի (ի) դրուագի աստ զկամսԿիւրոնի կեղծաւորութեանն, զոր յերկուսն էրբաժանեալ կողմանս, ի կողմն Պարսից եւ ի կողմնՀոռոմոց, եւ այն լի նենգութեամբ եւկեղծաւորութեամբ: Քանզի յորժամ կամեցաւխորամանկութեամբն իւրով հիմն դնել խարխուլ իւրոցչար շինուածոյն, եւ զԽուժիկն զայն Նեստորական, որսկիզբն եղեւ կորստեան նորաձեռակերտ սկսաւձեռնադրել` դնելով ի վերայ նորա զաջ իւր զաջն մեղաց, եւ կազմեաց զնա իւր մահիճս մահու, եւ հիւանդացաւի նմա զհիւանդութիւն հոգւոյն. որով եւ մեռաւ իսկ ինմին, եւ մեռոյց զամենայն աշխարհն Վրաց նովինհիւանդութեամբն: Իսկ մեք ի տես ընթացեալ նոցահիւանդութեանն, եւ մատուցեալ առ նոսա բժշկապետաբարի պատել զվէրս նոցա, եւ խոնարհեալ յախտն նոցա, եւժահահոտութեանն համբերեալ` ոչ կարացաք բժշկելզնոսա. վասնզի բուժական դեղն` զոր կազմեալ էր մերօրինօք եւ մարգարէիւք եւ Աստուածայինաւետարանութեամբն եւ առաքելական քարոզութեամբն, եւ նոյն ինքն ուսմամբ սրբոց Հարցն եւ երանելիՎարդապետացն եդեալ ի վերայ նոցա` ոչ ընկալան` զիառողջասցեն ի վիրաց անտի, զոր ընկալեալ էին ինետիցն Նեստորի` որ ի կապարճս Քաղկեդոնականացնթագուցեալս, եւ ձգեալ յաղեղնաւորէն Լեւոնի. այլաւելի ի բաց ընկեցին յինքեանց լեալք անշնորհակալուստացուածք չարին ստացուածք, եւ ինքեանք կազմեցինիւրեանց դեղ մահացու եւ մահաբեր. զոր եդինդաւանութեամբն Նեստորական խուժկին ի վերայիւրեանց: Իսկ մեր տեսեալ զայն` հիւանդամիտք եղաք`հեծելով յերկար` յաղագս նոցա կործանմանն եւ մահուն. եւ զմիանգամ ասացեալսն ի նոցանէ զհակառակսն եւզընդդէմսն կրկնաբանեալ էր միւսանգամ եւ երկիցսանգամ` մանաւանդ եթէ յոլովս. զի որպէս նախ ասացաք, թէ յորժամ ցաւք հիւանդին յերկար հանդիպի եւ խիստհեծն շատ ելանէ եւ յոլով, այսպէս եւ մեզ հանդիպեցաւյաղագս նոցա, զի հիւանդացեալ մտօք վասն նոցա հեծեմքհանապազ, եւ յամենայն ժամ յոգւոց հանիցեմք, եւջանամք մի բանի նոցա` հազար բանի պատասխանի տալկրկնաբանելով զմինն յերկուս եւ զերկուսն յերիս եթէախորժիս: Այլ մեք յառաջինն դարձցուք ոճ իխորհուրդ ի սկզբան ճառիս: Արդ բաժանեալ Կիւրոնիզկամս իւր յերկուս թեւակոխէր յայն կողմն Հոռոմոց`շուք դնելով եւ շնորհուկս առնելով Մուրկայ կայսեր, եւ նովաւ պարծի ասելով. մեք ասէր զկայսեր ընկալաքզհաւատ, եւ ունիմք. եւ ոչ իմանայր մարդադաւանն այն`թէ պարտ է Աստուծով պարծել զօրհանապազ. եւ որպարծին ի Տէր պարծեսցի: Եւ դարձեալ ասէր, Կոստանդնուպօլիս սրբոյն Յոհաննու աթոռ է եւ տունկայսեր. եւ մեք զոր ի նմա հաւատ քարոզի` զայնպաշտեմք. եւ դարձեալ եթէ ետու թարգմանել եւ բերելզգիր չորից ժողովոցն, որով Հոռոմք վարին, եւ մեքզայն ունիմք հաւատ. եւ Աստուած զկայսր կեցուսցէ: Իսկ ապա թեկն ածէ յայս կողմն Պարսից. զի եւ նոցաաշխարհն ընդերկուացեալ էր ի Պարսից կողմն եւ իՀոռոմոց. եւ նա ի կասկածի եղեալ յարքայից արքայէ` թէզի մի' գուցէ խնդիր առնիցէ իմոց իրացս ի սադրելոյՍմբատայ Վրկան Մարզպանի, զի բան նորա` որ գրեաց առՄովսէս` ծանօթ տայ խորհրդոյս: Քանզի վաղ ասացի, ասէ, թէ գրեմ առ արքայից արքայ. որ բարերարութեամբնիւրով հրաման տայ քեզ, որ երթաս նստիս քոյեկեղեցւոջն. դու ո'չ առեր յանձն: Արդ յաղագսայսպիսի կասկածի կայր Կիւրոն, յայն կողմն պարծէր, վասնզի հաւատ զնոցայն էր ընկալեալ. եւ յայս կողմներկնչէր, թէ խնդիր լինի յարքայէն հաւատոյն իյազդմանէ Ազատացն Հայոց. եւ ասէր փառաւորեսցէԱստուած զարքայ: Եւ այսպէս յերկուս ոտս կաղալով`հակամիտէր յայս կողմ յայն կողմ, եւ կոծելով յածէրընդ ծով եւ ընդ ցամաք` եկամուտ առնել առ ինքնզդաւանողսն պիղծ ժողովոյն Քաղկեդոնի եւ անիծեալտոմարին Լեւոնի, մանաւանդ եթէ զհայհոյութիւնն հինՀրէութեանն առ ինքն նորա ցուցեալ, եւ այնու իմարդիկ ապաւինեալ պարծէր, եւ շոգմոգ բանիւք եւաղերսանօք կեանս խնդրէր կայսեր եւ փառս հայցէրարքայի սնոտի իմացմամբք: