1895

1892.

Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 2 Յունուարի 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Նախ քան զամենայն շնորհաւոր եւ շնորհաբեր մաղթեմ զնորեկս ամ, քաջողջութեամբ եւ անդորրութեամբ, առ վաստակել ըստ անպակաս յօժարութեան սրտիդ, յօգուտ Ուխտիս եւ սիրողաց նորին, յորոց մի եւ քան զբազումս գիտես զհարազատն իմ։ Սա առաջարկէ ի նորընծայութիւն զփափագող կրօնաւորութեան եղբօրորդի Հ[օր] Անդրէի [1] մերոյ. Գեր[ապայծառ] Տէրս հաւանեցաւ. բայց Ձեզ մնայ քննել թէ իցէ յարմար, որպէս յուսացուցանէ առաջարկողն եւ ըստ այնմ առնել. գրեցի ես առ եղբայր իմ ըստ այսմ, եւ զի Վեհ ասաց, բարի է, այլ մի՛ գուցէ լիցի capriccioso [2], եւ ես յաւելի եւ մի՛ ծուլիկ։

Ահա գրեցի եւ առ քեռդուստր իմ, համարձակելով, զի մի՛ պատկառեսցի առաքել զոր հաւաքեալ ինչ իցէ, թէ շատ թէ սակաւ. զի եւ սոքա անպատկառ ընդունելոց են. պատկառել անկ է ընդ այն զի եղբայր նոցա քահանայ [3] յայս տագնապս կացուցանէ զնոսա եւ զկարեկիցս նոցին, չգիտեմ ո՞րքան իրաւամբք կամ հակառակն։

Այս ոք եւ այն տեղափոխեալք են, որպէս գրես. այլ լռութիւն է զ Հ[այր] Սերովբէէ, գնա՞ց ի Պարտիզակ։ Ցաւ է զի եւ խօթութիւն Պ[ատուական] Հ[օր] Վրթանիսի [4] պատճառէ նոր մտածութիւն կամ հոգ։ Տէր եւ Տիրամայր հասցեն մեզ ի թիկունս։ - Ողջ լեր։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1893.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 8 Յունու [ ար ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Զմիւս ծրարն կնքեալ եւ յանձնեալ էի Վեհի. յետ ճաշու անագանի ընկալայ զծրարեալքս ի սմին, որոց չունէի ակն. եւ առաքեմ որպէս առաքեալ էին ինձ բաց. բայց դու փակեալ յանձնեսցես առ որս ուղղեալ են. ես հարեւանցի յակն արկի, եւ թուին նոյն բանք զոր իմ աշխարհաբար գրեալ էր։

Վերստին ողջոյն եւ ողջ լեր։

Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ա[լիշան]

1894.

* Հ. Գրիգոր Վրդ. Ճելալեանին - Կ. Պոլիս

Ս. Ղազար, 9 Յունու [ ար ] 1895

Սիրելի եւ Արգոյ Եղբայր,

Գրեցի առ եղբայր իմ թէ գրեմ ես առ Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Գրիգոր, անհոգ լեր վասն փոխառութեանդ. զոր խոստանայ ինձ գրովնն հատուցանել յորժամ գտցի դրամ ի գրպանին։ Այլ եթէ եւ կամիցի հատուցանել, կարես ասել, թէ հատուցեալ է այդ, ըստ գրութեան եղբօրդ (այսինքն իմ). եւ անցո ի հաշիւ վանացս։ Քանզի սկաւուք յառաջ առաքեալ էր ինձ Բժշկարան մի զիւր, զոր կամէի յետս առ նա դարձուցանել, եւ կամեցաւ թողուլ վանացս. նոյնպէս եւ հին քանդակ կամ կնիք մի բաբելական կամ հրէական, եւ այլ հին դրամս ինչ, զոր երբեք երբեք առաքէ, առանց ինչ պահանջելոյ. եւ որք արժեն շատ աւելի քան զոսկին այն։

Երեկ ընկալաք արկղիկ մի առաքեալ ի Պ[ատուական] Հ[այր] Դիոնիսեայ [5], քանի մի Ձեռագրաց եւ հնացեալ եւ պակասորդ տպագրաց. լաւագոյնք էին երկու Ձեռագիրք, Պիտոյից եւ Գր[իգոր] Նիւսացի։

Յակ[ոբ] Թովմասեան հին աշակերտ իմ ի Մուր[ատեան] վարժարանի Բարիզոյ, գրեալ էր ինձ եւ խնդրէր զորդի իւր Հրանդ մուծանել ի Քաղկեդ[ոնեան] վարժարան. Պատասխանեցի, թէ արդ ըստ նոր կարգաւորութեանց դժուարին թուի. խօսեսցի ընդ Տեսչին. խօսեալ է եւ ոչ լեալ լսելի. արդ վերստին թախանձէ զիս։ Ես չկամիմ հակառակել կանոնաց. այլ եթէ ոչ է ընդդէմ կանոնի եւ օրինի ընդունելութեան իցէ մանուկն, խնդրեմ հարցանել զՏեսուչն, այլ մի՛ առ շնորհուկս ինձ առնել անպատշաճ։ - Ողջ լեր յամայր։

Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1895.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 16 Յուն [ ուար ] 1895

Սիրելի եւ Արգոյ Եղբայր,

Ընկալայ եւ ի Տիրուհի Ստաւրիտեայ [6] զպատասխանի գրոյս, եւ խոստովանի ոչ յաջողեալ ի հանգանակն, բայց երեք ոսկի միայն. եւ զայն թուի պահել՝ առ ամօթոյ։ Դստերք Վիջէնի յայլ ամս, մանաւանդ ի սկզբան ամանորայ, առաքէին ինչ, յ՚ամէ հետէ ամենայն դրունք փակեալ են. իսկ սոքա, որպէս գրեցի յայլում նուագի, զանգիտեն գրել առ ժողովրդապետ Ս. Հոգի եկեղեցւոյ [7] (զոր համարին ոչ բարեկամ Տէր Պետրոսի ) եւ ոչ առ եպիսկոպոսն, զի մի՛ իսպառ զայրացեալ լքցէ եղբայր իւրեանց՝ զինքեանս եւ զմայրն, որ հիւանդագին կայ յանկողնի։ Բայց ի տեսանելս՝ միւսանգամ խօսեցայց ըստ թելադրութեանդ։

Վասն Կիւլէսէրեան պատանւոյն գրեալ ես առ Վեհ, եւ ըստ ակնարկութեան նորա արասցես անշուշտ։

Զոր ինչ առ Պ[ատուական] Հ[այր] Սերովբէ գրեալ եմ՝ ոչ յիշեմ քաջ. այլ ի յետին գրիս իմովսանն ազդեալ էի, երիտասարդական աշխուժիւ վաստակել, այլ ծերունական խոհականութեամբ։ Ստոյգ է, զի կնճռիլ եւ յամառիլ իրաց նախորդին, յորդորեալ էի հլութեամբ յանձն առնուլ զփոխանորդելն, եւ այլում պատեհի թողուլ զփափագ գալըստեանն ի վանս. զի յոյժ վշտանայի ընդ փշոտ բերս Պարտիզակի։

Պ[ատուական] Հ[այր] Դիոնեսիոս մեր առաքեալ էր եւ ընկալայ Ձեռագիրս ինչ՝ պիտանի եւ անպիտան. ընդ որս եւ կէս Աւետարան մի ( Ղուկաս եւ Յովհաննէս ) տպագրեալ ի Կ. Պօլիս յամի 1710, ըստ օրինակին տպագրելոյ ի նմին ամի ի Վենետիկ. զյետինս զայս ունիմք. իսկ զառաջինն տպագրեալն ի Պօլիս ՝ ոչ, արդ խնդրեա թէ գտցի արդեօք այդր անթերի օրինակ մի։ Եւ Տէր յաջողեսցէ ի գործս Քո՝ ի նորումս ամի։ Վաղիւ, Տեառն յաջողելով հնգեքին դպիրք վարժարանեայք ձեռնադրեսցին ի սարկաւագունս։ - Ողջ լեր։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1896.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 23 Յունու [ ար ] 1895

Սիրելի եւ Պատուական Եղբայր,

Չեմք մոռացեալ զՔեզ եւ զպէտս քո. յորոյ առ թեթեւութիւն՝ գիտես իսկ զի Ընդհանրական Ժողովով եւ յետ այնր ստէպ գրութեամբ Վեհի առ ոմն՝ հոգացաւ առաքել զնա այդր, յօգնականութիւն եւ ի տեղակալութիւն. այլ նա, ոչ գիտեմ, զիա՞րդ լսէ եւ առնէ։ Իրաւացի է Քեզ խնդրել զոք փոխանորդ. իրաւունս համարին եւ այլք ոմանք խնդրել զոք օգնական ի Քաղկ[եդոնեան] վարժարանի եւ ոմն վասն թեմին իւրոյ. քան զորս վերագրեմ ես զՔոյդ, վասն հիւանդութեանդ. այլ ցարդ չկարացաք այլ ազգ տնօրինել. բայց յառաջիկայ գումարման ժողովոյս՝ կարեւոր համարեսցի խնդիրդ քան զայլս, եւ Տէր տացէ մեզ լոյս գտանել աղագս ելի. գտանել անձինս եւ շարժել զնոսա, ուր ցուցցէ ինքն։ Ցաւէ ինձ զի չկարեմ ի ժամուս աւելի ինչ ասել մխիթարական, բայց զի որպէս կանխաւ վասն առողջութեանդ ապաստանեցար ի Պօլիս, եթէ նոյն հարկ կայ՝ նոյնպէս եւ առնելի է, մինչեւ լիցի այցելութիւն Տերամբ, առ որ սրտագին աղօթելով՝ յանձնիմ եւ ես յաղօթս Քո,

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1897.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 26 յուն [ ուար ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Այսօր ուղւոյ լինի Պ[ատուական] Հ[այր] Դանիէլ Վ[արդապետ] ընդ Հռովմ դառնալ այդր, որում յանձնեալ եմ ծրարիկս ծխախոտոյ վասն եղբօր իմոյ. վաղիւ մեկնեսցի Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Եւգենիոս ՝ ընդ սովորական ճանապարհ՝ գալ առ Ձեզ։

Ոչ ճանաչեմ զՈւնճեանն. եւ կու քաշուիմ անծանօթ իմովսանն տալ ինչ, ոչ առ ժլատութեան, այլ առ բնաւորութեան. նոյնպէս թէեւ ծանօթ ոք իցէ, այլ սիրտ իմ ոչ ինքնին դրդիցէ։ Հատ մի յանձնեալ էի կազմել վասն եղբօր իմոյ եւ առաքել արկեղբ. եթէ հասցէ՝ տացի սմա, այսինքն Պ[արոն] Սերովբէի, յորմէ ոչ քաշուիմ։ Հատ մի եւս վայելչակազմ յանձնեցի, չգիտեմ թէ պատրաստեն, խորհելով ընծայել զայն Վահրամ պէյի Տատեան [8], եւ յիշեցուցանելով զբերանացի խոստումն իւր տալոյ մեզ Աւետարան մի ձեռագիր. եթէ յաջողեսցէ Քեզ կորզել զայն ի նմանէ, եւ ես ընծայեմ Քեզ միւս օրինակ Հայբուսակի [9], տալ թէ կամիս Ունճեանի կամ այլում։

Վասն խնդրոյ Պարտիզակ ի՝ կարծեմ թէ այսօր գրելոց է Վեհ վերստին զի առաջին գիր նորա ոչ է հասեալ առ Պ[ատուական] Հ[այր] Սերովբէ. եւ ես նեղիմ յոյժ յայդպիսի դիպաց. թուի թէ ծերութիւն ծանրանայ եւ ընկճէ զիս։

Ողջ լեր եւ աղօթեա կամ աղօթակցեա։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1898.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 30 Յուն [ ուար ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Չեհաս տակաւին առաքեալդ Ձեռագիր, այլ կարծեմ յետ սակաւ ինչ աւուրց. իս առաքեալքն ի Պ[ատուական] Հ[այր] Դիոնեսիոսէ ՝ պիտանիք եւ անպիտանք՝ հասին ի վաղու հետէ։ Փոխան սոցին առաքեցի եւ ես նմա ի 6 ամսոյս՝ 10 րուպլի, եւ յետ երկուց եօթնեկաց 8 եւս րուպլիս, ընդ բնաւ 18. մնամ լսել ի նմանէ զընդունելութիւն սոցին, գէթ զառաջնոյն, զի առաքեցից այլ եւս, նմա կամ Քեզ՝ զի հասուսցես առ նա։

Արշակայ դրամք, այսինքն Պարթեւականք, կան առ մեզ ոչ սակաւ, այլ թէ գուցե՞ն եւ պիտանիք անգիւտք առ մեզ, զայն չգիտեմ. բայց ինձ թուի թէ չէ պարտ գնել ինչ յանգէտս, բայց եթէ արծաթոյ հաւասար կշռով, կամ սուղ աւելի պակաս։ Իսկ եթէ գտցի Տիգրան կամ Արտաւազդ, զայդոսիկ արժան է գնել, որպէս եւ յաջողեսցի։

Ձմեռն, եթէ չէանց, այլ մերձ է յանցս. ամիս մի եւս եւ նշանք գարնայնոյ նշմարիցին, եւ որպիսի՞ք ժամանեսցեն մեզ ծիծռունք [10] ։ Յ՚7 մերձակայ Փետր[ուար] ամսոյ հանդերձի մեկնիլ աստի Գերապ[ատիւ] եպիսկոպոսն Տարօնոյ, ընդ Պ[ատուական] Հ[օր] Հմայեկայ [11], ի Պօլիս, եւ անտի ի թեմ իւր, որպէս ցուցցէ ժամանակն եւ դէպք, ընդ այլում ուղեկցի։

Ողջունելով զերեսին Հարս մեր, որք ընդ Քեզ, մնամ

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1899.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 13 Փետր [ ուար ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Հարցեալ էիր վասն գնոյ Աւետարանին տպագրելոյ ի քաղաքիդ՝ յամի 1710. որում Վիենականք կշռեալ են երկու ոսկի. ինձ թուի թէ եթէ գտցի այլ օրինակ, քանզի չէ շատ հին մամլածին, բաւիցէ եւ մի ոսկի. այն զի ունիմք գէթ զկէսն՝ հանդերձ Յիշատակարանաւն։ Փափագելի եւս է գտանել զհնագոյն տպագրեալս, զ Աբգարու [12] Սաղմոսարանն, եւ զ՚եւ եւս հնագոյնս, Աղթարք, Ուրբաթագիրք, Պատարագատետր (Մաշտոց?), Պարզատումար, Տաղարան, ամենայն տպագրեալ ի Վենետիկ ի 1512-4 տառիւք 2 թուոյ (Ուրբաթագրոց). յորոց մեք զառաջին երկուսն եւեթ ունիմք եւ այն ոչ անթերի։ Հաւանական թուի ինձ թէ եւ այլ ինչ հոգեւոր մատեանս տպագրեալ իցեն ի Վենետահայոց՝ յառաջ քան զ Աբգար, զի եւ նա վասն տառից իւրոց ասէ նորս, իբր յետ առաջնոց ոմանց։

Եթէ տեսցես զեղբայր իմ՝ ողջոյն ասեմ։ - Տպագրեցան հատուածք բանից Միք[այէլի] Փորթուգալ [13] զ Եղիշեայ [14] բառից, առանց յայտնելոյ զանուն նորա, որպէս ոչն կամի. գրեցի նմա առաքել եւ որ յետ այնոցիկ. ոչ պատասխանեաց. խիթամ թէ անհաճո՞յ ինչ գտեալ իցէ ի հրատարակութեանս, ի ծանօթութիւնս։ Եթէ դէպ լիցի տեսանել զնա, փափագէի ստուգել։ - Ողջ լեր։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1900.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 20 Փետր [ ուար ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Գիտեմ զի գլխացաւ է գրելիքս, այլ թերեւս յետին նուագ իցէ. զիսկութիւն ծանուսցէ ծրարեալս ի սմին թուղթ Լուս. Հոլաս. առ փեսայ համշիրակին [15] իւրոյ, զոր ընթերցեալ եւ փակեալ հաճեսցիս տալ առ նա, եւ մակա՜րի [16], թէ եւ բան մի առ կին նորա Սոփիա (Բասսեկա) վասն տառապելոցս։ Գիտասջիր լռելեայն, զի սոքա ի ձեռն հաւատարմի իւրեանց առն բերանացի խօսեցեալ են, այսինքն այրն այն խօսեցեալ է ընդ Տէր Պետրոսի Հոլաս, խնդրելով զի ողորմեսցի մօր իւրոյ (որ հիւանդագին տագնապի) եւ քերց իւրոց։ Նա բացէ ի բաց մերժեալ է, ոչ եւս ասելով ճանաչել զնոսա իւրս։ Հարցեալ է այրն՝ ընդէ՞ր. - ասէ, նոքա մեռեալ են այսուհետեւ ինձ եւ ես նոցա. սպանին զիս բարոյապէս եւ անձնապէս։ Զիա՞րդ։ Ոչ եւս կամի պատասխանել, այլ յեղյեղէ թէ մեռեալ են նոքա վասն իմ եւ ես վասն նոցա։ - Այսպէս իսպառ ուրանայ զմայրն եւ զքորս. որո՞վ իրաւամբք, ոչ գիտեմ։ Այլ երեւի վճարեալ վասն սոցա առ ի նմանէ, որ յերից ամաց հետէ եւ ոչ մի դանկ առաքեալ է։ Զայրացեալ է նա եւ դարձեալ, զի սոքա աղաչեալ են զնորեկ պատրիարք քաղաքիս [17], որ եւ գրեալ է առ Տէր Պետրոս, չգիտեմ զինչ. եւ նա ասացեալ է առ այրն միջնորդ, տաց պատասխանի առ Պատրիարքն։

Արդ ի տալդ զթուղթն առ Բասսեկա [18], մանաւանդ առ կինն՝ շնորհ մեծ առնես, եթէ չափաւորապէս ծանուսցես զայս անյուսալի եւ անյոյս դէպս։ Չունի դա եւ ոչ քոյր նորա օրիորդ, գուցէ եւ հայր նոցա, պարտս օգնելոյ սոցա, մինչ եղբարք նոցա ոչ օգնեն, այլ իբրեւ ողորմութիւն կարեն եւ պարտին իսկ՝ չափ մի առ մերձաւորս իւրեանց լքեալս ի մերձաւորագունից։ Եւ եթէ հաճեսցին դոքա ողորմել եւ տալ ինչ, խնդրեմ ասել, թէ մի՛ չէքիւ պանգայի առաքեսցեն յանուն իմ, որպէս առնէին յայլ նուագս ի ձեռն Բասսեկայ. զի աստ պանքն յապաղէ տալ ասելով դեռ չեկն հրաման կամ ազդ ի Հռովմայ եւ շաբաթ մի անագանէ, եւ ի յետնում նուագի (յառաջ քան զամ մի) աւելի քան երկու շաբաթ. այլ փռանկ դրամաթղթով ի նամակի ծրարելով, ուղղել առ սոսա կամ առ իս, որպէս եւ կամին։ Եւ եթէ տացեն ինչ, յայնժամ միւս եւս աշխատութիւն յանձն առեալ, որ եւ դիւրագոյն է, թէ կամիս ի ձեռն Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Դաւթի, ազդել առ Տիրուհի Սդաւրիտէս [19], զի եւ նա զորչափ եւ սակաւ ինչ հաւաքեալ իցէ՝ տացէ (3 ոսկի ասէր, յաւելցէ գէթ միւս եւս, եւ լինի իբր 100 ֆր[անգ] լաւ եւս աւելին)։

Լէյարտ [20] որ ի հերուն † [մեռաւ], տայր սոցա երբեմն կար եւ կարկատ, եւ հատուցանէր զաշխատանսն ճշդաբար. իսկ այժմ եւ կին նորա չէ աստ։ Երանի՜ ողորմածաց, որով եւ օրինակաւ իցէ։

Ոչ յիշեմ թէ նախընթաց գրովս առաքեցի՞ զգաղափարս հին տպագրութեանց Վենետկոյ, առ ի խնդիր եւ գիւտ նմանեացն. եւ ահաւադիկ։

Մաղթելով բարեկենդանութիւն, որքան հնար է, մնամ

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1901.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 25 Փետր [ ուար ] 1895

Սիրելի եւ Արգոյ Հայր,

Ուր ուրեմն եհաս Ձեռագիրն այն, զերծուցեալ զնաւն յընկղմանէ ծանրաբեռնութեամբ իւրով, որով եւ ոչ բաւէ մտանել ի դարանս անուանակցաց իւրոց. յայնպիսեաց սակի գոլով, զորոյ արժէից նմանող մետալաց՝ գրէ եղբայր իմ՝ կախել ի պարանոց կատուաց։ Մասն է դա պղնձէ քաղաք [21] անուանեալ վիպասանութեան. եթէ անթերի էր՝ կարէր ծակ մի մտից գտանել իսկ այդ խայտառակ քանակաւ եւ հասակաւ, միայն զբարի յօժարութիւն առաքողին ընդունելի առնէ, ոչ զինքն։ Անյաջող ի մասին Ձեռագրաց, փափագելի է ինձ աջողելդ ի տպագիրս, այսինքն ի գիւտ հնագոյն Հայ տպագրութեանց, զորոց առաքեմ զպատճէն ինչ. մին (քնարահարն) Աբգարու սաղմոսքն է, տպագրեալ ի Վենետիկ, յամի 1565, այլքն՝ հնագունից տպագրելոց ի սմին քաղաքի, յամիս 1512-4. եւ են Աղթարք, Ուրբաթագիրք, Պատարագատետր, Պարզատումար, Տաղարան. զառաջին երկուցն միայն ունիմք մի մի օրինակ, եւ ոչ անթերի. վասն որոյ յոյժ խնդրելի են որ եւ է տպագիրք այդօրինակ տառիւք եւ խաչաձեւ նշանակաւ. յուսամ թէ գտցին ի վանս եւ յեկեղեցիս Հայոց, գուցէ եւ առ ծերունիս ոմանս։

Ողջունելով զորս ընդ քեզ եղբարք մեր, ողջ լեր։

Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1902.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 26 Փետր [ ուար ] 1895

Մեծարգոյ Եղբայր,

Եթէ եւ չէր Քո գրեալ հաւաստի էին ինձ մաղթանքդ. նոյնպէս համարեա եւ զիմս, ոչ իբրեւ փոխարէն, զի պարտական եմ միշտ մաղթել վասն այնոցիկ, որք արտաքոյ վանացս՝ յօգուտ սորին վաստակին, մանաւանդ ի խաժ եւ խուժ ժամանակիս, եւ պէտս ունին քաջալերութեան եւ քաջողջութեան, հանդերձ երկայնմտութեամբ, զոր տացէ եւ յաւելցէ Տէր եւ Տիրամայր։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

[Յ. Գ. ] Ծանուցի Հոլասեանց զոր ինչ նախընթացիւս գրեցի Քեզ. եւ անձկալ մնան յաջողութեան։

1903.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ [22]

Ս. Ղազար, 27 Փետր [ ուար ] 1895

Սիրելի եւ Արգոյ Հայր,

Դու ինձ երկար աւուրս մաղթես, իսկ ես նախ քան զայն առողջ Քեզ եւ աւուրս եւ ամս։ Չեմք անփոյթ զՔէն, այլ հարկ է Քեզ ինքնին զՔեզ քաջալերել, եւ մի՛ վհատիլ, եւ համարել վճարեալ զամենայն վասն Քո։ Եթէ օդք, տեղւոյս (Վենետկոյ) էին որպէս զտեղւոյդ, զորմէ ասես գարնանային, (իսկ մերս զայս ամ յոյժ ձմեռնային) այսր հրաւիրէաք զքեզ. այլ արդ ուր երթասդ կամ կաս՝ ի Պօլիս (լաւագոյն համարիմ ի Քաղկեդոն ), լուիցես ի Վեհէ զ՚ապայն. որ եւ գրելոց է վասն գերեզմանատեղւոյ Նիկոմիդեայ ։

Շատասջիր սակաւուքս ի պատասխանի երկոցուն թղթոցդ, զորոց յետինն այժմ ի պահու գրութեանս ընկալայ. եւ թէպէտ Մեծ պահոց մուտք է մեզ այսօր, այլ Քեզ կրկին Բարեկենդան մաղթեմ՝ աղօթելով։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1904.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 1 Մարտի 1895

Սիրելի եւ Արգոյ Եղբայր,

Սակաւ աւուրբք յառաջ գրեցի Քեզ եւ յանձնեցի զթուղթս առ դասընկերդ Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Արիս[տակէս]. արդ զի յետին գրովդ խնդրես զի անյապաղ գրեցից դարձեալ վասն խնդրոյդ ինչ, ահաւասիկ։

Վասն Պ[ատուական] Հ[օր] Դիոնիսեայ խօսեցայ ընդ Վեհի, եւ ասաց զի գրեալ իսկ է Քեզ՝ անպատճառ բերել Քեզ զնա կամ ուղւոյ դնել՝ ընդ մեկնելդ այտի. յիշեցուցի եւ զծախս ճանապարհին. կարծեմ թէ գրեալ է եւ զայնմանէ. ո՞չ լաւ եւս էր, եթէ ծնողք նորա առնէին եւ զայս շնորհ։

Հին դրամքն առաջարկեալք՝ չասեմ թէ անպիտանք, այլ զի ունիմք բաւական, եւ դժուարին է ընտրել. թէ ո՞ր պակասիցէ առ մեզ, զանց առնել լաւագոյն համարիմ. նոյնպէս եւ զ Հեթմով, եթէ պղնձի է. իսկ եթէ արծաթի, ոչ աւելի քան զքառապատիկ արժէից արծաթոյ։

Ի ժամանելդ այսր՝ կարծեմ իսկոյն մեկնի Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Սամուէլ. եւ եթէ յառաջ քան զայն տնօրինեսցի ինչ վասն Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Միքայէլի ՝ առաքման յարեւելս, յայնժամ եւ նախ քան զգալուստդ՝ երթիցէ Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Սամուէլ ի Հռովմ։ Իսկ փութալոյ քեզ ի գալ՝ ո՞րքան հարկ համարի ընկերակիցդ (Հ[այր] Արիստ[ակէս]) ոչ գիտեմ քաջ։

Նախընթացիւս առաքեցի զպատճէնս հին տպագրութեանց Հայ գրոց ի Վենետիկ, յուսամ թէ գտցես ինչ եւ բերցես փոխանակ խայտառակ Ձեռագրին փոքու։ - Ողջ լեր։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

[Յ. Գ. ] Լուայ ի Վեհէ զի խնդրեալ ես ընդ Ղրիմ առնել զեկաւորութիւնդ. եթէ այդպէս լիցի, խնդիր մի է իմ ի Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Համազասպայ, որ երթեալ էր երբեմն ի Քիեւ, ուր համարիմ թէ ունիցի եւ ծանօթս. արդ, գիտնական ոմն տեսեալ եւ հրատարակեալ էր թէ ի դիւանատան այնր քաղաքի են 30 հատոր հին տպագրեալ մատեանք Հայոց. խնդրեմ ստանալ զանուանս գրոցն եւ զամս տպագրութեանն։ Խնդիր արարէք եւ ի քաղաքս Ղրիմու, թէ գտցին այսպիսի գրեան։

1905.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 6 Մարտի 1895

Մեծարգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Միքայէլ փաշայ [23] առաքեաց մասն ինչ ի ծանօթ բանիցն. առ որ ոչ եւս է հարկ երթալ զխնդրոյս, բայց եթէ ըստ դիպաց տեսցես՝ ողջոյն եւ շնորհակալութիւն։

Յեռանդն ընկալայ զթերթս փռանկ-թուրք ուսումնական բառգրոցն, զոր Քո կամ Պ[ատուական] Հ[օր] Դանիելի յղեալ էր։

Երեկ մեկնեցաւ Վեհս երթալ ի Հռովմ, ուղեկցութեամբ Պ[ատուական] Հ[օր] Վարդանայ [24]. յետ սակաւուց սկսաւ տեղալ ձիւն յոյժ առատապէս քան զայլ նուագս յայսմ ամի, եւ ոչ գիտեմք թէ յաջողեաց նմա ժամանել ի մուտս գիշերո[յ] ի Ֆիրենցէ, ուր կամէր գիշերօթել. այսօր գրեցի առ ծանօթ ոք անդ՝ տեղեկանալ. յամառելով յամառէ զայս ամ գարունն գգուիլ. եւ ոչ գիտեմ կարմի՞ր թէ սպիտակ հասցէ զատկաձուն։

Յուսամ ի մօտ աւուրս ընդունել ի Քէն աջողակ ինչ վասն Հոլասեանց ակնկալուաց։

Ողջ լեր, ողջունելով զհարս եղբարս եւ զեպիսկոպոսն Տարօնոյ։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1906.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 13 Մարտի 1895

Մեծարգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Չեւ ընկալեալ զտուրս Հոլաս էֆէնտիի եւ զմիւսոյն՝ ետու զաւետիսն՝ ակնկալուացն, եւ խնդացին. տիկինն յեօթնեկաց հետէ հիւանդագին պէսպէս ցաւօք՝ կայ յանկողնի։ - Զարմացայ եւ ես ընդ Քեզ ընդ տուրս երկրորդին, 68 ֆր[անգ]. առանց յաւելլոյ ինչ յերիս լիրայսն յայլոց հաւաքեալս։ Յաւուրս յայսոսիկ Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Յուսիկ գնալոց է ի Ֆիեսսոյ, յանձնեմ նմա առնուլ զգումարիկդ ի Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Մանուէլէ, ըստ թելադրութեանդ. յուսամ զի եւ էֆէնտին ոչ յամեցուսցէ զ՚100 խոստացեալն՝ մինչեւ ի Զատիկ։ - Իսկ վասն Տէր Պետրոս քահանայի ՝ խորհեցայ ա՛յլ բարձրագոյն եւ դիպողագոյն ձեռամբ ազդել նմա. տեսցուք թէ լինիցի՞։ Տէրտէրդ այդ յամառ երեւի, եւ եթէ խստիւ ինչ ասիցի նմա՝ խստագոյն եւս լինի. իսկ մայրն, որոյ իրաւունք են ստիպել զնա՝ յոյժ երկիւղած է. նեղի եւ գանգատի, սակայն զանգիտէ պնդել եւ նեղել, զի մի՛ չար եւս ինչ հանդիպեսցի. թէպէտ ինքն իսկ ասէր լուեալ յեկեղեցականէ, թէ եւ Քափուչին ոք, որոյ ծնողք յայսպիսում վիճակի գտցին՝ արձակի առժամանակեայ ի վանաց, հոգալ հայթհայթել զպէտս նոցա, եւ ապա վերադառնայ ի վանս իւր։ Բարւոք ասացեալ է իմաստունն կամ խնդրեալ յԱստուծոյ՝ չտալ ոչ մեծութիւն եւ ոչ աղքատութիւն. այլ ինքն գիտէ զգաղտնիս իւր. սակայն խնդրեմք զի ողորմեսցի ամենեցուն։

Ողջ լեր։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1907.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 20 Մարտի 1895

Սիրելի եւ Մեծարգոյ Եղբայր,

Պատեհիւ երթի Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Յուսկան ի Պատաւիոն [25] ՝ ընկալայ ի Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Մանուէլէ զառաջին գումարն 68 ֆրանգաց իսկ զ100 եւ զ80, չգիտեմ երբ եւ որպէս ընդունել, զի նա մինչեւ յաւագ Երկուշաբաթի ոչ գայ այսր, եւ աստի չկարծեմ թէ երթիցէ ոք. իսկ թղթեայս ընդունել չկամիմ, մանաւանդ զի հարկ իսկ է ոսկի վճարել Օլսքեայ [26] ։ Արդ զի եւ է՝ լաւ է զի գրեալ էք առ Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Մանուէլ, եւ ես գրեցից, նա հնարագէտ է քան զիս, ցուցցէ ելի աղագս եւ հատուսցէ։

Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Վրթանէս երկեօթնեկաւ յառաջ գրէր ինձ (եւ զթուղթ նորա առաքեցի ի Հռովմ առ Վեհ) եթէ տուեալ է նա առ Կաթողիկոսն [27] զհրաժեշտ իւր ի Նիկոմիդիոյ, եւ նա բարի է ասացեալ. Միաբանութիւնդ առաքեսցէ զայլ ոք։ Արդ զիա՞րդ խնդրէ նա թոշակ կամ ամսականս, ոչ հասկանամ։ Նախընթաց թղթատարաւ պատասխանեալ էի առ նոյն ինքն Հ[այր] Վրթանէս, զի վասն տկարութեան նորին չունիմ ինչ ասել եւ կարեկցիմ. այլ ոչ հաճեցայ առանց նախ առ Վեհ գրելոյ՝ ընդ տալ հրաժարականի առ Կաթողիկոս. նոյնպէս եւ ընդ իբրեւ առ ձեռնպատրաստ՝ գրելն զի առաքիցի ոք փոխանակ իւր. մինչ ինքն քաջ գիտէ քան ոք կացցեն աստ ի վանս եւ որպիսիք։

Անծանօթ է ինձ տուրեւառ 175 օսմ[անեան] լիրայից, զոր առեալ էք ի Քիւփէճեայ, եւ որ զհետ այնր։ Իսկ վասն աշխատութեանդ գտանելոյ եւ գնելոյ այլ երկիր վասն եկեղեցատեղւոյ, եւն. չգիտեմ զինչ ասել. բայց առանձնակի անպաշտօնեայ սոսկ կարծիք իմ է, մի՛ լինել հետամուտ ի ժամանակիս, եւ հոգս եւ ծախս ի ծախս յաւելուլ, եւ ի բազումս բաժանելով ջլատել զմարմին Ուխտիս։ Բայց դարձեալ ասեմ, այս առանձնակ տեսութիւն է իմ թերեւս եւ առժամանակեայ. ոչ կամիմ հակառակել օրինաւոր եւ պաշտօնական սահմանաց, եթէ գուցեն. այլ եւ կարեկցաբար տանիմ զի այդպիսեօք նեղիս, որպէս եւ առ չքութեան շահավաճառի սենեկին։

Վասն գալըստեան Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Դանիելի ՝ չկարէի ես հաստատապէս ինչ ասել, չունելով զտեսութիւն Վեհի կամ Ժողովոյ. եւ դարձեալ ի նոյն կարծիս իմ, զոր ինչ գրեցի նմա. արդէն եկեալ էր Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Աւետիք [28], կանխեալ՝ զի խորհուրդ էր տալոյ զսա ընկեր եպիսկոպոսին Տարօնոյ. եւ ո՞չ լաւ էր գալ Հ[օր] Դանիելի ՝ յետ նորա եւ յետ անհամ եւ երկար ձմերայնոյս, որ հազիւ թէ ի վերջ հասեալ երեւի։ Մանաւանդ զի եւ յառաջ քան զսոսա թախանձէր Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Սերովբէ ՝ գալ այսր։

Դարձուցանեմ զցանկ տպագրեալ հին գրենոյդ. քննեալ եւ Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Գարեգնի չեգիտ ինչ անծանօթ եւ անգոյ առ մեզ. բաղդն ցուցցէ զպիտանեգոյնս եւ հնագոյնս։

Ցաւեաց ամենեցուն մեզ ձերբակալութիւն պատուական Մշեցւոյն, որ սիրելի եղեալ էր աստ. Տէր զերծուսցէ զնա եւ զամենեսին ի փորձանաց ծանօթից եւ անծանօթից, վասն որոյ աղօթեմք եւ աղօթեսցուք։ Եւ վասն Քո աղօթեմ՝ զի որքան նեղ է ժամանակս՝ այնքան յաւելցէ Տէր Քեզ ընդարձակութիւն սրտի, որ է ամէնօրհնեալն համբերութիւն։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

[Յ. Գ. ] Յետ գրելոյս զարծաթոյն կամ զոսկւոյ ընդունելոյ ի Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Մանուէլէ, խօսեցայ ընդ Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Յուսկան. ի գալ եօթնեկի երթալոց է սա դարձեալ ի Պատուա. ընկալցի ի նմանէ. անհոգ լեր։

1908.

* Գերպ. Իգնատիոս Կիւրեղեան Աբբահօր

Ս. Ղազար, 24 Մարտի 1895

Արհիապատիւ Տէր,

Որքան եւ անհաճոյ է ինձ ի հոգս գրաւել զՎեհդ, որոյ են արդէն հոգք այդր, ստիպիմ ի հարկադրութենէ այլոց, որպիսի յայսմ նուագի է ծրարեալս թուղթ Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Գրիգորի, որոյ խնդրոյ, կամ Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Աթանասի, չեմ քաջ տեղեակ. եւ զոր առնել արժան իցէ՝ հրամայեսցէ Տէրդ։

Յաւուրց հետէ ինֆլուենցա ախտն սպրդեցաւ ի նորընծայարան եւ յոմանս յերիտասարդաց աբեղայից, որ ճարակեալ է եւ ի քաղաքիս, բայց մեղմ եւ յաւէտ ի մանկտին. մերովսանն պատշաճ համարեցաք կթեղինօք լուծանել զպահս ընթրեաց, եւ որոց պէտս ունիցին՝ կաթամբ ի նախաճաշի։ - Բժիշկն թելադրէ, ըստ կանխաւ եւս թելադրութեանց, տալ գինի եւ նորընծայից, գէթ յաւուրս յայսոսիկ, առ ի կազդուրիլ, եւ զգուշացուցանէ չելանել ի պարտէզ ընդ երեկս, զի գտանէ զոմանս ախտացեալ օդահարութեամբ (mal aria).

Բարեպաշտուհի ոմն խնդրէ վասն քերց Sacré Cœur Բարիզու ՝ խաչ մի ի Սրբազանէն ներողութեամբ in articulo mortis [29].

Յարգութեամբ եւ համբուրիւ աջոյդ մնամ

խ[ոնարհ] ծ[առայ]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1909.

* Գերպ. Իգնատիոս Կիւրեղեան Աբբահօր

Ս. Ղազար, 26 Մարտի 1895

Արհիապատիւ Տէր,

Խնդիր Զիչեայ [30] ինձ երեւակայական թուի վասն մեր, գուցէ եւ վասն նորա ոմն ի համազգեաց նորին բազում ամօք յառաջ ճանապարհորդեալ ի նոյն սակս, ստացեալ է ոգի թրքասիրութեան եւ հակառակէ մերազգեացս խնդրոյ։ Սակաւուց հաղորդեցի եւ ոչ համարին պատշաճ զուղեկցութիւն Պ[ատուական] Հ[օր] Դիոնիսեայ ։ Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Բարսեղ գրեսցէ առ Զիչի, զոր եւ կարծէ ճանաչել, իբր զի երկամաւ յառաջ եկեալ է նորա ի վանս, եւ ինքն առաջնորդեալ նմա. եւ էր ասէ նոյն որ քառասուն եւ աւելի ամօք յառաջ գաւառապետ էր Վենետկոյ, առ ինքնակալութեամբ Աւստրիացւոց. բայց զի արդ յոյժ ծերացեալ գոլ կարծելի է զնա, եթէ եւ կենդանի, գուցէ որդի նորա իցէ խնդրողն։ Այլ այս մեզ չէ ինչ փոյթ։

Ըստ պատուիրանաց Վեհիդ սկիզբն արասցուք հոգեւոր կրթութեան [31] ի սահմանեալ աւուրն, եւ ակն ունիմք թէ ինքն Վեհ կնքեսցէ զաւարտն ի նախընթաց երեկոյի Ղազարու յարութեան. զի եւ զմեծ շաբաթն յաջորդ՝ կատարեսցուք վայելչապէս։

Արդարեւ 10 կամ 12 աւուրք միայն մնան ցայն կէտ, եւ մարթ է հռովմայական դանդաղութեան չներել փութոյ գործոց մերոց. այլ չիցէ՞ մարթ խնդրել եւ ելանել նախ առ Սր[բազան] Քահանայապետն [32], եւ ոճով յայտնել նմա զխնդիր մեր յիտալ պետութենէ. եթէ չհաճի Նա, ահա պարզի եւ մեր խնդիր. եթէ հաճի՝ վստահագոյն եւս մարթ է մեզ խօսել ընդ պետութեանն. եւ գուցէ ինքն Սրբազանն առատագոյն եւս գտցի քան զհակառակս իւր ի սատարել, մարթ է յայնժամ, ի դանդաղել եւս պաշտօնէից պետութեանն, գրով թողուլ Վեհի զհայցուածն եւ դառնալ։

Կիսով չափ ի նորընծայից հիւանդ կամ տկար են. ի քահանայից ՊՊ. ՀՀ. [Պատուական Հարք] Ստեփան [33] եւ Եսայի [34], էր եւ Պ[ատուական] Հ[այր] Սարգիս [35], այլ չիք ինչ ծանր. եւ զոր էնն՝ եւ եւս թեթեւացուսցէ օրհնութիւն Վեհի, որում յանձն լինին նոքա եւ

խ[ոնարհ] ծ[առայ]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1910.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 27 Մարտի 1895

Սիրելի եւ Մեծարգոյ Եղբայր,

Զթուղթդ յորում զփոխանակագրէ Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Աթանասայ գրեալ էիր, իսկոյն առաքեցի առ Վեհ ի Հռովմ, իմ ոչ գոլով քաջածանօթ իրացն. ցկէտ գրոյս չեմ ընկալեալ պատասխանի. թերեւս յետ միջօրէի հասցէ։

Հոլասեանք գրեն ահա շնորհակալիս, առ տիկին Սդաւրիտէս ՝ վասն 68 ֆրանգացն, զոր ետու նոցա ոսկւով, եւ ի Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Մանուէլէ ընկալայ զփոխանակն թղթով. եւ առ Վիջէն էֆէնտի վասն 100 ֆրանգաց, զոր ետու նոցա թղթով. զի Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Ման[ուէլ] չունելով ի ժամուն ոսկի, խոստացեալ էր բերել ի գալ իւրում ի վանս ի սուրբ շաբաթուն, որով մնայ հատուցանել Օլսքեայ ՝ թերեւս յետ Զատկի։

Խնդացաք ընդ ազատութիւն Մշեցւոյն. Տէր ազատեսցէ եւ զհամօրէն տառապեալս ծանօթ պատճառանօք։

Յաւուրս յայսոսիկ գրեաթէ կէս կամ մեծ մասն ուսանողաց ի նորընծայարանի ըմբռնեցան ինֆլուենցա ախտիւ, սակաւք յերիտասարդ քահանայից, ոչ ծանր ինչ, եւ ի քաղաքիս, ասեն, բազումք այլ յաւէտ մանկտին։ Ուր ուրեմն կաղ ի կաղ եհաս եւ գալ գարուն. թերեւս անագան բերքն առատք լիցին եւ գոհացուցիչ. այսու յուսով ակն կալեալ մնամք, եւ նախ Զատկի, որոյ շնորհք կանխեսցեն, մաղթեմ, յիս եւ Քեզ եւ յամենեսին։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1911.

* Գերպ. Իգնատիոս Կիւրեղեան Աբբահօր

Ս. Ղազար, 29 Մարտի 1895

Արհիապատիւ Տէր,

Ըստ սովորական կամ ծերութեան մոռացկոտութեան իմոյ՝ ոչ յիշեմ թէ որո՞վ եղանակաւ թելադրէր Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Գրիգոր ՝ զ՚2000 ֆր[անգ] վասն Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Աթանասայ ։ Եթէ արժան համարիք զի յառաջ քան զգալուստ Ձեր յղեսցի այն, հաճեսջիք դարձուցանել առ իս զթուղթ նորա. ապա թէ չիցէ հարկ կանխել երկու կամ երեք աւուրբք եւեթ, ինքնին ի գալստեանդ առաքէք։ Երեկ եւս ընկալայ գիր ի նմանէ, յորում բնաւ չյիշէ զայն խնդիր, այլ զիւրոյ գալստեան այսր, փափագելով եւս զի նախ քան զինքն գայցէ Պ[ատուական] Հ[այր] Դանիէլ ։

Հիւանդացս նուազէ թիւ, յաւելու առողջութիւն։

Խոնարհական համբուրիւ աջոյ Վեհիդ

ն[ուաստ] ծ[առայ]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1912.

* Հ. Գրիգոր Վրդ. Ճելալեանին - Կ. Պոլիս

Ս. Ղազար, 2 Ապրիլ 1895

Սիրելի եւ Արգոյ Եղբայր,

Յեռանդն (Կիւրակէ) ի 10 ժամու ընկալայ զգուժաբերդ, եւ մինչ պատրաստեալ էաք կատարել պաշտօն վասն Նեբիսեանց [36], փոխանակեալ կատարեցաք վասն հոգւոյ վաղաժամ վախճանելոյ եղբօր մերոյ Հ[օր] Վրթան[իսի] մատուցաք եւ զսովորական պատարագսն, որպէս անշուշտ եւ Դուք այդր, որոց հզօր զօրութեամբ փութացուսցէ փրկիչ մեր զհանգիստ հոգւոյն, եւ բարեխօս լիցի եւ վասն յետնելոցս ինձ մանաւանդ։

Այսօր առաքէ Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Յուսիկ զխնդրեալդ վասն Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Աթանասի ՝ 2000 ֆր[անգ] ոսկի, փոխեալ ի շէք, որպէս թելադրես, եւ յանձնարարեալ թղթով։

Ակն ունիմք թէ յետ երից կամ չորից աւուրց դարձ արարեալ ի Հռովմայ գայցէ Վեհ եւ մտցուք յերկրորդ կրթութիւն [37] ՝ հոգալոյ զպէտս առաքելութեանց մերոց. զի այժմ ի սովորական տարեկան կրթութեան եմք. եւ բաց ի քոյոցդ՝ զայլոց նամականին ոչ ընթերցայ եւ ոչ ընթերցայց՝ մինչեւ յարիցէ Ղազար [38] ։

Ողջոյն եւ մխիթարութիւն եղբարց ի յարուցիչն Քրիստոս։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1913.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 10 Ապրիլ 1895

Սիրելի եւ Պատուական Հայր,

Ի գրասենեկիդ տեսանես յաճախ զծերունի բարեկամ մեր Սեր[ովբէ] Ալիշան. որ պէտս ունի օգնութեան՝ ի ցանկել կամ դասել կամ տնօրինել զհնոտիս իւր. եթէ կարես օգնել ինչ նմա, համարեա թէ եւ ինձ. եւ եթէ տացէ ինչ քեզ յաւանդ կամ վասն վանացս, զգոյշ կալ եւ յապահովի հասո մեզ, կամ բե՛ր, եթէ լիցի Քեզ թոյլտուութիւն գալոյ այսր, բարեաւ։

Ողջ լեր պայծառութեամբ Յարուցելոյն ի մեռելոց։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1914.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 10 Ապրիլ 1895

Սիրելի եւ Մեծարգոյ Եղբայր,

Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց.

Այսօր ժամանեսցէ Վեհ ի Հռովմէ, եւ ի Զատկի Կիւրակէիս ձեռնադրեսցէ զհնգեսին սարկաւագունս մեր ի քահանայս. եւ յետ այնր խոհասցուք եւ հոգասցուք վասն առաքելութեանց մերոց. լոյս Յարութեան փրկչին առաջնորդեսցէ մեզ եւ աղօթք եղբարց օժանդակեսցեն, ճանաչել մեզ զբարին եւ զկարելին, եւ ըստ այնմ սահմանել, եւ ձեռն տուեալ օգնել իրերաց։

Ոչ գիտելով թէ ո՞ւր արդ իցէ Բօլաթեան Վարդապետն, յ Անկիւրիա՞ թէ այդր ի Կ. Պօլիս, խնդրեմ հասուցանել նմա զծրարեալս, որում ակն ունէր նա վաղագոյն։

Մաղթեմ շնորհօք Յարուցելոյն եւ յուսոյ յարութեան մերոյ յարութիւն սրտի եւ արիութիւն մարմնոյ առ ի չընկճել ի պատահարաց կարծելեաց եւ անկարծից, եւ ըստ կարի եւ առաւել քան զկար՝ ուրախ լինել ի կամս Աստուծոյ։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1915.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 17 Ապրիլ 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Քրիստոս յարեաւ.

Ուր ուրեմն եկն Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Մանուէլ ի սրբազան աւուրքս, եւ հատոյց ի հաշիւ Քո ոսկի դրամով 180 ֆր[անգ] եւ ես իսկոյն հատուցի Օլսքեայ զ80. կին սորա վախճանեալ է յաւուրս յայսոսիկ [39], եւ ինքն մեկուսացեալ էր ի գիւղ. փոխանորդ նորա, գուցէ եւ եղբայր, ետ զմուրհակ ընդունելութեան. ի հաշուետումարի նոցա գրեալ էր 95 ֆր[անգ] պարտք Առաքելեանի, բայց եւ ինքն ասաց, թէ կարծեմ դա յետս դարձուցեալ է գիրք ինչ. միով բանիւ գոհութեամբ ընկալաւ եւ ստորագրեաց։

Գեր[ապայծառ] Աբբահայր դարձ արարեալ ի Հռովմայ յաւուր աւագ Չորեքշաբաթի, ոչ քաջառողջ, կատարեաց զաւուր պատշաճսն եւ զձեռնադրութիւն հնգեցուն սարկաւագաց ի քահանայութիւն, որոց երկուք պատարագեցին ձայնաւորապէս, եւ այլք պատարագեսցեն ըստ պատշաճի։

Որ ինչ վասն առաքելութեանց մերոց եւ Գեր[ապատիւ] Եպիսկոպոսին Տարօնոյ սահմանեցաւ, անշուշտ գրէ Քեզ Վեհ, եւ իմ փոխանակ երկրորդելոյ մաղթելով քաջողջութիւն, մնամ

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան

1916.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 8 Մայիս 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Երեկ ընկալայ զգումարն, 150 ֆր[անգ] ոսկի, եւ այսօր տարեալ յանձնեցի Հոլասեանց. յայտ է թէ առաւելին պէտս եւ ակն ունէին, այլ եւ այնպէս շնորհս կալցեն տուողացն, եւ ես Քեզ՝ ողջ լինել մաղթելով։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1917.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 15 Մայիս 1895

Սիրելի եւ Արգոյ Եղբայր,

Չգիտեմ ծանոյց Պ[ատուական] Հ[այր] Դանիէլ, զի Գրքուկն այն տպագրեալ ի Մարսիլիա ՝ ծանօթ է եւ ունիմք։

Խնդրեմ յանձնել զծրարեալս առ Մոզեան, որ գտանի ի Ճաշարանի Թօքադլեանի, իբր համարակալ։ Այս մականուն յիշեցոյց, զի աւուրբք յառաջ վախճանեալ է ի Միլան տիկինն Մանասեան՝ Թօքադլեան մականուանեալ ամաց 85։

Ողջ լեր։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1918.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 9 յունիս 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Յանսովոր աւուր եօթնեկի գրեմ զտողքս, ակն ունելով հասուցանել զծրարեալս առ Եպիսկոպոս մեր [40], յառաջ քան զմեկնիլն այտի, ըստ գրելոյ նորին ի 15 ամսոյս, ըստ նորոյ տօմարիս։

Զի՞նչ ասացից եւ սիրելւոյդ իմոյ, որ տագնապեալ գրէ իբրու հալածեալ յեղբարց. ես կարծեմ թէ զանազանութիւն տեսութեանց է քան սրտից, որ այդպիսի երկեղուկս արկանէ, եւ սէրն առաւել է, թէ եւ ի յատակի բաժակին։ Դէպք սենեկին Ազոլոյի [41] նոյնպէս կարծեմ վասն գիւղագնացութեան վանականաց է յայսմ ամի, զի յետ երկուց աւուրց ընդ նորընծայից 10 կամ 12 եւս քահանայք եւ եղբարք երթան անդր, իբր ի գարնայնի գիւղակացութիւն. եւ անընդմէջ յաջորդեսցեն նոցա վարժարանեայք՝ իբր նոյնքան քահանայիւք եւ եղբարբք, կամ սակաւուք պակաս։

Անդորրութիւն մեծ մաղթեմ յանանդորր ժամանակիս՝ Քեզ եւ մեզ եւ համօրէն ազգիս, բարեխօսութեամբ Տիրամօր մեծի։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1919.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 10 յուլիս 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Վախճանեալն 90ամեայ՝ տեսակ մի մօրաքոյր էր իմ, եւ ի մանկութեան դրացի մեր, զոր Հերիքա անուամբ գիտէի եւ ոչ Ֆերիգա. հանգիցէ ի Տէր ընդ քեռս իւր՝ Սոփեայ եւ Նեմզարայ ։

Որ ինչ տեղեկացայ զհայապատում կամ հայապատկեր գրոց Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Յակովբայ [42], այս է. մեծն 80 ֆրանգեան, գրեաթէ սպառեալ. ի հերուն որոնեալ եւ կցկըցեալ գտեալ են 7 կամ 8 օրինակ. հինգն վաճառեալ է, մնան 2 կամ 3. վասն որոյ ոչ թուին զեղչել. փոքրն գտանի նշանակեալ գնովդ 40 ֆր[անգ]. եւ եթէ զեղչիցեն՝ քանի մի ֆր[անգ] ոչ մեծ ինչ շահ կամ կորուստ լիցի։ Եթէ զերկոսին միանգամայն կամիցի առնուլ՝ տացի թերեւս 100 ֆրանգաց, ի շնոր[հ]ս բարեկամի մերոյ, զայս իմովսանն ասեմ, մինչչեւ հարցեալ զՎեհ, որ ի գեղջ կայ. առ որ ծանուցից յետ աւուրց ինչ պատեհիւ այլոց գիւղագնացութեան։

Պ[ատուական] Հ[այր] Դանիէլ գնաց ի Հռովմ, գիտեմ. այլ արդ ո՞ւր իցէ, ոչ գիտեմ. համարիմ թէ արդ դարձ արարեալ եւ հասեալ է այդր, ուր եւ Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Եւգենիոս [43], զոր ողջունեմ։

Ցաւէ ինձ յոյժ ընդ անհամաձայնութիւն Պարտիզակեան եղելւոյն եւ ընծայուելոյն. եւ խիթամ թէ նոր գայթակղութիւնք լիցին. իցիւ թէ ծերունիք մեր արդ, այժմ քեւ հանդերձ՝ բազմաթիւք, համոզկեր լինէին՝ միաբանել զերկոսին եւս սիրով, մինչեւ անդորր ժամանակ եւ եւս հաստատէր կամ լաւագոյն ինչ ցուցանէր։

Ի պահու գրութեանս մուծին ի սենեակ իմ զ Մելիքսեդեան Վարդապետ եկեալ ի Հռովմէ, յորմէ լուայ՝ զի Պ[ատուական] Հ[այր] Դանիէլ դեռ անդ էր, այլ մեկնելոց էր յետ աւուրց, զի թերեւս ի միասին նաւեսցեն ի Պրինտիզիէ։

Տէր տացէ յաջողութիւն ամենեցուն եւ Քեզ համբերութիւն եւ մխիթարութիւն, յիշատակաւ սիրելեաց հոգեկցաց, քան զոր չիք մեզ մեծագոյն մխիթար, եւ ոչ զօրեսցեն ստնանել նմա առ ժամանակեայ խծբիծք եւ դէպք։

Ողջ լեր։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1920.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 24 յուլիս 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Յեռանդն ընկալայ զգրեալդ ի 18 ամսոյս, եւ ի նմին աւուր ժամանեաց Սանտրոյ, եւ այսօր ընկալայ զյանձնեալդ դմա վարդանոյշ։

Զանցեալ եօթնեակն ի Ֆիեսսոյ կեցի ընդ Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Յուսկան եւ Եղ[բօր] Անտոնի, միակեցաբար. զի այլք յ Ազոլոյ կացին, եւ ոմանք (վարժարանեայք) դեռ կան. ընդ որս եւ Վեհ, որ առ տկարութեան ինչ չկարաց գալ եւ պատարագել ի Redentor [44], ըստ ակնկալութեան վեղարաւորացն, եւ հարիւրաւոր դրոշմելեաց (վասն բացակայութեան պատրիարքի քաղաքիս [45] )։

Տօթագին են աւուրքս, ի վրէժ երկար ձմերայնոյն. շատ է ողջութիւն, որով կեցցես։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1921.

* Հ. Մովսէս Վրդ. Ամպերպոյին

Ս. Ղազար, 5 Օգոստոս 1895

Սիրելի եւ Պատուական Հայր,

Առ բազումս գրեալ ես, որպէս եւ ինձ, եւ որպէս նոյն են իղձք քո, հարկ է թէ նոյն իցեն եւ զգացմունք եղբարցդ. ամենեքին փափագեմք զի ոգի առցես, հանգիցես առ վայր մի. բայց մերձաւորք թախանձեն զի մի՛ հեռասցիս ի նոցանէ, այսինքն ի հոգեւոր խնամոցդ ի վերայ հօտին փոքու. յորմէ Քեզ մեծագոյն շահ եւ վարձք են, քան ի մխիթարութենէ գալոյ եւ լինելոյ աստ առ մեզ։ Այսու չկամիմ անկարեկիր լինել կամ երեւիլ, այլ սպասել դիպողագոյն ժամու կամ հնարից. զի ահա եւ Պ[ատուական] Հ[այր] Կարապետ [46] մեկնեալ է ի կողմանցդ, եւ Ս. Ժողովն Հաւատասփիւռ [47] ՝ մեղադրէ զմեզ վասն հեռանալոյ քարոզչացդ. գէթ մի ըստ միոջէ լիցի եւ մի՛ միանգամայն երկոցունդ, որպէս զի եւ ես իմովսանն վստահացայց միջնորդել վասն Քո, զոր եւ ես ցանկամ տեսանել մինչչեւ երթեալ, եթէ արժանացայց առ նահատակն իմ։

Ողջ լեր յուսով եւ աղօթիւք։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1922.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 13 Օգոստոս 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Ընկալայ հաճութեամբ զգրեալդ յեռանդն. ոչ գիտեմ ո եւ զինչ խորհիցին այլք զքո զբօսանաց կամ պարապմանց, բայց բարւոք դու խորհեալ ես թօթափել զաւելորդ թղթեանդ, եւ թեթեւաբեռն գալ այսր. մանաւանդ զի Մուր[ատ] Ռափ[այէլեան] վարժարանեայք կամին երթալ այդր ի գիւղակացութիւն յ՚19 ամսոյս. եւ լաւ իցէ մեկնիլդ այտի յառաջ քան զգալուստ նոցին, զի մի՛ ինչ խէթ կամ խութ ստուերասցի։ Եւ ես իմովսանն առաջարկեմ մի՛ կորուսանել զպատեհ եռօրեայ մեծահանդէս տօնախմբութեանց Ս. Անտոնի ի Պատուա [48], (16-18 ամսոյս). նա մանաւանդ կատարել անդ ուխտ մի ընդ իմ եւ ընդ քո, եւ այնպէս հոգեւորեալ գալ ի բնավայրս մեր, եւ տեսութեամբ հին եւ նոր սիրելեաց առնել զդարձդ, որպէս սահմանեալ ես։ Եւ գիտեմ զի սիրտ քո բռնագոյն է քան զկամսդ, եւ տացէ քեզ առ սէր Հասարակաց փոքր մի եւս վաստակել ի դէպս դէպս, ըստ ներելոյ հասակի եւ զօրութեան, զոր յաւելցէ Տէր՝ կրկին, որոյ յուսով մնամ

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1923.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 21 Օգոստ [ ոս ] 1895

Մեծարգոյ եւ Սիրելի Հայր,

Մինչ զամենայն յարդարեալ եւ ի վաղիւն հանդերձեալ է մեկնիլ յաստի, վասն որոյ գրեսդ, անագան ուրեմն եհաս գիրդ առ իս, վասն որոյ եւ աւելորդ համարեցայ ի վեր հանել։ Ինքն բազում գոհութեամբ խօսեցաւ զՔէն. Դու որով չափով եւ կարես՝ ընկալ եւ որպէս ցայս վայր արարեալ ես՝ խնամ տար. մինչեւ ժամանակն ցուցցէ ինչ այլ։ Եղեւ եւ առ մեզ բան վասն կարգելոյ զնա գործակալ գեղջ, այլ նախորդն այնքան պարտս թողեալ է, զի դժուարաւ թէ սա յանձն առնոյր։ Իսկ Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Եւգենիոսի լինել այդր գործակալ, հաճոյ էր եւ մեզ, եթէ հաճէր եւ նա յանձն առնուլ, զծանր աշխատանս յանձնելով ի Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Դանիէլ ։

Ի ծրարիդ գոյր եւ այս կնքեալ թուղթ անվերնագիր, զոր ոչ իշխեցի բանալ, եւ դարձուցանեմ առ Քեզ մաղթելով երկայնամիտ լինել եւ աղօթել վասն իմ, եւ ի բերել պատեհին ողջունել զ Տիրուհի Սդաւրիտէս [49] ։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1924.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 21 Օգոստոս 1895

Պատուական եւ Սիրելի Հայր,

Պատկերդ այդ Ս. Լուսաւորչին չէ ինձ անծանօթ. կարծեմ թէ տեսեալ եւ ընդօրինակեալ է իմ զյիշատակարանն, որ ի ստորեւ նորին. այլ ոչ յիշեմ ուր թողեալ եմ. հաւաքեալ եմ եւ զգիրս վարուց սրբոյն ի հայ եւ յօտար լեզուս, եւ կան յարկեղ գրանոցիս. բայց զպատկերսն ոչ յիշեմ։ Թէ ունիմք թէ ոչ, եթէ մի, երկու, երեք ֆրանգաց տայ, բարի լիցի։

Ծանոյց Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Գրիգոր վասն զգեստուն որ առ Հոլասեանս, յաւուրս յայսոսիկ դարձեալ ժամանէ այդր Բիլոյ. ծանուցի եւ սոցա զի երթիցէ ի գրասենեակդ, կամ քո իմացեալ զգալուստ նորա՝ ազդեսցես գալ եւ առնուլ զայն եւ բերել առ սոսա։

Նորայր [50] հրատարակեալ է վիմագիր թերթս՝ Քննասէր [51] անուամբ. ունիմք միայն զԲ. խնդրի Ա, եւ եթէ յետ Բի հրատարակեալ իցեն այլք եւս։

Յարկեղ գրոց որ վաղիւ առաքեսցին աստի այդր, գտցի Հայբուսակ [52] մի յանուն եղբօր իմոյ եւ տուփ մի, զորս աւանդեսցես խնամով եւ իմով շնորհակալութեամբ։ - Ողջ լեր։

Հոգեկից Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1925.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 11 Սեպտ [ եմբեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Այնքան հանդարտ եւ զուարթ են օդք աստանօր, զի աներկբայ համարէի խաղաղ եւ զնաւարկութիւնդ. բայց Պիրէոն խարդախեալ է. այլ արդ անշուշտ անցեալ է եւ ազդեցութիւն նորա։

Եօթնեկօք յառաջ ընկալայ այտի զլուսատիպ կենդանագիր Կա[րապետ] Պազիրկեանեան երբեմն աշակերտի Մուրատ[եան] վարժարանի Բարիզու. չգիտեմ որո՞վ ճանապարհաւ եւ յո՞յր ձեռն առաքեալ է ի Դէհրանայ. զի ըստ այնմ փոխանակէի եւ ես։

Յեռանդն Գեր[ապայծառ] Տէր գնաց ի Պատուա, ի բաղանիս Ապանոյ [53], ի դարման, վասն 8 կամ 10 աւուրց։

Շնորհ ունիմ զյիշողութեանդ եւ զփութոյ ի կատարել զյանձնարարութիւնս իմ, որչափ մարթ է քոյովսանն։

Լրագիրք արհաւիրս գրեն զծանօթ եւ զանծանօթ դիպաց ազգայնոց, զորս եւ զՁեզ եւ զմեզ անվտանգ պահեսցէ Տէր եւ ողորմեսցի։

Ողջոյն հարցողաց եւ ողջութիւն։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1926.

* Հ. Գրիգոր Վրդ. Ճելալեանին - Կ. Պոլիս

Ս. Ղազար, 18 Սեպտ [ եմբեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Երեկ ընկալայ ի թղթատանէ զտուրս եղբօր իմոյ զ՚5 նաբոլ. ոսկիս. լեր միամիտ։ Բարեբաղդ համարելի է սենեկապահն. փութով զերծեալ յարգելանաց, շատ է թէ մի՛ միւսանգամ ձերբակալ լիցի։

Ալլահվէրտեան կարծեմ Յակովբ էֆէնտին, խնդրեալ էր երբեմն զօրինակ ազգաբանութեան տոհմին իւրեանց (Կամսարականաց), եւ ոչ գտի յայնժամ զպատճէնն. արդ գտեալ եմ, թէ կամին՝ տաց ընդօրինակել, բայց օրինակն դժուարընթեռնլի է, եւ ընդօրինակողն աշխատ լիցի։ Ողջ լեր։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1927.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 25 Սեպտ [ եմբեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Հայր,

Անտոնեան Հարք արարեալ են՝ որպէս եւ յայլում նուագի, սպասեսցուք զի նոքա տպագրեսցեն, յորժամ ունիցին տպագրատուն։

Երեկ ուղեւորեցաւ աստի Պ[ատուական] Հ[այր] Եղիշէ [54] եւ պատանի մի Գաղատացի ի վարժարանէ. յանձնեցի առաջնոյն ծրար մի ծխախոտոյ վասն եղբօրս. եթէ պրծուցեալ ի յուզողաց՝ աւանդեսցէ Քեզ, շնորհ արարեալ տաս առ որ առաքեալն է։ Յետ բազում ժամանակի եւ բազում առաջարկութեանց, դմա վիճակեցաւ լինել օգնական Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Սերովբէի. զպատճառն անշուշտ ծանուցեալ է Վեհ. յանձնեցի եւ սմա 30 օրինակ աղօթից Ս. Բրիճիտեայ, զոր վաղուց խոստացեալ էի Հ[օր] Սերովբէի, եւ տպագրատան ճորտն փոխանակ այնր առաքեալ էր արկեղբ 30 օրինակ քահանայական կամ Պատարագի աղօթից (որ ի Յոբելինի Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Մանուելի ) ։

Ողջ լեր եւ ողջոյնք։

Հոգեկից Եղբ[այր] Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

[Յ. Գ. ] Յեռանդն Լիւսի Հոլաս պսակեցաւ ընդ Ետմոնդ Վոլման [55] անգլիացի երիտասարդի։

1928.

* Հ. Գրիգոր Վրդ. Ճելալեանին - Կ. Պոլիս

Ս. Ղազար, 9 Հոկտ [ եմբեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Հեռագրօք ծանուցին մեզ այտի մերձաւորք Հոլասեանց զ † [մահ] Տէր Պետրոսի, զոր եւ ես ծանուցի քերց նորա, եւ նոքա մօր իւրեանց տառապելոյ, զոր խիթան առ ցաւոյն կամ մեռանել կամ յիմարել։ Յանագան ժամու երեկոյի եւ յանհարթ եղանակի օդոց՝ եկին խնդրել տեղեկութիւնս, զոր անգիտանամք։ Ակն ունիմ թէ Վիջէն էֆէնտի արասցէ տիրութիւն, եւ թէ թողեալ ինչ իցէ հանգուցեալն՝ հասուսցէ մօրն եւ քերց. եւ եթէ ոչ՝ այսուհետեւ ինքն է հայր սոցին. մինչեւ ցարդ ասէր, եթէ որդի նոցա չառաքէ ինչ մօրն եւ քերց, ես ընդէ՞ր առաքեմ. արդ բարձաւ որդին, միակ մթագնեալ յոյս, ի հնգից ամաց հետէ ոչ մի նշոյլ նպաստի արձակեալ առ սոսա։ Թերեւս յառաջ քան զժամանել թղթոյս առ Քեզ՝ ընկալայց առ ի Քէն ծանօթութիւն զիրացս. այլ որպէս եւ է յուշ լիցի զննել զերակս էֆէնտիին։

Զազգաբանութիւն Կամսարականաց յանձնեցի ընդօրինակել. ոչ՝ որպէս համարէի դժուարընթերց է, վասն որոյ Յովհ[աննէս] կամ Յակոբ էֆէնտի Ալլահվէրտի մի՛ լիցի աշխատ վարձատրել զչնչին վաստակ գրչին, այլ շատ լիցի ողջոյն նորա։

Աղօթելով անփորձ մնալ Ձեզ յայլանդակ ժամանակի եւ տեղւոյդ եւ գործոց յիմար նահատակացն, սպասեմք բարւոյն եւ խաղաղականի։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1929.

* Հ. Գրիգոր Վրդ. Ճելալեանին - Կ. Պոլիս

Ս. Ղազար, 16 Հոկտ [ եմբեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Յանձնեցի այսօր առաքել թղթատարաւ յանուն Քո, իբրեւ ձեռագիր անարժէք զԱզգաբանութիւն Ալլահվէրտեանց կամ Կամսարականաց։

Պառաւն Հոլասեան ողբալով ողբայ զորդին, եւ յերեւակայեալ վշտին խիթայր թէ մի՛ արդեօք սպանեալ իցէ յաղմըկի Հայոց. եւ ոչ գիտեմ ո՞ր դեւ սադրեալ է, ի լրագրի (secolo) հրատարակէ ոմն յ Ատրիադիգոյ [56] լրագրէ, թէ լսի արդարեւ Ապաթէ Պ[ետրոս] Հոլաս սպանեալ [57], բայց այլքն ասեն մեռեալ հիւանդութեամբ։ Չգիտեմ թէ եհա՞ս յունկն մօրն այդ դժնդակ լուր եւ մուր։

Տէր փրկեսցէ ի վտանգաց զՁեզ եւ զմեզ եւ զազգս համօրէն։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1930.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 23 Հոկտ [ եմբեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Ըստ մեր հաշուի հարկ էր այժմ ժամանեալ լինել այդր Պ[ատուական] Հ[օր] Միքայէլի, զորմէ գրես, եւ չմնայ մեզ արդ առնել այլ ինչ, բայց աղօթել, եւ աղաչել զՔեզ, զի որպէս այնքան ամս տարար զդա եւ դմա, եւ այժմ հայրաբար ընկալցիս, եւ արասցես տեղի ի տեղւոջդ։ Իսկ եթէ Քաղկեդոնեան Հարք մեր ընկալցին զդա կամ զՊ[ատուական] Հ[այր] Հմայեակ [58] առ ինքեանս, հաւան են եւ առաքողք դոցին։

Ազդեցից վասն «Բազմավիպեան» յօդուածոց, զի ցարդ չէ իմ տեսեալ եւ ընթերցեալ զայդոսիկ. համարելով եթէ թաքուստ ինչ էր յինէն՝ չեղէ եւ ես հետաքրքիր. եւ դու մի՛ լինիր։

Աղօթելով վասն ծանօթ քաղաքական եւ ազգային իրաց բարեկարգութեան, եւ ողջունելով զորս ընդ Քեզ, մնամ

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1931.

Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ - Վիեննա [59]

Վենետիկ, Ս. Ղազար,
26 Հոկտ [ եմբեր ] 1895

Մեծարգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Յառաջ քան զամենայն շնորհ ունիմ աներկբայ մտերմութեանդ. եւ երկրորդ, սիրահրաւէր առաջարկութեանդ, նա եւ ի դիմաց խորհրդակից եղբարցս եւ Գերապ[ատիւ] Գլխոյս. որք ամենեքին ստուգապէս խնդակիցք եւ մաղթակիցք են Յ[արգոյ] Ուխտիդ, եւս առաւել աստուածախնամ Գերապ[ատիւ] Հօրդ, ի յիսնամեկի սուրբ օծութեանն եւ արժանաւոր բոլորման [60]. յոր, եթէ ոչ նոյնքան եւս, այլ եւ ոչ նուազ՝ յաւելցէ Տէր։

Այլ որքան եւ հաճոյ էր համախմբութիւն կամ նուիրակութիւն եղբայրակցացս ի հանդիսիդ, արտասուալի եւ արիւնալի դէպք ազգայնոցս [61] ՝ ընկճեալ կապեն զոտս մեր, ընդարձակելով միայն զսիրտս աղերսարկուս։ Վասն այսորիկ սիրելիդ իմ եւ յարգելիդ եղբայր, ներողամիտ լեր քոյին եղբարբք. եւ փոխանակ անձանց ընկալջիք զյօժարակամ մաղթանս նոցին. եւ առանձինն զիմս՝ ծրարելով ի Յիսուսընկալ թերթս շրթանցդ, անտուստ համբոյր մի մեծ եւ ջերմիկ կնքեա յօրհնաբաշխ աջ հանդիսացեալ Արհիականիդ. եւ փոխարէն առ յինէն ընկալ Քեզ, եւ ողջ լեր յամայր։

ն[ուաստ] ծ[առայ] եւ եղբայրակից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1932.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 30 Հոկտ [ եմբեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Զերկոսին միանգամայն ընկալայ զգրեալսդ ի 21 եւ 27 ամսոյս։ Յակն արկի զգրչագիրն զորմէ գրես, զթերի Մեկն[ութիւն] Երգ երգոց Նարեկացւոյն, որ չարժէ ինչ մեզ, եւս առաւել ի սկզբան նօտրագիր բանքն, ի վերջ կոյս կայ թուղթ մի գրեալ առ Գր[իգոր] Եպիսկոպոս Կեսարիոյ [62] Վասն Իւղոյն, ոչ կարեւոր ինչ, այլ թուի նոր նոյնպէս եւ որ զկնի բանից իմաստասիրաց հին թարգմանութեան՝ նոր թարգմանութիւնք ինչ ի Լատինէ. վասն երկուց այլոց յետին բանից, պահեմ զձեռագիրդ, եթէ հաճիս։ Իսկ ի ցանկի միւսոյ գրչագրի (Աճէմեան Տէր Մկրտչի) չկայ ինչ նոր կամ պիտանի մեզ, միայն երկբայիմ վասն «Խոստովանութեան Հայոց զոր գրեցին առ Ժողովն Եփեսոսի ». զայս մարթ է օրինակել եւ առաքել մեզ. զի այլն ամենայն ծանօթ եւ նօտրագիր նոր՝ չարժէ ինչ. բայց եթէ մէճիտիէ մի. եթէ տէր գրոցն ոչ հաւանի (որպէս կարծեմ) մի՛ զլասցի տալ մեզ ընդօրինակել զվերոյիշեալն, եւ շնորհեսջիք նմա ընչիկ մի։

Գերապ[այծառ] Ներսէս թուի շփոթեալ եւ շփոթել զմեզ. գրեալ էր առ Վեհ, թէ այսուհետեւ ոչ զոք կամի, եւ յետս կոչեսցի եւ Հ[այր] Անտոնիոս [63]. զի ինքն յետ ամի միոյ հրաժարելոց է ի թեմէն. եւ յետոյ գրէր ինձ դարձեալ մեղադրանօք զի չառաքեցաք նմա զոք։ Խաղաղութիւն է ասէ, ի կողմանս Մշոյ. եւ մեք լսեմք զի նորանոր կոտորածք լինին ի Բաղէշ։

Նորեկ պատանեակքն (երեկ) բերեալ են պատկեր մի Ալի փաշայի Եանեայ [64]. չգիտեմ ո՞ է առաքողն։

Հոլասեանք լուեալ են թէ † [հանգուցեալ] եղբայր իւրեանց թողեալ է պարտս 90 կամ 100 լիրայ միայն. իսկ Քո գրեալ էր 1000. գիտեն զի եւ Պոնեդդի [65] գրեալ է ինչ առ Պատրիարք տեղւոյս [66], ընդ որում խօսակցին սոքա։ Փեսայ իւրեանց Pilo բերեալ է առ մայր սոցա զժամացոյց † [հանգուցել] ոյն եւ զակնոց, զորս պահանջեն պարտատեարքն! եթէ արդարեւ հազար լիրայ են պարտքն, զարմանամ յոյժ, առ ո՞, եւ ուստի՞ այդքան պարտք. ի հինգ ամաց հետէ չառաքէր եւ ոչ մի դանկ առ իւրսն, եւ յայնքան ամս համարիմ թէ գէթ իբր 10, 000 ֆր[անգ] ստացեալ էր յամսականացն եւ յանստուգից եկեղեցական մտից. եւ ո՞ւր ծախեալ են, մինչդեռ ինքնին խոստովանեալ է թէ վասն բնակութեան եւ կերակրոց չծախէ ինչ, զի ձրի են։ Mystère [67]. գէթ ինձ։

Վիջէն էֆէնտի թերեւս իրաւունս ունի չմխիլ յիրս դորին. այլ առ քո՞րսն, առ մա՞յր սոցին։ Լուայ զի ասացեալ է, թէ տունք իւր այդր ի Կ. Պօլիս, չբերեն վարձս. եթէ զմի յայդցանէ տայր գէթ ի բնակութիւն սոցա ձրի, եւ հնարէաք դարձուցանել զսոսա, գէթ զմայրն եւ զոչ ամուսնացեալ դստերսն, դիւր մեծ լինէր նոցա եւ մեզ ոչ սակաւ։

Բարւոք է եւ Քեզ եւ մեզ եւս չմխիլ ի խնդիրս նոցին, մանաւանդ մինչ լիկադ [68] տեղւոյդ եւ Պատրիարք քաղաքիս [69] ՝ թղթակցին վասն այդորիկ։

Տէր տացէ ելս բարիս, մանաւանդ ոստաքանց ազգիս։ Ողջ լեր։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1933.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 13 Նոյեմբ [ եր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Գրեցի եւ առ եղբայրն իմ զի ընկալայ զպատկեր գազանահայեաց փաշային, եւ արտաքսեցի ի սենեկէս, այլ պատուիրեցի պահել ի դիպահոջ։

Զգրչագիրդ ունիմ առ իս եւ տաց սակաւ մի նորոգել, զետեղելով զթուղթ մի ուր արժան է լինել եւ ոչ ուր այժմս կայ։

Մի ըստ միոջէ ժամանեն ողջամբ մանկունքն զոր առաքէք, եւ զորս համարիմ զերծեալս ոմանս յանխնայ սրոյ ժանտից. լցաւ նորընծայարան առաւել քան զթիւ սենեկացն. թերեւս այսօր կամ ի մօտ աւուր արձակեսցի ոմն անտի եւ միւս ի վարժարանէ։ Տխուր են օդք որպէս լուրք ժամանակիս, այլ ոչ ցուրտ որպէս ի հերուն։ Աղօթեմք եւ առանձինն յետ երեկոյեան ժամուն վասն գթութեան Տեառն ի վերայ հարուածելոցն եւ կոտորելոց. ակն ունիմք թէ ոչ հասցէ սուրն մինչեւ յեպիսկոպոս մեր Տարօնոյ. իցիւ թէ իսպառ բթէր, կամ դառնայր եւ մնայր ժանգահար ի պատենին։

Ողջոյն Հարց եղբարց մերոց եւ ողջութիւն։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1934.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 18 Նոյեմ [ բեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Կանխեմ քան զսովորական օր թղթագրութեան, առ ի ծանուցանել, զի երեկ մեկնեցաւ աստի նաւապետն Աւագ Համբարեան, որում յանձնեցի արկղաձեւ, այսինքն քառակուսի տուփ մի, մեծկակ, կտաւապատ, կնքեալ եւն., հնութեանց եղբօր իմոյ, որ դարձաւ առ իս ի Գերմանիոյ, եւ ասացի նմա յանձնել Ձեզ, զի եւ Դուք Պր. Սերովբէի։

Յուսամք թէ հասցէ վաղիւ Պ[ատուական] Հ[այր] Անտոնիոս [70], յորմէ ընկալայց ըստ գրելումդ, զտուրս Ալլահվէրտեան Յակովբայ, այլ յոյժ ամօթով. զի յորժամ յակն արկի զպատճէն գրուածոյն եւ տեսի զի չէր այնպէս դժուարընթեռնլի, ստրջացայ ընդ առաջին գրածն իմ եւ գրեցի եւ Քեզ. արդ մնայ գիրս ինչ ընծայել նմա, պատեհաւ։

Զծրարեալս առ եղբայր իմ, մի՛ յառաջ այլ ընդ տփոյն ժամանելոյ հաճեսցիս տալ. նոյնպէս եւ առ Համբարեան զքարտիկս՝ յընդունելդ ի նմանէ զաւանդն։

Աղօթեմք վասն ծանօթ եւ անծանօթ փորձանացն։ Ողջ լեր։

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1935.

* Հ. Գրիգոր Վրդ. Ճելալեանին - Կ. Պոլիս

Ս. Ղազար, 27 Նոյեմ [ բեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Պ[ատուական] Հ[այր] Անտոն [71] ետ ինձ զյանձնեալդ նմա 45 ½ ֆր[անգ] երկու ոսկի եւ կոտորակքն, զորս խորհիմ եւ ես ծախել մասամբ ի վայելս ընդօրինակողաց այնր եւ այլ ինչ գրուածոց։ Բայց տակաւին խղճեմ, զի վասն դոյզն ինչ թերթի, պարտաւորեցի անգիտաբար զխնդրողն, որ առատաձեռնեալ է ըստ չափ աշխատութեանն։

Նոյնպէս խղճէի եւ ընդ ծրարն զոր յանձնեցի Պր. Աւագայ, զի չէր փոքրիկ, եւ չէ դիւրին ծրարել ի ծոցի. այլ նա ըստ ճարտարութեան Նաւապետի՝ յուսամ թէ աջողութեամբ տացէ Քեզ զաւանդն իմ, որում ընդ թղթեկիս աւանդեմ եւ այժմ զշնորհակալիս եւ զողջոյն, որպէս եւ առ եղբայրն իմ, որում չունիմ ինչ նոր գրելի. ողջ լիցի եւ ողջ լեր. եւ տացէ Տէր տեսանել լոյս ի միւսն ժամանակիս, յաղմըկի եւ յաղաղակի, յարտասուս եւ ի ճապաղիս անպարտ արեան։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1936.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 4 Դեկտ [ եմբեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Ծանուցի նախընթացիւս, զի ընկալայ ի Պ[ատուական] Հ[այր] Անտոն է բովանդակ զ45 ½ ֆրանգս։

Շնորհ ունիմ վասն խօսիցդ եւ գրելոց զ Հոլասեանց. ես ոչինչ ասացի ցնոսա, զի եւ ոչ տեսի՝ յետ ընդունելոյ զգրեալդ. իսկ յայսմ առաւօտու մինչ հանդերձէի գրել Քեզ եւ եղբօրս, ընկալայ զծրարեալս ի սմա առ օրիորդն Սոփի, զոր այսպէս բաց առաքեալ էր Լիւսի [72], զի ընթերցայց, ընթերցիր եւ Դու, թէ ախորժես. գիտութիւն լիցի նմա, զի ինքնաշարժ գրեալ է Լիւսի, առանց ինչ գիտելոյ զխօսիցդ ընդ Սոփեայ ։ Տէր ողորմեսցի նոցա աղքատութեան տառապանացն եւ մեր ազգայնոցս անքատութեան [73]. լիցուք աղօթակից, որպէս եւ

Հոգեկից
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1937.

* Հ. Գրիգոր Վրդ. Ճելալեանին - Կ. Պոլիս

Ս. Ղազար, 18 Դեկտ [ եմբեր ] 1895

Սիրելի եւ Արգոյ Եղբայր,

Յառաւօտուս ընթերցայ զտխրաբանութիւնդ 14 աւուր ամսեանս. որ ինչ յերկնուստ է՝ խոնարհ երկրպագութիւն առ ի մէնջ. այլ որ ի մէնջ առթի՝ անմիաբանութիւն եւ անսիրելութիւն, զորմէ գրես, այն է աղէտալի եւ ծանր վտանգ մեզ. ողորմելով անկ է կարկատել ի ժամուս զպատառուած սրտից եւ զօդից, խրատելով կարեկցաբար զհակառակողն եւ զհակառակեալ, մինչեւ անցցէ ժամս. եւ իցի՜ւ թէ իսպառ անցանէր կրճիմն՝ յառաջ քան զժամանակն։

Չգիտեմ զինչ ասել վասն Գեր[ապատիւ] Եպիսկոպոսիս մերոյ Ճնտոյեան. գիտեմ զի զայրացեալ է ոգի նորա, այլ ոչ գիտեմ զինչ խնդրէ, եւ թէ գիտիցէ ինքն իսկ զոր խնդրէն, զի գրեալքն առ մեզ յառաջագոյն հակասականք են։ Յառաջ կամ յետ տօնիցս լիցին ի հարկէ բանք եւ զՆմանէ ի ժողովիս, եւ Տէր տացէ մեզ լոյս եւ ելի աղագս։

Ողջունեմ եւ ես զհարազատն իմ ոչ ժամանելով ի գրել. քանզի մինչչեւ աւարտեալ զոր գրեմս առ Քեզ, կամիմ երթալ ի քաղաք ի տես տառապելոց Հոլասեանց, առ որս ասացից զոր գրեալդ ես։ Երեկ առաքեալ էին առ իս ի ցոյց զ Citation [74] դատաւորաց առ տիկինն ի դատ կոչելով վասն պարտուցն առ հացագործն։

Գնացի, տեսի, դարձայ։ Պաղատին, զի եւ փոքրիկ ամսական մի թէ շնորհեսցեն (էֆէնտին կամ դուստրն) մխիթարական լինի, յուսով ամսոյ ամսոյ ընդունելոյ ինչ։ Դարձեալ, Լիւսի [75] գրեալ է առ աւագերէցն լատին (Գոսդա) եւ սպասէ պատասխանւոյ։

Ողջ լեր, հանդերձ եղբարբք։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]

1938.

* Մխիթարեան միաբանի մը, անունը անյայտ

Ս. Ղազար, 28 Դեկտ [ եմբեր ] 1895

Արգոյ եւ Սիրելի Եղբայր,

Զյանձնեալն յեղբօրէս զմեծադիր թերթն գերմաներէն ընկալայ ի ժամու։ Գրեալ էի առ նա աւուրբք յառաջ, զի եթէ յաջողեսցի գնել զառաջարկեալ Մաշտոցն արծաթապատ, ծանուսցէ Քեզ եւ հատուսջիք զգինն 7 կամ 8 ոսկի. երեկ ընթերցաւ Վեհ զգրեալդ յետ այնր, զի ասես չիք դրամ յարկեղդ. - ի յաջողել առեւտրի Մաշտոցին թէ հարկ իցէ՝ առաքեցից ես զգինսն. եւ Դու ի կարեւորագոյն պէտս ծախիցես զոր ունիսդ, ի բժշկութիւն սիրելւոյ եղբօր եւ ծերակցի իմոյ, Վ[երապատուեալ] Հ[օր] Օգոստինոսի, զոր ջերաջերմ սրտիւ ողջունեմ. մի՛ փութասցի կանխել քան զիս։

Տխրութեամբ շարժի գրիչս ի շնորհաւորել Նոր ամ, այլ յուսամ թէ ոչ լիցի չար քան զօրհասականս այս, եւ յանձն լիցուք ի գթութիւն Տեառն եւ յաղօթս միմեանց որով մնամ, ողջունելով զՀարս մեր եւ զիմ հարազատն։

Հոգեկից Եղբ[այր]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մ[արգար] Ալիշան
Ո[րդեգիր] Կ[ուսին]