">
ԳԼՈՒԽ
Հ
Թուղթ
Շրջաբերական
Տեառն
Աբրահամու
Հայոց
Կաթուղիկոսի:
Նազելի
եւ
ի
վեր
քան
զբան
ի
բերման
պարգեւիզշնորհ,
զոր
ետ
բանն
Աստուած
արժանեացզմարդկութեանս
աթոռ
ունել
երկնային,
զառաքելոցնասեմ
եւ
զնոցունց
յաջորդացն:
Որ
եւ
ես
Աբրահամանարժան
կոչեցայ
յաթոռ
երջանկին
Գրիգորիյաջորդելոյ
մեծի
առաքելոյն
Թադէոսի,
ամենեցունկացելոյ
ընդ
այս
Հովուական
իշխանութեամբԱռաջնորդաց
Եկեղեցւոյ,
եւ
Վանաց
Երիցանց,
եւՔահանայից,
եւ
Սարկաւագաց
դասօք
սուրբ
եկեղեցւոյ,
Անապատակեցաց
եւ
Միայնացելոց,
Ազատաց
եւ
Իշխանաց,
Շինականաց
եւ
համօրէն
ժողովրդականաց`
արանց
եւկանանց`
ողջունիւ
եւ
խաղաղութեամբն
ՔրիստոսիԱստուծոյ
մերոյ
հասցէ
ի
ձեզ
զարգանալ:
Արդ
քանզի
Հոգի
պիտոյից
շինուածոյ
ԵկեղեցւոյսՀայրապետաց
Հայաստանեայցս`
որ
ի
Դուին
արգելեալքեղաք,
փութացայ
զգուշացուցանել
շրջաբերականթղթովս
գայթակղութեանցն
զարթուցանելոց
մահացութշնամւոյն.
զոր
թանձրամիտքն
եւ
մարմնասէրքնախտացեալ
ի
նոյն
ապերախտք
եղեն,
եւ
զփրկութիւնյորդւոյն
Աստուծոյ,
եւ
վասն
մարմնոյ
նորազհաշտութիւն
ընդ
մեզ,
եւ
զմեզ
ի
վեր
տանումն
իբարձրութիւն
երկնից
երկրի`
ուրանան,
զիյայնպիսեացն
խորշիջիք,
զընտանիսն
հաւատոյճանաչելով,
ոչ
օտար
ինչ
ձայնիւ
նորաձեւելյայլայլակն,
որպէս
զօձտողսն
լեզուաւ
է
մերվարդապետութիւնս:
Այլ
յառաջագոյն
աւետարանեալքնյիսկզբանէ
ականատեսացն
եւ
ի
սպասաւորաց
Բանին
եւ
իմարգարէիցն
գուշակեալք`
զոր
մատուցին
մեզ
երեքհարիւր
տասն
եւ
ութ
Հարքն
ժողովեալք
ի
Նիկիայ,
նովիմբ
քաջ
նահատակօքն
հարիւր
եւ
յիսնօք
իԿոստանդնուպօլիս`
կործանեցին
զհոգեմարտսն,
եւերկերիւրքն
յԵփեսոս
զամբարիշտն
Նեստոր.
եւ
իւրեանցխոստովանութիւն
կալեալ
առաջնորդ
զկեանսնյաւիտենից.
զոր
եւ
ես
կարճառօտագոյնս
եւմեկնողօրէն
յիշատակեցից.
եւ
է
այս:
Հաւատամք
ի
միԱստուած
Հայր
ամենակալ,
արարիչն
երկնի
եւ
երկրի,
երեւելեաց
եւ
աներերելեաց.
եւ
ի
մի
Տէր
ՅիսուսՔրիստոս,
յՈրդի
Աստուծոյ,
ծնեալ
ի
յԱստուծոյ
Հօրէմիածին.
այլ
ո'չ
արարեալ
կամ
հաստատեալ.
համագոյՀօր,
այլ
ոչ
յոչնչէ
արարեալ
ամենայն
երեւելեաց
եւաներեւելեաց.
եւ
ի
սուրբ
Հոգին
արարիչ
եւկենդանացուցանող
եւ
նորոգիչ.
ոչ
ծնունդ,
այլելումն.
Աստուած
ասի
Հայր,
Աստուած
Որդի,
Աստուածսուրբ
Հոգի.
ոչ
երեք
Աստուածք,
այլ
միԱստուածութեամբ
կամօք
եւ
զօրութեամբ
փառաբանիսուրբ
Երրորդութիւնն,
զոր
իմանամ
միաւորութեամբբաժանեալ,
եւ
բաժանմամբ
միաւորեալ.
ոչ
սկիզբն
եւ
ո'չդադարումն
կամ
երիցութիւն.
քանզի
որպէս
փառք
առանցլուսոյ
ոչ
իմանի,
եւ
ոչ
է
կամ
պատկեր
առանց
էութեան,
եւ
զօրութիւնն
առանց
զօրութեան,
կամ
իմաստունառանց
իմաստութեան,
այսպէս
եւ
Հայր
առանց
Որդւոյ.
եւ
որպէս
ի
լուսոյ
երեսաց
նորա
միշտ
լոյս
ծագէտեսողաց,
եւ
ո'չ
ոք
զատանի
առանձնաբար,
կամ
միննյառաջ
երեւի,
այսպէս
Հայր
եւ
Որդի
առանց
սրբոյՀոգւոյն:
Իսկ
ի
վերջին
աւուրս
որդի
իջեալ
մարմնացաւեւ
մարդացաւ,
ծնաւ
անճառաբար
ի
սուրբ
կուսէԱստուածածնէ`
մարմնով
հոգւով
բանականաւ
շնչաւմտօք,
եւ
զինչ
ի
մարդ
յօրինակ
Աստուածայինճոխութեամբ:
Եւ
ի
մի
Տէր
Յիսուս
Քրիստոսանմեկնելի
ի
Հօրէ
եւ
բաւընդակ
յերկրի
խաչեալ`
եւթաղեալ`
եւ
յերրորդ
աւուր
յարուցեալ,
ելեալ
յերկինսնստաւ
ընդ
աջմէ
Հօր.
գայ
նովիմբ
մարմնով
դատելզկենդանիս
եւ
զմեռեալս.
որոյ
թագաւորութեանն
ոչգոյ
վախճան:
Իսկ
որք
ասենն
էր`
եթէ
յորժամ
ոչ
էր,
եւ
նախքան
զլինելն
չէր,
եւ
կամ
զայս
զսրբոյ
Հոգւոյն,
կամ
փոփոխելի
կամ
այլայլելի
եւ
կամ
յայլմէ
էութենէ,
կամ
ի
գոյութենէ,
զայնպիսիսն
նզովէ
կաթուղիկէառաքելական
Եկեղեցի:
Արդ
այս
է
խոստովանութիւնն
մեր
հանդերձ
ամենայնտնօրինական
ներգործութեամբն
մարդացեալ
ԲանինԱստուծոյ:
Իսկ
նոքա
ասեն
բնութիւն
մարմնացելոյԲանին
Աստուծոյ.
զոր
եւ
մեզ
մի'
երբէք
լիցի
ասել:
Քանզի
յաւուրս
Մարկիանոսի
Հոռոմոց
թագաւորի,
որ
էրգրեալ,
եթէ
ի
ժամանակս
Կաւատայ
Պարսից
արքայի,
եւկամ
թէ
փոքր
ինչ
յառաջ
ժողովեալք
ի
Քաղկեդոն`
իճշմարտութենէ
վրիպեցան.
զի
եւ
զայն
ինքնզթագաւորն
ասեն
չար
կամացն
Նեստորի
միաբանեալ,
եւժողովուրդք
գլխաւորք
եւ
համախոհք
նմին
արձանկացուցեալ
իւրեանց
չարափառութեան
զթուղթն
Լեւոնի,
հաստատեցին
զառաջ
եղեալ
աղանդն
Նեստորի,
եւ
կամզձեւս
վերնագունին
Սամոստացւոյն.
զի
թէպէտ
զձայնքնոր
յիշեն,
այլ
դէմք
զմիոյ
բերեն.
քանզիանյիշատակելին
Նեստոր
անդուռն
բերանով
յանդգնեցաւասել
երկուս
որդիս,
մին
զորդին
Աստուծոյ,
եւ
միւսզՄարիամայ
ծնեալ
մարդ
սոսկ,
եւ
տաճար
Բանին,
եւզօրանալ
զնա
ի
Հոգւոյն
սրբոյ
ուսուցանէ:
Քանզիմարդածին
եւ
ո'չ
Աստուածածին
ասէ
զսուրբ
Կոյսն.
եւմարդ
մեռեալ
ասէ.
եւ
ո'չ
խոստովանի
զԱստուածն
բանիւիւրով
մարմնով
կրեալ
զամենայն.
վասնորոյ
նզովեցաւ:
Իսկ
ի
Քաղկեդոնի
ժողովեալք
ո'չ
իշխեցեալ
զնոյնասել`
երկուս
բնութիւնս
օրինադրեցին
որք
ի
սուրբՎարդապետացն
Երկաբնակք
անուանեցան
եւ
հայհոյօղք.
քանզի
ուղղեն
իսկ
զկիրս
մերոյ
բնութեան,
զքաղցենալն,
զվաստակելն
յուղեգնացութեան,
զգալն
իգթոյ
յանդգնին
եւ
անգիտութիւն
ասել
զԽաչն
եւզամենայն
տկարականսն.
իսկ
զնշանագործութիւնսն
եւզայլսն
միւսում
բնութեանն
իբրեւ
Աստուծոյպարզագունի
եւ
քաջ
մեկուսացելոյ
ի
մարմնականացն:
Եւ
այսպէս
երկուս
ուսուցանեն,
զմինն
մարդ`
եւ
ընդկարեօք
անկեալ,
եւ
զմինն
ի
վեր
քան
զմարդ.
զմիննբնակութիւն,
իսկ
զմիւսն
բնակիչ.
զմինն
չարչարելի,
եւ
զմիւսն
անչարչարելի,
թէպէտեւ
դէմ
մի
համբաւեն:
Ապա
յիրաւի
նզովեցան
յուղղահաւատիցն
եւ
իՎարդապետաց
աշխարհի:
Քանզի
Առաքեալքն
Փրկչինմերոյ`
մի
Տէր
քարոզեցին
զՅիսուս
Քրիստոս,
եւ
զնոյնի
խաչ
ելեալ
Պօղոս
յայտնագոյն
աղաղակէ,
եւ
զՏէրնփառաց
ի
խաչ
հանին,
եւ
Որդին
Աստուծոյ
զմահճաշակեաց,
ասէ.
մինչ
թշնամիքն
էաք,
հաշտեցաք
ընդԱստուծոյ
մահուամբ
Որդւոյ
նորա.
եւ
եթէ
Քրիստոսվասն
մեր
մեռաւ,
եւ
զնոյն
ասէ
ի
վերայ
ամենեցունԱստուած
օրհնեալ
յաւիտեանս,
ամէն:
Եւ
այսպէս
զԱստուածն
Բան
իւրով
մարմնով
եւ
անձամբզամենայն
մարդկայինսս
կրեալ
առանց
մեղացուսուցանեն
մեզ:
Եւ
հրաման
ետուն`
որք
այսուվարդապետութեամբ
ո'չ
գնան`
զնոսա
մի'
ընդունել
իտունս
եւ
մի'
ողջոյն
տալ.
զի
մի'
նոցա
մեղացն
կցորդլինիցիք:
Արդ`
ըստ
Առաքելոցն
եւ
ըստ
երանելիՎարդապետացն
հրամանի`
փախիցո'ւք
ի
նզովելոցն,
եւ
ինոցունց
դժոխաժառանգեցուցանօղ
փախմանցն,
զանբիծհաւատսն
զառաքեալ
ի
մեզ
պահելով:
Քանզի
եւ
դեռորպէս
քաղցկեղ
ճարակի
խմոր
հերձուածողացն,
մինչզի
գրեթէ
ի
մահ,
մանաւանդ
եւ
միովվարդապետութեամբ
լուսաւորելով
ժամանեաց,
զՎրացասեմ,
որք
զժահահոտ
ուսումն
նախասացելոցնմեծարանօք
ընկալեալ
յինքեանս
հաստատեցինզաստուածպաշտութեանն
լոկ
զընկերպարանսցուցանելով
պարզամտացն:
Եւ
որք
սովորութիւն
ունինզմիաբանիլն
ընդ
նոսա,
եւ
ի
զօրութենէ
ինքեանց
մնան,
եւ
զնոսա
հեռացուցանեն.
վասն
այսր
հարկաւորհամարեցան
գրել
յառաջագոյն
քան
զմեզ
կացեալքնյաստիճան
Կաթուղիկոսութեան
յԱղուանս.
իսկ
մեք
իՎիրս
առ
Կիւրոն`
որ
Կաթուղիկոս
անուանի`
եւ
ի
նորինաթոռակիցսն.
քանզի
զԵպիսկոպոսն
եկեղեցւոյնՑուրտաւայ,
որ
զմիջնորդութիւն
ունէր
երկուցաշխարհացս,
յաղագս
ուղղափառ
հաւատոյ
հալածականարար,
եւ
զպաշտօնն
հայրենի,
զոր
սրբոյն
Շուշանկաննէր
կարգաւորեալ,
հակառակ
մեզ
խրոխտացեալ
ի
բացխափանեաց:
Յաղագս
որոյ
գրեցաք
դառնալ
ի
ճշմարիտհաւատն,
եւ
կալ
հաստատուն
յաւանդութեան
առաքելոցն,
որ
տուաւ
ի
ձեռն
մեր
Վարդապետացն:
Եւ
նոցաընդդիմացեալ
երկիցս
անգամ
զհակառակսն
գրեցին
առմեզ.
քանզի
նոյն
իսկ
սուտանունն
կացեալ
գլուխեկեղեցւոյն
Վրաց.
ի
նմին
ժամանակս
Խոսրովու
արքայիորդւոյ
Որմզդի
ընկալեալ
ի
Նեստորի
ուսմանէնԵպիսկոպոս
զոմն,
եւ
ի
նոյն
հայհոյողվարդապետութիւնն
զինքն
տուեալ
յառաջ
ունելովզՔաղկեդոնի
ախտն,
ապա
թէպէտեւ
զայրն
մերժեալզմրուր
դեղոցն
պահեցին,
եւ
ուժգնագոյն
եւսզամբարշտութիւն
իւրեանց
յերրորդ
գրին
ընկալաք,
եւպարծանօք
խրոխտացեալ
ոչ
թողուլ
զաղանդն.
այլեւզմեզ
զկնի
իւրեանց
թիւրեալ
խորխորատ
ուսուցանելհամարձակեցաւ
ամբարիշտն
Կիւրոն:
Վասնորոյ
եւզյառաջագոյն
սահման
վարդապետացն
մերոց,
զոր
իվերայ
Հոռոմին
հատին,
եւ
կեցցէ
մինչեւ
ցբուն,
թէ
ոչդարձցին
ի
ճշմարիտն,
մեք
զնոյն
եւ
ի
վերայ
Վրացհրամայեցաք,
ամենեւին
մի'
հաղորդել
ընդ
նոսա.
մի'յաղօթս,
մի'
ի
կերակուրս,
մի'
յըմպելիս,
մի'
իբարեկամութիւնս,
մի'
ի
դայեակութիւնս,
մի'
աղօթեմքերթալով
ի
Խաչն,
եւ
մի'
ի
մեր
եկեղեցիս
զնոսաընդունել.
այլեւ
ամուսնութեամբ
ամենեւին
հեռանալ.
բայց
միայն
գնել
ինչ
կամ
գնոյ.....:
