Պատմագրութիւն

Մեծ եւ առաջին թագաւորն Պարսից Շահ-Աբաս քշեաց զաշխարհս Հայոց, եւ տարեալ բնակեցոյց յաշխարհին Պարսից: Բայց ըստ հաճոյիցն առնէր ազգին քրիստոնէից. շինէր եկեղեցիս յամենայն տեղիս. եւ սահմանեաց յամենայն ամի յառաջի իւր Ջրօրհնեք առնել: Այսպէս ուսան ամենայն խանորայք` ուր լինէր քրիստոնեայք, բերէին առաջի իւրեանց, եւ օրհնէին ջուր: Ըստ սոյն սարասի եւ այս Քօթուկ խանս հրամայեաց Փիլիպպոս Կաթուղիկոսին, զի արասցէ Ջրօրհնէք հանդիսաւոր առաջի իւր: Եւ գրեաց թուղթ մեծ Հայրապետն Փիլիպպոս. եւ ժողովեցան ամենայն վանօրէից Առաջնորդք եւ միաբանք, եւ գիւղորէից երիցունք, զի ամենայն պատրաստութեամբ գայցեն ՚ի կատարել զհրամանս իշխանին: Եւ ըստ հրամանի մեծ Կաթուղիկոսի ժողովեցան ՚ի Խնկելոյ Ձոր գեղ, որ այժմ ասի Ձորագեղ: Եւ մտին ՚ի պատարագ. եւ խանն էարկ վրան ՚ի ներքոյ կամրճին. եւ նստեալ մնայր գալստեան Ջրօրհնեքին: Եւ ահա ժողովեցան վայրենաբարոյ Պարսիկքն` որ կոչէին Թաթար, արարին եւ նոքա հանդէս ՚ի նմանութիւն Ջրօրհնեքին. եւ պատրաստեցին զինքեանս ՚ի մէջ բերդին. եւ կացուցին դէտ արտաքոյ դրանն` եւ ասացին, յորժամ մերձենան Հայք ելանել արտաքս յեկեղեցւոյն, ազդ արասջիք մեզ, զի եւ մեք ընդ նոսա ելցուք: Եւ ունէին ինքեանց առաջնորդ ոմն` ուրացեալ եպիսկոպոս` որ ասէին Ճաճին: Իսկ Հայք ՚ի յաւարտել պատարագին ելին ՚ի գնալ ՚ի տեղին` զոր սահմանեալ էին ՚ի ներքոյ կամրճին: Եւ Զաքարիա վարդապետն` որ էր Առաջնորդ սուրբ ուխտին Յօվհաննու վանից, հեծեալ ՚ի ջորւոջ` եւ Բ[2] սուրհանդակք առաջի նորա` եւ գնայր: Եւ յորժամ տեսին դէտքն, ազդ արարին Թաթարացն. եւ ելին արտաքս ղօղանջելով եւ բարբանջելով` դահուլով` զուռնայով` եւ շըվշուելով եւ ծափելով, եւ ուրացեալ Ճաճինն առաջի նոցա: Եւ իբրեւ ետես Զաքարիա վարդապետն զայն, զտեղի էառ, եւ հրամայեաց` զի զգեստաւորեալքն յետս դարձցին: Եւ ինքն իջեալ ՚ի ջորւոյն` հրամայեաց փայեկացն ըմբռնել զուրացօղն Ճաճին` եւ կոխել. եւ հանեալ զկօշիկ իւր` կալեալ զգլուխ ուրացողին` եւ բեւեռօք կօշկին հարկանէր, մինչեւ վիրաւորեալ արիւնաշաղախ արար: Եւ պիղծ ուրացօղն աղաղակէր, մի՞թէ հաւատք տաճկաց յերկիր խորտակեցան. զի Հայս այս սպանանէ զիս: Եւ զայս լուեալ Թաթարացն` յարեան ՚ի վերայ Զաքարիային, զի սպանցեն զնա: Եւ մեծամեծ Տաճիկքն հանին սուր ՚ի վերայ նոցա` եւ ասեն, դուք կամի՞ք զամենայն ազգս մեր տալ ջնջել. սոքա հրամանաւ Շահին առնեն առ ՚ի զբօսանս մեր. եւ ահա խանն պատրաստեալ մնայ սոցա. եւ դուք հակառակ Շահին եւ խանին գործէք: Եւ զայս լուեալ դադարեցին: Եւ ապա ծանուցին խանին զդառնալն յետս Ջրօրհնեքին. եւ խանն առաքեաց բազում միջնորդս. հազիւ հաւանեցան գնալ եւ օրհնել զջուրն. եւ յաւարտիլն Ջրօրհնեքին` հրամայեաց խանն եւ բերին երկու պատուական պատմուճան, մին Կաթուղիկոսին` եւ մին Զաքարիային: Եւ խանն կալաւ զԹաթարսն արս Լ[30], որք զհակառակն արարին. եւ էառ ՚ի նոցանէ տուգանս Յ թուման. եւ զպիղծ ուրացօղ Ճաճինն եհան յերեսաց` եւ աքսորեաց ՚ի բերդէն. եւ եկաց սեւերես յԱստուծոյ: