Պատմագրութիւն

Շահ-Թահմազ թագաւորեաց զկնի հօր իւրոյ Իսմայիլի ՚ի թուին ՋՀԵ [1526]: Այր բարերար եւ շէնարար եւ սիրօղ քրիստոնէից` առանց ագահութեան, եւ չափաւոր յուտելն եւ յըմպելն եւ ՚ի զգենուլն: Ոչ պճնօղ, այլ որպէս հասարակ մարդիկ զգենուն, նոյնպէս եւ ինքն առնէր: Եւ էր ողորմածասիրտ. քանզի ԵԺան[5-10] ամաց հասարակ հարկն շնորհեաց ամենայն ումեք: Այլեւ զգողս եւ աւազակս եբարձ յաշխարհէ: Նաեւ զլկտի եւ զանամօթ կանայս` որք նստէին ՚ի փողոցի եւ ՚ի պանդոկի, եւ հրապարակաւ պոռնկութիւն գործէին եւ հարկս տային թագաւորաց. զնոսա իսպառ սպառեաց ՚ի թագաւորութեան իւրոյ աշխարհէն: Այլ եւ զմաքսն ճանապարհաց վերացոյց, եւ յամենայն հանգրուանս կայարանաց շինեաց պանդոկս, եւ փորեաց ջրհորս ՚ի վերայ ամենայն ճանապարհաց: Եւ գրեթէ ոչ մնաց տեղի ինչ անշէն ՚ի ժամանակի սորա: Այլ եւ ՚ի դատաստանի իրաւարար եւ ուղղադատ: Եւ այսպէս վարեաց զթագաւորութիւն իւր ՚ի կեանս իւր: Ի ՋՂ [1540] թուին Վիրք չարացան. եւ զոր ինչ Պարսիկք գնային ՚ի Տփխիս, նոքա կողոպտէին եւ բրածեծ առնէին: Եւ լուեալ Շահն` գնաց զօրօք ՚ի վերայ նոցա, եւ գերեաց զՏփխիս եւ ամենայն գաւառն, եւ դարձաւ ՚ի տեղի իւր ՚ի Թաւրէզ: Եւ ուղղեաց զամենայն կարգսն քաղաքական, զմոթս, զկապիճս, զկշիռս, եւ զամենայն արուեստաւորս, զկրպակս, զպանդոկս, եւ որ յայլ ինչ քաղաքի լինի առեւտուր ՚ի գնել եւ ՚ի վաճառել, եւ զանուղիղսն կորուսանէր մահուամբ: Եւ ոչ ոք կարէր թիւրել, զի չարամահ առնէին: Իսկ թագաւորն Հնդկաց Հումա անուն` լուաւ զքաջութիւն նորա, մեղմ ընծայիւք եկն առ նա. եւ եկաց ժամանակ ինչ` եւ խաղաղութեամբ դարձաւ: Եղբայր մի գոյր Շահին Ալխաս անուն. որ ՚ի թագաւորել եղբօրն փախեաւ` երկուցեալ ՚ի սպանմանէ. եւ ահա յայտնեցաւ, եւ գնացեալ առ Խոնթկարն, եւ առեալ եբեր … ՚ի վերայ եղբօրն ՚ի թուին ՋՂԷ. [1547] զոր բազում ոճիրս գործեաց` աւերելով` գերելով զբազում տեղիս: Եւ ապա թագաւորն Թահմազ` ելեալ գնաց ՚ի վերայ երկրին Օսմանցւոց, եւ աւերեաց զԽնուս, զԲասէն, զԱրզրում, զԴերջան, զԿեղի, զԲաբերդ, զԵզնկայ, զՍպեր, եւ այլ բազում տեղիս, եւ դարձաւ ՚ի Թաւրէզ: Եւ եղեւ խռովութիւն ՚ի մէջ երկուց որդւոց թագաւորին Օսմանցւոց, եւ պատերազմեցան ընդ միմեանս յԻկոնիոն` որ է Ղօնիայ, ՚ի թուին ՌԸ [1558]: Սէլիմն զԲայազիտն յաղթեաց եւ փախոյց մինչեւ ցԱրզրում. եւ անտի ելեալ Դ [4] որդւով եւ ԼՌ [30000] մարդով գնաց առ Շահ-Թահմազն. եւ նա ընկալաւ զնա եւ զորդիսն հանդերձ զօրօքն, եւ առաքեաց ՚ի Խզիրան` որ է Ղազուին. վասնորոյ գովիչք Պարսից ասացին երգս վասն Բայազիտին բազում գովութեամբ: Եւ ՚ի ժամանակի սորա էր թագաւոր ոմն յազգէն Վրաց Սիմոն անուն. սա իբրեւ լուաւ զգնալ Բայազիտին առ Շահն, իմացաւ զի ոչ ոք կարէ ընդդիմանալ նմա, եւ ելեալ կամաւ իւրով գնաց առ ոտս Շահին ՚ի ՌԻԵ [1575] թուին: Այլեւ թագաւորն Կախեթու Աղէքսանդր առաքեաց զորդին իւր Կոստանդին` պատանդ առ Շահն. եւ կային առ նմա երկուքն Սիմոն եւ Կոստանդին: Այս Շահ-Թահմազս ունէր բազում որդիս. որոց անուն առաջնոյն էր Իսմայէլ, եւ էր կարի չարագործ. եւ հայրն եդ զնա ՚ի կլայ ինչ, զի անդ կացցէ ցօր մահուն. եւ ինքն Շահ-Թահմազ մեռաւ: Ոմանք ասեն սմա` իւրով մահուամբ մեռանիլ ՚ի ՌԻԲ [1572] թուին. ոմանք ՚ի բաղանիս խեղդեալ ասեն ՚ի ՌԻԷ [1577] թուին. զճշմարիտն Աստուծոյ է յայտնի. որ գիտէ զամենայն: