Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
">

 

ԳԼՈՒԽ ԽԱ
Յաղագս Երուանդայ

Թագաւորէ Երուանդ զկնի մահուանն Սանատրկոյ`յեւթներորդի ամի Դարեհի վերջնոյ Պարսից արքայի, որ է եւթներոդ ի թուոյ թագաւորացն Հայոց: Սա ծնեալ ի կնոջէ միոյ Արշակունւոյ, որ էր խորշարագեղ, եւ խրթնի եւ խարստի: Սա ծնանի զԵրուանդ յանկարգ իմն խառնակութենէ` ասէ պատմագիրն. եւ թագաւորէ Հայոց Երուանդ, եւ կոտորէ զամենայն որդիսն Սանատրկոյ, որպէս նա զորդիսն Աբգարու, իբրեւ թէ ի Տեառնէ լինել այնմ, բայց միայն ի տղայոյ միոյ Արտաշէս անուն. զոր առեալ Սմբատայ որդւոյ Բիւրատայ Բագրատունւոյ` դիմէ ի դուռն Դարեհի Պարսից արքայի, եւ ընկալեալ լինի ի նմանէ մեծաւ պատուով: Եւ կացեալ անդ ամս ինչ մինչեւ զարգացաւ մանուկն Արտաշէս, ապա օգնականութեամբ Դարեհի ածէ ի Հայս. եւ մտեալ ի տուն Երուանդայ քաջինՍմբատայ` սպանանէ զԵրուանդ. եւ առեալ զթագ նորա` դնէի գլուխ Արտաշէսի, եւ թագաւորեցուցանէ զնա: Եւ թիկունս արարեալ իւր Երուանդայ զՎեսպիանոս եւ զՏիտոս զկայսերս Հռոմայեցւոց, թողու ի նոսա զՄիջագետս: Եւ յայնմհետէ բարձաւ ի Միջագետաց իշխանութիւնն Հայոց: Իսկ Երուանդայ գործ ինչ քաջութեան ո'չ պատմի, բայց միայն յամրոցէն (զոր) շինեաց յԵրասխայ [ , որ այժմ կոչի յիւր անուն` Երուանդաքար, եւ դաստակերտին`Երուանդակերտ: Բայց ասացից ինչ եւ ծաղրականս յաղագս Երուանդայ. զոր ասեն առասպելաբանելով ի կարգի զրուցաց, եթէ չար ունելով զաչս իւր` ո'չ ոք իշխէր մտանել առ նա ի լուսանալ աւուրն` եթէ ո'չ նախ սպասաւորք նորա ընդ յայգանալն` առեալ վէմ արձանաքարի` ունելով ընդ դէմ նորա, զոր ի հայելն Երուանդայ` պայթէր արձանաքար վէմն. ապա թէ ո'չ այլլինէր` վնասէր զոր կամէր. եւ այսպիսի զօրութիւն դիւական առ ինքն ունելով` վաղճանի` կալեալ զթագաւորութիւնն ամս քսան:

 

Կայսերք:

 

Թագաւորէ Տիտոս ամս երկուս, որ է ութերորդ ի թուոյ թագաւորացն Յունաց: Առ սո (վաւ) Բեսիոս լեառն պատառեցաւ, եւ հուր հնչեաց, եւ զգաւառս եւ զքաղաքս այրեաց: Դումետիանոս, որ է իններորդ ի կարգի կայսերաց. սա թագաւորէ ի Հռոմ ամս տասն: Ի սորա չորորդում ամի տուաւ Յովհաննէսի Պատմոս կղզի վասն Բանին Աստուծոյ: Առ նովաւ էին բազում հերձուածողք`Մենանդրոս եւ Մանի, որք էին աշակերտք Սիմոնի կախարդի, եւ Աբւոն, եւ Կերինթոս, եւ Նիկողիսոք. զորս նզովեն Կաթուղիկէ Առաքելական եկեղեցիք: